SGK Ngữ Văn 10 - Đọc thêm: Thái sư Trần Thủ Độ (trích Đại Việt sử kí toàn thư)

DQCTHEM, thái sư THẨN THÙ Độ	NGÔ ã LIÊN
(Trích Đại Việt sử kí toàn thư)
ÌÍMi BẢN
Giáp Tí, năm thứ bảyh).
Mùa xuân, tháng giêng.
Thái sư	Năm thứ bảy: tức năm thứ bảy niên hiệu Thiệu Long, đời vua Trần Thánh Tông, vua thứ hai triều nhà Trần.
 	Thái sư: chức quan cao nhất trong triều, có quyền tham gia ý kiến trong mọi việc chính sự.
 	Thái Tông: tức Trần Thái Tông, vua đầu tiên triều nhà Trần.
 Trần Thủ Độ chết (tuổi 71); truy tặng Thượng phụ Thái sư Trung Vũ Đại Vương.
Thủ Độ tuy không có học vấn, nhưng tài lược hơn người, làm quan triều Lí được mọi người suy tôn. Thái Tôngt3) lấy được thiên hạ đều là nhờ mưu sức của Thủ Độ cả, cho nên nhà nước phải nhờ cậy, quyền hơn cả vua.
Bấy giờ có ngưòi hặc	Người hặc: người vạch tội lỗi của vị quan nào đó trong triều.
, vào ra mắt Thái Tông, khóc nói rằng:
Bệ hạ trẻ thơ mà Thủ Độ quyền hơn cả vua, đối với xã tắc sẽ ra sao ?
Vua lập tức hạ lệnh xa giá đến nhà Thủ Độ và đem cả ngưòi hặc đó đi theo. Vua đem lời của người hặc nói tất cả cho Thủ Độ biết. Thủ Độ trả lời:
Đúng như lòi người ấy nói.
Rồi lấy tiền lụa thưởng cho anh ta.
Linh Từ Quốc Mẫu	Linh Từ Quốc Mầu : vợ Trần Thủ Độ.
 có lần ngồi kiệu đi qua chỗ thềm cấm, người quân hiệu	Quân hiệu : chức quan võ nhỏ.
 ngăn lại không cho đi. về nhà, khóc bảo Thủ Độ rằng:
Mụ này làm vợ ông mà bọn quân hiệu khinh nhờn như thế.
Thủ Độ giận, sai đi bắt. Người quân hiệu kia chắc mình phải chết. Khi đến noi, Thủ Độ vặn hỏi trước mặt. Anh ta đem sự thực trả lời. Thủ Độ nói:
Ngươi ở chức thấp mà biết giữ phép như thế, ta còn trách gì nữa ?
Bèn lấy vàng lụa ban thưởng rồi cho về.
Thủ Độ từng duyệt định sổ hộ khẩu, Quốc Mẩu xin cho riêng một người làm câu đương(1). Thủ Độ gật đầu và biên lấy họ tên quê quán của người đó. Khi xét duyệt đến xã nọ, hỏi rằng, tên kia đâu. Người ấy mừng, chạy đến. Thủ Độ nói:
Ngưoi vì có Công chúa	Câu đương: chức dịch nhỏ trong xã, lo việc bắt giữ và áp giải phạm nhân.
 	Công chúa : chỉ Linh Từ Quốc Mẫu. Bà nguyên là hoàng hậu của vua Lí Huệ Tông, khi nhà Lí mất, bị giáng làm Thiên Cực Công chúa, rồi lấy Trần Thủ Độ.
 xin cho được làm câu đưong, khồng ví như người câu đương khác được, phải chặt một ngón chân để phân biệt.
Tên kia kêu van xin thôi, hồi lâu mói tha cho ; từ đấy không ai dám đến nhà thăm riêng nữa.
Thái Tông từng muốn cho người anh của Thủ Độ là An Quốc làm tướng. Thủ Độ nói:
An Quốc là anh thần, nếu là người hiền	Người hiền: người có tài đức hon người.
 thì thần xin nghỉ việc, còn như cho thần là hiền hon An Quốc thì không nên cử An Quốc. Nếu anh em cùng là tướng thì việc trong triều sẽ ra sao ?
Vua bèn thôi.
Thủ Độ tuy làm Tể tướng mà phàm công việc không việc gì là không để ý. Vì thế mà giúp nên nghiệp vương, giữ được tiếng tốt cho đến chết. Thái Tông có làm bài văn bia ở sinh từ để tỏ quý mến khác người [...].
CAO HUYGIU dịch (Đại Việt sử kí toàn thư, tập II,
NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1971)
HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM
Nêu những tình tiết liên quan đến Trần Thủ Độ. Mỗi tình tiết đã bộc lộ một khía cạnh nào về tính cách của ông ? Từ đó, anh (chị) có nhận xét gì về nhân cách của Trần Thủ Độ ?
Nêu những nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện và khắc hoạ nhẳn vật của nhà viết sử (chú ý những xung đột kịch tính, những bước ngoặt bất ngờ, thú vị trong các tình tiết làm nổi bật tính cách nhân vật).