SGK Lịch Sử 7 - Bài 4 - Trung Quốc thời phong kiến
Bài 4 TRUNG QUỐC THỜI PHONG KIẾN Sự hình thành xã hội phong kiên ở Trung Quốc ơ phía bắc Trung Quốc có một vùng đồng bằng hết sức rộng lớn, phì nhiêu. Đó là vùng đồng bằng Hoa Bắc do phù sa sông Hoàng Hà tạo nên. ơ đây, người Trung Quốc đã xây dựng nhà nước đầu tiên của mình từ 2000 năm trước Công nguyên (TCN), rồi mở rộng dần xuống phía nam. Trải qua các triều đại Hạ, Thương, Chu, người Trung Quốc đã xây dựng nên một nền văn minh cổ đại phát triển rực rỡ. Đến thời Xuân Thu - Chiến Quốc, nhờ sự xuất hiện của công cụ bằng sắt, diện tích gieo trồng được mở rộng, năng suất lao động tăng, làm cho xã hội Trung Quốc có nhiều thay đổi sâu sắc. Một số quan lại và nông dân giàu chiếm nhiều ruộng đất, lại có quyền lực, trở thành giai câp địa chủ. Ngược lại, nhiều nông dân bị mất ruộng, trở nên nghèo túng, phải nhận ruộng của địa chủ đê cày cây, gọi là nông dân lĩnh canh hay những tá điền. Khi nhận ruộng, nông dân phải nộp một phần hoa lợi cho địa chủ, gọi là địa tô. Như vậy, xã hội phong kiến Trung Quốc đã được hình thành dần dần từ thế kỉ III TCN (thời Tần) và được xác lập vào thời Hán. - Giai cấp địa chủ và nông dân tá đỉến đã được hình thành như thế nào ở Trung Quốc ? Niên biểu lịch sử Trung Quốc thời cô’ - trung đạiơ) : Khoảng trước thê'kỉ XXI TCN : Xã hội nguyên thuỷ Khoảng thế kỉ XXI - XVII TCN : Nhà Hạ Khoảng thế kỉ XVII - XI TCN : Nhà Thương Khoảng thế kỉ XI - 771 TCN : Thời Tây Chu 770 - 475 TCN : Thời Xuân Thu 475 - 221 TCN : Thời Chiêh Quốc 221 - 206 TCN : Nhà Tần 206. TCN - 220 : Nhà Hán 220 - 280 : Thời Tam quô'c 265 - 316 : Thời Tây Tân 317 - 420 : Thời Đông Tấh 420 - 589 : Thời Nam - Bắc triều 589 - 618 : Nhà Tuỳ 618 - 907 : Nhà Đường 907 - 960 : Thời Ngũ đại 960 -1279 : Nhà Tôhg '1271 -1368 : Nhà Nguyên 1368 - 1644 : Nhà Minh 1644 -1911 : Nhà Thanh Xõ hội Trung Ọuốc thời Tẩn - Hán Thời Tần, chế độ phong kiến ở Trung Quốc đã được hình thành. Tần Thuỷ Hoàng đã thi hành một loạt chính sách như chia đất nước thành các quận, huyện và trực tiếp cử quan lại đến cai trị, ban hành một chế độ đo lường và tiền tệ thống nhất cho cả nước, gây chiến tranh, mở rộng lãnh thổ về phía bắc và phía nam... Nhưng Tần ThuỷHoàng cũng là một ông vua tàn bạo, đã bắt hàng triệu người đi lính, đi phu xây đắp Vạn lí trường thành, cungẠ Phòng, lăng Li Sơn v.v... Vì thế, nông dân khắp nơi nổi dậy chốhg lại và lật đô nhà Tần. Các vua thời nhà Hán đã xoá bỏ chế độ pháp luật hà khắc của nhà Tần, giảm nhẹ tô thuế và sưu dịch cho nông dân, khuyến khích họ nhận ruộng cày cấy và khan hoang, phát triển sản xuất nông nghiệp. Hình 8 - Tượng gốm trong lăng mộ Tần Thuỷ Hoàng (1) Theo Đổng Tập Minh, Sơ lược lịch sử Trung Quốc, NXB Ngoại văn, Bắc Kinh, 1963, tr.383 - 384. Nhờ thế, kinh tế phát triển, trật tự xã hội ổn định, thế nước đã vững vàng. Nhà Hán còn tiến hành nhiều cuộc chiến tranh, xâm lấn bán đảo Triều Tiên, thôn tính các nước phương Nam. Nêu các chính sách đối nội của các vua thời Tần - Hán và tác động của những chính sách đó đối với xã hội phong kiến Trung Quốc. Sự thịnh vượng của Trung Quốc dưới thời Đường Thời Đường, bộ máy nhà nước được củng cố và hoàn thiện. Các hoàng đế nhà Đường cử người thân tín đi cai quản các địa phương, đồng thời mở nhiều khoa thi để tuyển chọn nhân tài. Nhà nước cũng thi hành nhiều biện pháp giảm tô thuế, lấy ruộng công và ruộng bỏ hoang chia cho nông dân, được gọi là chế độ quân điền. Nhờ thế mà nông dân có ruộng cày cây, sản xuất nông nghiệp được phát triển. Xã hội thời Đường đã đạt đến sự phồn thịnh. Sau khi ổn định ở trong nước, nhà Đường đem quân lân chiếm vùng Nội Mông, chinh phục Tây Vực, xâm lược Triều Tiên, củng cố chế độ đô hộ ở An Nam, ép Tây Tạng phải thần phục, làm cho lãnh thổ của Trung Quốc được mở rộng hơn bao giờ hết. Dưới thời Đường, Trung Quốc đã trở thành một quốc gia phong kiến cường thịnh nhất châu Á. Em hây nêu những chính sách đối nội và đối ngoại của nhà Đường. CÂU HỎI Xã hội phong kiến ở Trung Quốc đã được hình thành như thế nào ? Sự thịnh vượng của Trung Quốc dưới thời Đường được biểu hiện ở những mặt nào ? Trung Quốc thời Tống - Nguụên Sau thời Đường, Trung Quốc lại lâm vào tình trạng chia cắt trong hơn nửa thế kỉ. Dưới thời Tống, Trung Quổc lại được thông nhãt nhưng không còn phát triển mạnh mẽ như trước nữa. Giữa lúc đó, vua Mông cổ là Khu-bi-lai (Hốt Tất Liệt) đem quân tiêu diệt nhà Tống, lập nên nhà Nguyên ở Trung Quốc. Đê’ ổn định đời sông nhân dân, các vua nhà Tống đã thi hành nhiều chính sách nhằm xoá bỏ (hoặc miễn giảm) các thứ thuế và sưu dịch nặng nề của thời trước, mỏ mang các công trình thuỷ lợi ở miền Giang Nam, khuyến khích phát triển một số ngành thủ công nghiệp như khai mỏ, luyện kim, dệt tơ lụa, rèn đúc vũ khí v.v... Đến thời Tống, người Trung Quốc đã có nhiều phát minh quan trọng như la bàn, thuốc súng, nghề in v.v... Dưới thời Nguyên, các vua chúa người Mông Cô’ lại thi hành nhiều biện pháp phân biệt đổi xử giữa các dân tộc : người Mông cổ có địa vị cao nhất, hưởng mọi đặc quyền; còn người Hán thì ở địa vị thấp kém và bị cấm đoán đủ thứ như cấm mang vũ khí, cấm luyện tập võ nghệ, thậm chí câm không được ra đường và họp chợ ban đêm v.v... Vì vậy, nhân dân Trung Quốc đã nhiều lần nổi dậy khởi nghĩa, chống lại ách thống trị của nhà Nguyên. Trung Quốc thời Minh - Thanh Nhà Nguyên tồn tại đến năm 1368 thì bị lật đô’. Chu Nguyên Chương, một thủ lĩnh của phong trào nông dân, đã lên ngôi Hoàng đế, lập ra nhà Minh. Nhung rồi, đến lượt mình, nhà Minh lại bị lật đổ bởi cuộc khởi nghĩa của nông dân do Lý Tự Thành lãnh đạo. Nghĩa quân của Lý Tự Thành vừa vào Bắc Kinh, còn chưa kịp ăn mừng chiến thắng đã phải rút khỏi thành. Nhân cơ hội đó, quân Mãn Thanh từ phương Bắc tràn xuống, chiếm toàn bộ Trung Quốc và lập ra nhà Thanh. Cuô'i thời Minh - Thanh, xã hội phong kiến Trung Quốc đã dần lâm vào tình trạng suỵ thoái. Vua quan chỉ biết đục khoét nhân dân đê sống xa hoa, truỵ lạc. Còn những người nông dân và thợ thủ công thì không những phải nộp tô, thuế nặng nề, mà còn bị bắt đi lính, đi phu xây dựng nhiều công trình đồ sộ, tôn kém như Cô'cung ở kinh đô Bắc Kinh. Đồng thời, theo đà phát triển của công thương nghiệp, mầm mông kinh tế tư bản chủ nghĩa cũng dần xuất hiện. Nhiều xưởng dệt lớn, chuyên môn hoá cao, thuê nhiều nhân công như ở Tô Châu, Tùng Giang, xưởng làm đồ sứ ở cảnh Đức v.v... Quảng Châu là thương cảng lớn nhất, từ đây các thương nhân Trung Quốc ra nước ngoài buôn bán với nhiều nước Đông Nam Á, Ân Độ, Ba Tư, Ả Rập. - Sự suy yếu của xã hội phong kiến Trung Quô'c cuô'í thời Minh - Thanh được biểu hiện như thế nào ĩ Vốn hoó, khoa học - kĩ thuật Trung Quốc thời phong kiến Trong suốt hàng nghìn năm lịch sử, văn hoá Trung Quốc đã đạt được những thành tựu rực rỡ và có ảnh hưởng sâu rộng tới các nước láng giềng. về tư tưởng, Nho giáo đã trở thành hệ tư tưởng và đạo đức của giai câ'p phong kiến, về văn học, Trung Quốc có nhiều nhà thơ, nhà văn nổi tiếng như Lý Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị (thời Đường), Thỉ Nại Am với bộ tiểu thuyết Thuỷhử, La Quán Trung với Tam quốc diễn nghĩa, Ngô Thừa Ân với Tây du kí, Tào Tuyết cần với Hồng lâu mộng v.v... Bộ sử kí của Tư Mã Thiên là tác phẩm sử học nổi tiêhg có từ thời Hấn. Sau bộ sử kí, cấc quan chép sử của Trung Quốc đã ghi chép, biên soạn được nhiều bộ sử đồ sộ khác như Hán thư, Đường thư, Minh sử v.v... Những bộ sách nói trên đều là những di sản văn hoá vô cùng quý giá của nhân dân Trung Quốc. Ngoài các thành tựu nói trên, nền nghệ thuật lâu đời của Trung Quốc với trình độ cao, phong cách độc đáo, thê hiện trong hội hoạ, điêu khắc, kiến trúc, thủ công mĩ nghệ... cũng rất nôi tiếng. Những cung điện cổ kính, những bức tuợng Phật sinh động, những sản phẩm thủ công tinh xảo... còn đuợc luu giữ ở nhiều nơi trên đất Trung Quốc ngày nay đã chứng tổ bàn tay tài hoa và trí sáng tạo tuyệt vời của các nghệ nhân Trung Quốc. Hỉnh 9 - Cố cung (Trung Quốc) Về khoa học - kĩ thuật, người Trung Quốc cũng có nhiều phát minh rất quan trọng như giấy viết, nghề in, la bàn, thuốc súng... Từ những vật dụng cho cuộc sống bình thường như dồ gôm, sứ, vải, lụa... đêh kĩ thuật đóng thuyền có bánh lái và buồm nhiều lớp, kê cả kĩ nghệ luyện sắt, khai thác dầu mỏ và khí đốt v.v... đềú có công lao đóng góp to lớn của người Trung Quốc. Hình 10- Liễn men trắng xanh thời Minh CÂU HỎI Chính sách cai trị của nhà Tống và nhà Nguyên có những điểm gì khác nhau ? Vì sao có sự khác nhau đó ? Những mầm mống kinh tế tư bản chủ nghĩa dưới thời Minh - Thanh đã được nảy sinh như thế nào ? Em hãy nêu những thành tựu lớn về văn hoá, khoa học - kĩ thuật của nhân dân Trung Quốc thời phong kiến.