Giải Sinh 12 - Bài 38. Các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật (tiếp theo)

BÀI 33. KÍCH THƯỚC VÀ sự TĂNG TRƯỞNG CỦA QUẨN THỂ SINH VẬT
A. KIẾN THỨC CẦN NHỞ
+ Kích thước tối thiểu của quần thể là số lượng cá thể ít nhất mà quần thể có để duy trì và phát triển.
Nêu kích thước quần thể dưới mức tối thiểu, quần thể dễ bị suy giảm dẫn tới diệt vong.
Kích thước tôì thiểu là đặc trưng cho loài.
+ Kích thước tôi thiểu của quần thê là giới hạn lớn nhất về số lượng mà quần thể có thế’ đạt được phù hợp với khả năng cung cấp nguồn sôìig của môi trường.
Nếu kích thước quá lớn dần tới 1 số cá thể di cư khỏi quần thể và mức tử vong cao.
Kích thước tối đa phụ thuộc khả năng cung cấp nguồn sống của môi trường.
+ Tàng cường theo tiềm năng sinh học thường xuất hiện ở những loài có sức sinh sản lớn, sô' cá thể sông sót cao, có kích thước cơ thể nhỏ, tuổi thọ ngắn như: vi khuẩn, nám, động vật nguyên sinh, cỏ một năm,...
+ Tăng trưởng trong điều kiện môi trường bị giới hạn, thường xuất hiện ở những loài động, thực vật có kích thước cơ thể lớn như: voi, tê giác, bò tót,... và các loài cây gỗ lớn.
B. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ GIẢI BÀI TẬP
Ilãy giải thích các khái niệm sau: mức độ sinh sản, mức dộ tử vong, mức dộ xuất cữ, mức dộ nhập CƯ
Trả lời
Mức độ sinh sản là sô' lượng cá thể của quần thể được sinh ra trong một đơn vị thời gian.
Mức độ tử vong là sô' lượng cá thế’ của quần thể rời bỏ quần thể của mình chuyển sang sông ở quần thể bên cạnh hoặc di chuyển đến nơi ở mới.
Nhập cư là hiện tượng 1 sô' cá thể nằm ngoài quần thể chuyển tới sông trong quần thể.
Một quần thể có kích thước ổn dịnh thì 4 nhân tô là mức dộ sinh sản, mức dộ tử vong, mức độ xuất cư, mức dộ nhập cư có quan hệ với nhau như thế nào?
Trả lời
Một quần thể có kích thước ổn định thì: Mức sinh sản (b) + mức nhập cư (i) tương đương mức tử vong (d) + mức xuâ't cư (e)
b + i = d + e
Tăng trưởng theo tiềm năng sinh học của quần thể khác với tăng trưởng thực tê như thê nào?
Trả lời
Kiểu tăng trưởng theo tiềm năng
Kiểu tăng trưởng thực tê
Kích thước cơ thể nhỏ
Kích thứơc cơ thể lớn
Tuổi thọ thấp tuổi sinh sản lần đầu đê'n sớm
Tuổi thọ cao, tuổi sinh sản lần đầu đỗ'n muộn
Sinh sản nhanh, sức sinh sản cao
Sinh sản chậm, sức sinh sản thâ'p
Mần cảm với sự biến động của các nhân tô' vô sinh
Chịu tác động chủ yếu của các nhân tô' hữu sinh
- -
Không biêt chăm sóc con non hoặc chăm sóc con non kém
Biết bảo vệ và chăm sóc con non rất tốt
Kiểu tăng trưởng dạng hàm mũ
Kiểu tăng trưởng dạng logictis
Dường cong tăng trưởng dạng chữ J
Đường cong tăng trưởng dạng chữ s
4. Mức độ sinh sản, mức độ tử vong, mức độ xuất cư, mức độ nhập cư của quần thể người có ảnh hưởng như thê nào tới tăng dân sô? Lây ví dụ của Việt Nam đế minh họa.
Trả lời
Đường cong tăng trưởng của quần thể người có dạng hình chữ J là đường cong tăng trưởng theo tiềm năng sinh học.
Do tiến bộ về khả năng lao động sản xuất, chế ngự thiên nhiên, phát triển văn hóa mà mức độ tử vong giảm, tuổi thọ ngày càng được nâng cao, trong khi mức sinh sản không giảm dẫn đến bùng nổ dân số .
Ví du ở Việt Nam: Dân số của Việt Nam cũng tăng với tốíc độ khá nhanh, chỉ trong 57 năm dân số đã tăng từ 18 triệu (năm 1945) lên hơn 82 triệu (năm 2004), tức tăng gấp 4,5 lần.
Ilậu quả của tăng dân sô quá nhanh là gì? Chúng ta cần làm gì dể khắc phục hậu quả đó?
Trả lời
Sự tăng dân số quá nhanh và phân bố dân cư không hợp lí là nguyên nhân chủ yếu làm cho chất lượng môi trường giảm sút, từ đó ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống của con người.
Để khắc phục hậu quả của sự tăng dân số quá nhanh, chúng ta cần phải: thực hiện kế hoạch hóa gia đình, xây dựng mô hình gia đình ít con, no ấm, bình đẳng, hạnh phúc, tiến bộ và bền vững, thực hiện các biện pháp phù hợp để nâng cao thế chất, trí tuệ, tinh thần của bản thân và các thành viên trong gia đình, tôn trọng lợi ích của Nhà nước, cộng đồng trong việc điều chỉnh quy mô dân số, cơ cấu dàn số, phân bô" dân cư, nâng cao chất lượng dân số', thực hiện các quy định của Pháp lệnh dân số' và các quy định khác của pháp luật có liên quan đến công tác dân số.