SGK Tiếng Việt 5 - Tuần 17 - Chủ điểm: Vì hạnh phúc con người
Tuần 17 TẬP ĐỌC Ngu Công xã Trịnh Tường Khách đến xã Trịnh Tường, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai sẽ không khỏi ngỡ ngàng thấy một dòng mương ngoằn ngoèo vắt ngang những đồi cao. Dân bản gọi dòng mương ấy là con nước ông Lìn. Để thay đổi tập quán làm lúa nương, ông Phàn Phù Lìn, người Dao ở thôn Phin Ngan đã lần mò cả tháng trong rừng tìm nguồn nước. Nhưng tìm được nguồn nước rồi, mọi người vẫn không tin có thể dẫn nước về. Ông cùng vợ con đào suốt một năm trời được gần bốn cây số mương xuyên đồi dẫn nước từ rừng già về thôn, trồng một héc ta lúa nước để bà con tin. Rồi ông vận động mọi người cùng mở rộng con mương, vỡ thêm đất hoang trồng lúa. Con nước nhỏ đã làm thay đổi tập quán canh tác và cuộc sống của trên 50 hộ trong thôn. Những nương lúa quanh năm khát nước được thay dần bằng ruộng bậc thang. Những giống lúa lai cao sản được ông Lìn đưa về vận động bà con trồng cấy, nhờ vậy mà cả thôn không còn hộ đói. Từ khi nước được dẫn về thôn, nhà ai cũng cấy lúa nước chứ không phá rừng làm nương như trước nữa. Muốn có nước cấy lúa thì phải giữ rừng, ông Lìn lặn lội đến các xã bạn học cách trồng cây thảo quả về hướng dẫn cho bà con cùng làm. Nhiều hộ trong thôn mỗi năm thu được mấy chục triệu đổng từ loại cây này. Riêng gia đình ông Lìn mỗi năm thu hai trăm triệu. Phin Ngan từ thôn nghèo nhất đã vưon lên thành thôn có mức sống khá nhất của xã Trịnh Tường. Chuyện của Ngu Công xã Trịnh Tường nhanh chóng bay về Thủ đô. Ông Phàn Phù Lìn vinh dự được Chủ tịch nước gửi thư khen ngợi. Theo TRƯỜNG GIANG - NGỌC MINH 0 - Ngu Công : nhân vật trong truyện ngụ ngôn Trung Quốc tượng trưng cho ý chí dời non lấp bể và lòng kiên trì (xem Tiếng Việt 4, tập một, trang 117). - Cao sản : có sản lượng cao. (?) 1. Ông Lìn đã làm thế nào để đưa được nước về thôn ? Nhờ có mương nước, tập quán canh tác và cuộc sống ả thôn Phin Ngan đã đổi thay như thế nào ? Ông Lìn đã nghĩ ra cách gì để giữ rừng, bảo vệ dòng nước ? Câu chuyện giúp em hiểu điều gì ? CHÍNH TẢ : - Nghe - viết: Người mẹ của 51 đứa con ở huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi có một phụ nữ không sinh con nhưng lại được 51 người gọi bằng mẹ. Suốt 35 năm qua, bà thức khuya dậy sớm, bươn chải, quên cả hạnh phúc riêng để cưu mang, nuôi dưỡng 51 đứa trẻ mồ côi. Đến nay, 48 người con đã trưởng thành nhờ tình yêu thương của mẹ. Người phụ nữ có tấm lòng nhân ái đó là mẹ Nguyễn Thị Phú ở đội 1 0, thôn Đông, xã Lý Hải. Nay đã ỏ tuổi 62, mẹ vẫn bận rộn với 3 đứa trẻ chưa tròn 1 tuổi. Theo Đồ TẤN NGỌC : Bưon chải : vất vả lo toan. a) Chép vần của từng tiếng trong câu thơ lục bát dưới đây vào mô hình cấu tạo vần : Con ra tiền tuyến xa xôi Yêu bầm yêu nước, cả đôi mẹ hiền. TỐ Hữu Mô hình cấu tạo vần Tiêng Vần Âm đệm Âm chính Âm cuối M : tuyến u yê n b) Tim những tiếng bắt vần vói nhau trong câu thơ trên. LUYỆN Từ VÀ CÂU Ôn tập về từ và cấu tạo từ Lập bảng phân loại các từ trong khổ thơ sau đây theo cấu tạo của chúng. Biết rằng các từ đã được phân cách VỚI nhau bằng dấu gạch chéo. Hai / cha con / bước / đi / trên / cát / Ánh / mặt trời / rực rỡ / biển / xanh / Bóng / cha / dài / lênh khênh / Bóng / con / tròn / chắc nịch /. HOÀNG TRUNG THÔNG Tìm thêm ví dụ minh hoạ cho các kiểu cấu tạo từ trong bảng phân loại em vừa lập (mỗi kiểu thêm 3 ví dụ). Các từ trong mỗi nhóm dưới đây có quan hệ với nhau như thế nào ? Đó là những từ đồng nghĩa. Đó là những từ đồng âm. Đó là một từ nhiều nghĩa. đánh cờ, đánh giặc, đánh trống trong vẹo, trong vắt, trong xanh thi đậu, xôi đậu, chim đậu trên cành Tìm các từ đồng nghĩa với những từ in đậm trong bài văn dưới đây. Theo em, vì sao nhà văn chọn từ in đậm mà không chọn những từ đổng nghĩa với nó ? Cây rơm Cây rơm đã cao và tròn nóc. Trên cọc trụ, người ta úp một chiếc nồi đất hoặc ống bơ để nước không theo cọc làm ướt từ ruột cây ướt ra. Cây rơm giống như một túp lều không cửa, nhưng với tuổi thơ có thể mở cửa ở bất cứ nơi nào. Lúc chơi trò chạy đuổi, những chú bé tinh ranh có thể chui vào đống rơm, lấy rơm che cho mình như đóng cánh cửa lại. Cây rơm như một cây nấm khổng lồ không chân. Cây rơm đứng từ mùa gặt này đến mùa gặt tiếp sau. Cây rơm dâng dần thịt mình cho lửa đỏ hồng căn bếp, cho bữa ăn rét mướt của trâu bò. Vậy mà nó vẫn nồng nàn hương vị và đầy đủ sự ấm áp của quê nhà. Mệt mỏi trong công việc ngày mùa, hay vì đùa chơi, bạn sẽ sung sướng biết bao khi tựa mình vào cây rơm. Và chắc chắn bạn sẽ ngủ thiếp ngay, vì sự êm đềm của rơm, vì hương đồng cỏ nội đã sẵn đợi vỗ về giấc ngủ của bạn. PHẠM Đúc Tìm từ trái nghĩa thích hợp với mỗi chỗ trống trong các thành ngữ, tục ngữ sau: Có mới nới ... Xấu gỗ, ... nước sơn. Mạnh dùng sức, ... dùng mưu. KỂ CHUYỆN i Kế chuyên đã nghe, đã đọc Đề bài Hãy kể một câu chuyện em đã nghe hay đã đọc về những người biết sống đẹp, biết mang lại niềm vui, hạnh phúc cho người khác. Gợi ý Nhớ lại những nhân vật biết sống đẹp trong các truyện em đã học để hiểu yêu cầu của đề bài: Nhân vật Na, các bạn học sinh và cô giáo trong truyện Phần thưởng (Tiếng Việt 2, tập một'). Hai chị em Xô-phi, Mác và nhà ảo thuật trong truyện Nhà ảo thuật (Tiếng Việt 3, tập hai). Những nhân vật trong truyện Chuỗi ngọc lam (Tiếng việt 5, tập một). Tìm câu chuyện ở đâu ? Những câu chuyện em được nghe kể. Những câu chuyện trong sách, báo. Trao đổl với các bạn về ý nghĩa câu chuyện. TẬP ĐỌC Ca dao về lao động sản xuất Cày đổng đang buổi ban trưa, Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày. Ai oi, bưng bát com đầy, Dẻo thom một hạt, đắng cay muôn phần I * ơn trời mưa nắng phải thì, Nơi thì bừa cạn, nơi thì cày sâu. Công lênh chẳng quản lâu đâu, Ngày nay nước bạc, ngày sau cơm vàng Ai ơi, đừng bỏ ruộng hoang, Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu. Người ta đi cấy lấy công, Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề. Trông trời, trông đất, trông mây, Trông mưa, trông nắng, trông ngày, trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm, Trời yên, biển lặng mới yên tấm lòng. Tìm những hình ảnh nói lên nỗi vất vả, lo lắng của người nông dân trong sản xuất. Những câu nào thể hiện tinh thần lạc quan của người nông dân ? Tìm những câu ứng với mỗi nội dung dưới đây: Khuyên nông dân chăm chỉ cấy cày. Thể hiện quyết tâm trong lao động sản xuất. Nhắc người ta nhớ ơn người làm ra hạt gạo. Học thuộc lòng các bài ca dao trên. TẠP LAM VAN Ôn tập vê viết đơn Ị. Hoàn thành đơn xin học theo mẫu dưới đây: CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ngày ... tháng ... năm ... ĐƠN XIN HỌC Kính gửi Thầy (Cô) Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Em tên là : Nam, nữ : Sinh ngày : Tại : . Quê quán : Địa chỉ thường trú : Đã hoàn thành chương trình' Tiểu học Tại Trường Tiểu học : Em làm đơn này xin đề nghị Trường Trung học cơ sở xét cho em được vào học lớp 6 của Trường. Em xin hứa thực hiện nghiêm chỉnh nội quy của Nhà trường, phấn đấu học tập và rèn luyện tốt. Em xin trân trọng cảm ơn. Ý kiến của cha mẹ học sinh Người làm đơn 2. Em hãy viết đơn gửi Ban Giám hiệu xin được học môn tự chọn về ngoại ngữ hoặc tin học. LUYỆN Từ VÀ CÂU Ôn tập vẻ câu Đọc mẩu chuyện vui sau và thực hiện nhiệm vụ nêu bên dưới: Nghĩa của từ "cũng" Cô giáo phàn nàn với mẹ của một học sinh : Cháu nhà chị hôm nay cóp bài kiểm tra của bạn. Thế thì đấng buồn quá ! Nhưng vì sao cô biết cháu đã cóp bài của bạn ạ ? Thưa chị, bài của cháu và bạn ngồi cạnh cháu có những lỗi giống hệt nhau. Bà mẹ thắc mắc : Nhưng cũng có thể là bạn cháu cóp bài của cháu ? Không đâu Ị Đề bài có câu hỏi như thế này : "Em hãy cho biết đại từ là gì." Bạn cháu trả lời : "Em không biết." Còn cháu thì viết : "Em cũng không biết." TRẨN MẠNH THƯỜNG suu tám Tim trong mẩu chuyện trên : Một câu hỏi Một câu kể Một câu cảm Một câu khiến Nêu những dấu hiệu của mỗi kiểu câu nói trên. Phân loại các kiểu câu kể trong mẩu chuyện sau. Xác định thành phần của từng câu (chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ). Quyết định độc đáo Cách đây không lâu, lãnh đạo Hội đồng thành phố Nót-tinh-ghêm ả nước Anh đã quyết định phạt tiền các công chức nói hoặc viết tiếng Anh không đúng chuẩn. Theo quyết định này, mỗi lần mắc lỗi, công chức bị phạt 1 bảng, ông Chủ tịch Hội đồng thành phố tuyên bố sẽ không kí bất cứ văn bản nào có lỗi ngữ pháp và chính tả. Đây là một biện pháp mạnh nhằm giữ gìn sự trong sáng của tiếng Anh. Theo báo CÔNG AN NHÂN DÀN Bảng : đơn vị tiền của nước Anh. TẬP LÀM VÀN - : Trà bài văn tà người Nghe cô giáo (thầy giảo), nhận xét về bài làm của cả lớp : Những ưu điểm chính. Những thiếu sót, hạn chế. Chữa bài Đọc lại bài làm của mình và lời nhận xét của cô giáo (thầy giáo). Từ đó, tự soát lại bài và sửa lỗi về các mặt sau : Bài viết đã đáp ứng yêu cầu của đề bài chưa ? Ví dụ : tả em bé đang tuổi tập đi, tập nói (tả cả hình dáng, tính tình, hoạt động) hay tả một người lao động đang làm việc (chú trọng tả hoạt động). , Trình tự miêu tả đã hợp If chưa ? Các chi tiết miêu tả có chính xác không ? Bài viết có thể hiện được tình cảm, cảm xúc của người viết với đối tượng được tả không ? Cách dùng từ, đặt câu, chuyển ý, chuyển đoạn ; chữ viết, chính tả, hình thức trình bày đã đúng chưa ? Chọn viết lại một đoạn văn cho hay hơn. Đoạn có thể viết là : Đoạn tả hình dáng hoặc đoạn tả tính tình, hoạt động của người được tả. Đoạn mỏ bài hoặc kết bà