SGK Tiếng Việt 5 - Tuần 4 - Chủ điểm: Cánh chim hòa bình
_ ■ - '1 CÁNH CHIM HOÀ BÌNH — TẬP ĐỌC Những con sếu bằng giấy Ngày 16-7-1945, nước Mĩ chế tạo được bom nguyên tử. Hơn nửa tháng sau, chính phủ Mĩ quyết định ném cả hai quả bom mới chế tạo xuống Nhật Bản. Hai quả bom ném xuống các thành phố Hi-rô-si-ma và Na-ga-xa-ki đã cướp đi mạng sống của gần nửa triệu người. Đến năm 1951, lại có thêm gần 100 000 người ở Hi-rô-si-ma bị chết do nhiễm phóng xạ nguyên tử. Khi Hi-rô-si-ma bị ném bom, cô bé Xa-xa-cô Xa-xa-ki mới hai tuổi đã may mắn thoát nạn. Nhưng em bị nhiễm phóng xạ. Mười năm sau, em lâm bệnh nặng. Nằm trong bệnh viện nhẩm đếm từng ngày còn lại của đời mình, cô bé ngây thơ tin vào một truyền thuyết nói rằng nếu gấp đủ một nghìn con sếu bằng giấy treo quanh phòng, em sẽ khỏi bệnh. Em liền lặng lẽ gấp sếu. Biết chuyện, trẻ em toàn nước Nhật và nhiều nơi trên thế giới đã tới tấp gửi hàng nghìn con sếu giấy đến cho Xa-xa-cô. Nhưng Xa-xa-cô chết khi em mới gấp được 644 con. Xúc động trước cái chết của em, học sinh thành phố Hi-rô- si-ma đã quyên góp tiền xây một tượng đài tưởng nhớ những nạn nhân bị bom nguyên tử sát hại. Trên đỉnh tượng đài cao 9 mét là hình một bé gái giơ cao hai tay nâng một con sếu. Dưới tượng đài khắc dòng chữ : "Chúng tôi muốn thế giới này mãi mãi hoà bình." Theo NHỮNG MẨU CHUYỆN LỊCH SỬ THỂ GIỚI Bom nguyên tử : bom có sức sát thưong và công phá mạnh gấp nhiều lần bom thường. Phóng xạ nguyên tử : chất sinh ra khi bom nguyên tử nổ, rất có hại cho sức khoẻ và môi trường. Truyền thuyết: loại truyện dân gian về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử nhưng mang nhiều yếu tố thần kì. Xa-xa-cô bị nhiễm phóng xạ nguyên tử khi nào ? Cô bé hi vọng kéo dài cuộc sống của mình bằng cách nào ? Cấc bạn nhỏ đã làm gì: Để tỏ tình đoàn kết với Xa-xa-cô ? Để bày tỏ nguyện vọng hoà bình ? Nếu được đứng trước tượng đài, em sẽ nói gì với Xa-xa-cô ? - CHÍNH TẢ Nghe - viết: Anh bộ đội Cụ Hồ gốc Bỉ Phrăng Đơ Bô-en là một người lính Bỉ trong đội quân Pháp xâm lược Việt Nam. Nhận rõ tính chất phi nghĩa của cuộc chiến tranh xâm lược, năm 1 949, ông chạy sang hàng ngũ quân đội ta, lấy tên Việt là Phan Lăng. Một lần, rơi vào ổ phục kích, ông bị địch bắt. Địch dụ dỗ, tra tấn thế nào cũng không khuất phục được ông, bèn đưa ông về giam ở Pháp. Năm 1986, Phan Lăng cùng con trai đi thăm Việt Nam, về lại nơi ông đã từng chiến đấu vì chính nghĩa. Theo NHƯ KIM Chép vần của các tiếng in đậm trong câu sau vào mô hình cấu tạo vần. Cho biết các tiếng ấy có gì giống nhau và khác nhau về cấu tạo. Nhận rõ tính chất phi nghĩa của cuộc chiến tranh xâm lược, năm 1 949, ông chạy sang hàng ngũ quân đội ta, lấy tên Việt là Phan Lăng. Nêu quy tắc ghi dấu thanh ở các tiếng trên. LƯYỆNTÙVÀCÂƯ Từ trái nghĩa - Nhận xét So sánh nghĩa của các từ in đậm : Phrăng Đơ Bô-en là một người lính Bỉ trong đội quân Pháp xâm lược Việt Nam. Nhận rõ tính chất phi nghĩa của cuộc chiến tranh xâm lược, năm 1 949, ông chạy sang hàng ngũ quân đội ta, lấy tên Việt là Phan Lăng. Năm 1 986, Phan Lăng cùng con trai đi thăm Việt Nam, về lại nơi ông đã từng chiến đấu vì chính nghĩa. Tìm những từ trái nghĩa với nhau trong câu tục ngữ sau : Chết vinh hơn sống nhục. Cách dùng các từ trái nghĩa trong câu tục ngữ trên có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện quan niệm sống của người Việt Nam ta ? - Ghi nhớ Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. M : cao - thấp, phải - trái, ngày - đêm,... Việc đặt các từ trái nghĩa bên cạnh nhau có tác dụng làm nổi bật những sự vật, sự việc, hoạt động, trạng thái,... đối lập nhau. Ill - Luyện tập Tìm những cặp từ trái nghĩa trong các thành ngữ, tục ngữ dưới đây: Gạn đục khơi trong. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. Anh em như thể chân tay Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần. Điền vào mỗi ô trống một từ trái nghĩa với từ in đậm để hoàn chỉnh các thành ngữ, tục ngữ sau : Hẹp nhà bụng. Xấu người nết. Trên kính nhường. Tìm từ trái nghĩa với mỗi từ sau : Hoà bình Thương yêu Đoàn kết Giữ gìn Đặt hai câu để phân biệt một cặp từ trái nghĩa vừa tìm được ỏ bài tập 3. KỀ CHUYỆN Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai (PHIM TÀI LIỆU) Đạo diễn : TRÂN VÃN THUỶ 1. Dựa vào lời kể của cô giáo (thầy giáo) và lời thuyết minh cho mỗi hình ảnh dưới đây, hãy kể lại câu chuyện Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai. Vụ thảm sát Mỹ Lai bị báo chí phanh phui tnrớc công luận. Côn-bon và Tôm-xon gặp lại những người dân mà họ đã cúu sống. Trao đổi với các bạn trong lớp về ý nghĩa của câu chuyện. TẬP ĐỌC Bài ca về trái đất Trái đất này là của chúng mình Quả bóng xanh bay giữa trời xanh BỒ câu ơi, tiếng chim gù thuơng mến Hải âu ơi, cánh chim vờn sóng biển Cùng bay nào, cho trái đất quay ! Cùng bay nào, cho trái đất quay ! Trái đất trẻ của bạn trẻ năm châu Vàng, trắng, đen... dù da khác màu Ta là nụ, là hoa của đất Gió đẫm hương thơm, nắng tô thắm sắc Màu hoa nào cũng quý, cũng thơm I Màu hoa nào cũng quý, cũng thơm ! Khói hình nấm là tai hoạ đấy Bom H, bom A không phải bạn ta Tiếng hát vui giữ bình yên trái đất Tiếng cười ran cho trái đất không già Hành tinh này là của chúng ta ! Hành tinh này là của chúng ta ! ĐINH HÀ! Hài âu : loài chim lớn, cánh dài và hẹp, mỏ quặp, sống ở biển. Năm châu : châu Á, châu Âu, châu Phi, châu Mĩ, châu Đại Dưong. Khói hình nấm : cột khói trông như cây nấm khổng lồ, sinh ra sau vụ nổ bom H, bom A. Bom H : bom khinh khí, có sức sát thưong và phá hoại lớn hơn bom nguyên tử. Bom A : bom nguyên tử. Hành tinh : chỉ trái đất và những ngôi sao không tự phát ra ánh sáng, quay xung quanh mặt trời. (?) 1. Hình ảnh trái đất có gì đẹp ? Em hiểu hai câu cuối khổ thơ 2 nói gì ? Chúng ta phải làm gì để giữ bình yên cho trái đất ? Học thuộc lòng bài thơ. TẬP LÀM VĂN Luyện tập tà cành Quan sát trường em. Từ những điều đã quan sát được, lập dàn ý cho bài văn miêu tả ngôi trường. Lun ý Có thể tả ngôi trường vào một thời điểm nhất định (một buổi sáng hay một buổi chiều, vào mùa hè hay mùa đông,...). Cũng có thể tả ngôi trường với cảnh sắc thay đổi theo thời gian (từ sáng đến chiều, từ mùa xuân tói mùa đông,...). Bình thường, nên tả theo trình tự quan sất từ xa đến gần, từ ngoài vào trong,... Tuy nhiên, cũng có thể tả theo thứ tự ngược lại (từ gần đến xa, từ trong ra ngoài,...). Ngôi trường nào cũng gắn với các hoạt động của thầy và trò. Có thể tả các hoạt động này, nhưng chỉ nền tả lướt qua để không biến bài văn tả cảnh thành bài văn tả cảnh sinh hoạt. Chọn viết một đoạn theo dàn ý trên. LƯYỆNTỪVÀCÂƯ Luyện tập về từ trái nghĩa Tìm những từ trái nghĩa nhau trong các thành ngữ, tục ngữ sau : Ăn ít ngon nhiều. Ba chìm bảy nổi. Nắng chóng trưa, mưa chóng tối. Yêu trẻ, trẻ đến nhà ; kính già, già để tuổi cho. Điền vào mỗi ô trống một từ trái nghĩa với từ in đậm : Trần Quốc Toản tuổi nhổ mà chí Trẻ cùng đi đánh giặc. trên đoàn kết một lòng. Xa-da-cô đã chết nhưng hình ảnh của em còn mãi trong kí ức loài người như lời nhắc nhở về thảm hoạ của chiến tranh huỷ diệt. Tìm từ trái nghĩa thích hợp với mỗi ô trống : Việc nghĩa lớn. Áo rách khéo vá, hon lành may. Thức dậy sớm. Tìm những từ trái nghĩa nhau : Tả hình dáng cao - tháp khóc - cười buồn - vui tốt - xấu Tả hành động Tả trạng thái Tả phẩm chất Đặt câu để phân biệt các từ trong một cặp từ trái nghĩa em vừa tìm được ở bài tập trên. TẬP LÀM VĂN Tà cành (Kiểm tra viết) Đề bài gọi ý Tả cảnh một buổi sáng (hoặc trưa, chiều) trong một vườn cây (hay trong công viên, trên đường phố, trên cánh đổng, nương rẫy). Tả một cơn mưa. Tả ngôi nhà của em (hoặc căn hộ, phòng ở của gia đinh em).