SGK Hóa Học 9 - Bài 38: Axetilen

Axetilen
Công thúc phân tủ: C2H2.
Phân tủ khối:	26.
I - TÍNH CHẤT VẬT LÍ
Axetilen là chất khí, không màu, không mùi, ít tan
trong nước, nhẹ hơn không khí (d = —Ỵ '	29'
II- CẤU TẠO PHÂN TỬ
Axetilen có công thức cấu tạo :
II IU	l í/tx/ z lUUÍ/ /}_/ L/IUV// I	z IUUU
H - c = c - H, viết gọn HC = CH
Từ cồng thức cấu tạo của axetilen ta thấy : giữa hai nguyên tử cacbon có ba liên kết, người ta gọi đó là liên kết ba.
a)	b)
Hình 4.10. Mô hình phân tủ axetilen a) Dạng rỗng; b) Dạng đặc
Trong liên kết ba, có hai liên kết kém bền, dễ đứt lần lượt trong các phản ứng hoá hoc.
III- TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
1. Axetilen có chây không ?
Axetilen là hiđrocacbon, vì vậy khi đốt, axetilen sẽ cháy tạo ra cacbon đioxit và nước, tương tự metan và etilen.
■ Thí nghiệm : Dẫn axetilen qua ống thuỷ tinh đầu vuốt nhọn rồi đốt cháy khí axetilen thoát ra.
■> 4CO2(k) + 2H2O(h)
Hiện tượng : Axetilen cháy trong không khí với ngọn lửa sáng, toả nhiều nhiệt. 2C2H2(k) + 5O2(k)
2. Axetilen có làm mất màu dung dịch brom không ?
Trong liên kết ba của phân tử axetilen có hai liên kết kém bền. Vì vậy, ta dự đoán axetilen sẽ làm mất màu dung dịch brom tương tự etilen. Để chứng minh dự đoán trên, ta làm thí nghiệm sau :
■ Thí nghiêm : Dẫn axetilen qua dung dịch brom màu da cam (hình 4.11).
Hình 4.11.
Thí nghiệm axetilen tác dụng vói dung dịch brom
Axetilen
(C
dd brom
-
-
X
õ.
Q-
o
-
Hiện tượng : Dung dịch brom bị mất màu.
Nhận xét: Axetilen có phản ứng cộng với brom trong dung dịch.
CH = CH (k) + Br - Br (dd) 	> Br - CH = CH - Br (l)
màu da cam	không màu
Sản phẩm mới sinh ra có liên kết đôi trong phân tử nên có thể cộng tiếp với một phân tử brom nữa :
Br - CH = CH - Br (/) + Br - Br (dd) 	> Br2CH - CHBr2 (I)
Trong điều kiện thích hợp, axetilen cũng có phản ứng cộng với hiđro và một số chất khác.
ỨNG DỤNG
Khi axetilen cháy trong oxi, nhiệt độ ngọn lửa có thể lên tới 3000 °C. Vì vậy, axetilen được dùng làm nhiên liệu trong đèn xì oxi - axetilen để hàn cắt kim loại.
Trong công nghiệp, axetilen là nguyên liệu để sản xuất poli(vinyl clorua) (dùng để sản xuất nhựa PVC), cao su, axit axetic và nhiều hoá chất khác.
- ĐIỂU CHÊ'
Trong phòng thí nghiệm và trong công nghiệp, axetilen được điều chế bằng cách cho canxi cacbua (thành phần chính của đất đèn) phản ứng với nước :
CaC2 + 2H2O 	> C2H2 + Ca(OH)2
Phương pháp hiện đại để điều chế axetilen hiện nay là nhiệt phân metan ở nhiệt độ cao.
Hình 4. ì 2.
Điều chế và thu khí axetilen trong phòng thí nghiệm
Axetilen là chất khí, không màu, không mùi, ít tan trong nước.
Công thúc cấu tạo của axetilen : HC= CH.
Axetilen có các tính chất hoá học sau: tham gia phản úng cháy, phản úng cộng. Axetilen là nhiên liệu và nguyên liệu trong công nghiệp.
BÀI TẬP
Hãy cho biết trong các chất sau :
CH3-CH3 ; CHsCH ; CH2 = CH2 ; CH4 ; CH 3 c - CH3
Chất nào có liên kết ba trong phân tử.
Chất nào làm mất màu dung dịch brom.
Cần bao nhiêu ml dung dịch brom 0,1 M để tác dụng hết với :
0,224 lít etilen ở điều kiện tiêu chuẩn?
0,224 lít axetilen ở điều kiện tiêu chuẩn?
Biết rằng 0,1 lít khí etilen (đktc) làm mất màu tối đa 50 ml dung dịch brom. Nếu dùng 0,1 lít khí axetilen (đktc) thì có thể làm mất màu tối đa bao nhiêu ml dung dịch brom trên?
Đốt cháy 28 ml hỗn hợp khí metan và axetilen cần phải dùng 67,2 ml khí oxi.
Tính phần trăm thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp.
Tính thể tích khí co2 sinh ra.
(Các thể tích khí đo ở cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất).
Cho 0,56 lít (đktc) hỗn hợp khí gồm C2H4, C2H2 tác dụng hết với dung dịch brom dư, khối lượng brom đã tham gia phản ứng là 5,6 gam.
Hãy viết phương trình hoá học.
Tính phần trăm thể tích của mỗi khí trong hỗn hợp.