Giải Sinh 12 - Bài 43. Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái
BÀI 43. TRAO ĐÔÌ VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI KIẾN THỨC CẦN NHỚ Trong lưới thức ăn, một loài có thể tham gia đồng thời vào nhiều chuỗi thức ăn khác nhau. Một lưới thức ăn có nhiều bậc dinh dưỡng như: sinh vật sản xuất, sinh vật tiêu thụ bậc 1, sinh vật tiêu thụ bậc 2... cho đến các sinh vật tiêu thụ bậc cuối cùng. Có 3 loại tháp sinh thái: tháp sô' lượng, tháp sinh khô'i và tháp năng lượng. TRẢ LỜI CÂU HỎI VÀ GIẢI BÀI TẬP Thế nào là chuỗi và lưới thức ăn? Cho ví dụ minh họa về 2 loại chuỗi thức ăn Trả lời Một chuỗi thức ăn gồm nhiều loài có quan hệ dinh dưỡng với nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi. Trong một chuỗi, một mắt xích vừa ăn thịt mắt xích phía sau, vừa bị mắt xích phía trước ăn thịt. Ví dụ: cỏ thỏ -> cáo Lưới thức ăn được hình thành từ nhiều chuỗi thức ăn trong quần xã. Trong một lưới thức ăn một loài sinh vật không phải chỉ tham gia vào một chuỗi thức ăn mà còn tham gia đồng thời vào các chuỗi thức ăn khác, hình thành nên nhiều mắt xích chung. Tất cả các chuỗi thức ăn với nhiều mắt xích chung hợp thành một lưới thức ăn. Có hai loại chuỗi thức ăn: Chuỗi thức ăn được mở đầu bằng cây xanh, sau đến động vật ăn thực vật và tiếp nữa là các loài động vật ăn động vật. Ví dụ: Cây ngô sâu ăn lá ngô -> nhái -> rắn hổ mang -> diều hâu. Chuỗi thức ăn mở đầu bằng chất hữu cơ bị phân giải, sau đến các loài động vật ăn thịt. Ví dụ: Lá, cành cây khô -ỳ môi -> nhện -> thằn lằn Cho ví dụ. về các bậc dinh dưỡng của 1 quần xã tự nhiên và 1 quần xã nhân tạo. Trả lời Ví dụ về các bậc dinh dương của một quần xã tự nhiên (quần xã đồng cỏ): + Sinh vật sản xuất: cây cỏ, cây bụi. + Sinh vật tiêu thụ bậc 1: sâu ăn lá cây, rệp, chuột. + Sinh vật tiêu thụ bậc 2: chim sâu, rắn. + Sinh vật tiêu thụ bậc cao nhất: diều hâu. + Sinh vật phân hủy: vi khuẩn, nấm, môi, giun đất... Ví dụ về các bậc dinh dưỡng của một quần xã tự nhiên (quần xã suôi): + Sinh vật sản xuất: tảo lục, tảo silic, thủy tức. + Sinh vật tiêu thụ bậc 1: muỗi nước, tôm, cá mè. + Sinh vật tiêu thụ bậc 2: nhện nước, cá quả. + Sinh vật phân hủy: vi khuẩn, giun + Chất hữu cơ từ ngoài theo dòng suôi: các mẩu lá, cành cây, rác... Ví dụ về bậc dinh dưỡng của quần xã nhân tạo (quần xã đồng lúa): + Sinh vật sản xuất: cây lúa. + Sinh vật tiêu thụ bậc 1: sâu đục thân lúa, rệp, chuột. + Sinh vật tiêu thụ bậc 2: chim sâu, rắn. + Sinh vật tiêu thụ bậc cao nhất: diều hâu. + Sinh vật phân hủy: vi khuẩn, nấm, môi, giun đất... Phân biệt 3 loại tháp sinh thái. Trả lời Tháp số’ lượng được xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng. Tháp sinh khối xây dựng dựa trên khối lượng tổng sô’ của tất cả các sinh vật trên một đơn vị diện tích hay thể tích ở mỗi bậc dinh dưỡng. Tháp năng lượng được xây dựng trên sô’ năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích hay thể tích trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng. * Mỗi loại tháp có ưu điểm và nhược điểm: + Tháp sô’ lượng để xây dựng song ít có giá trị vì kích thước cá thể cũng như chất sông câu tạo nên các loài của các bậc dinh dưỡng khác nhau, không đồng nhát nên việc so sánh không chính xác. + Tháp sinh khối có giá trị cao hơn tháp sô’ lượng. Do mỗi bậc dinh dưỡng đều được biểu thị bằng sô’ lượng chất sông, nên phần nào có thể so sánh được các bậc dinh dưỡng với nhau. Tuy nhiên, tháp sinh khô’i cũng có nhiều nhược điểm: Thành phần hóa học và giá trị năng lượng của chất sông trong các bậc dinh dưỡng là khác nhau. Tháp sinh khối không chú ý tới yêu tô’ thời gian trong việc tích lũy sinh khôi ở mỗi bậc dinh dưỡng. + Tháp năng lượng là loại tháp hoàn thiên nhất. Tuy nhiên, xây dựng tháp năng lượng khá phức tạp đòi hỏi nhiều công sức, thời gian. Hãy chọn phương án trả lời đúng. Quan sát một tháp sinh khối, chúng ta có thể biết đưực những thông tin nào sau đây? Các loài trong chuỗi và lưới thức ăn. Năng suất của sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng. Mức độ dinh dưỡng ở từng bậc và toàn bộ quần xã. Quan hệ giữa các loài trong quần xã. Trả lời Đáp án: c