SGK Hóa Học 9 - Bài 52: Tinh bột và xenlulozơ

Bài 52
(ì tiết)
Tinh bột và xenlulozơ
dụng gì ?
I - TRẠNG THÁI Tự NHIÊN
Tinh bột
Xenlulozơ
Là thành phần chủ yếu trong sợi bông, tre, gỗ, nứa, v.v...
Lúa	Ngô	Bông
Có nhiều trong các loại hạt, củ, quả như : Lúa, ngô, sắn.
- TÍNH CHẤT VẬT LÍ
Thí nghiệm : Lần lượt cho một ít tinh bột, xenlulozo vào hai ống nghiệm, thêm nước vào, lắc nhẹ, sau đó đun nóng hai ống nghiệm.
Quan sát: Trạng thái, màu sắc, sự hoà tan trong nước của tinh bột và xenlulozo trước và sau khi đun nóng.
Tinh bột là chất rắn màu trắng, không tan trong nước ở nhiệt độ thường, nhưng tan được trong nước nóng tạo ra dung dịch keo gọi là hồ tinh bột.
Xenlulozo là chất rắn màu trắng, không tan trong nước ngay cả khi đun nóng.
- ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO PHÂN TỬ
Tinh bột và xenlulozơ có phân tử khối rất lớn. Bằng nhiều thí nghiệm khác nhau người ta biết được phân tử tinh bột và xenlulozo được tạo thành do nhiều nhóm - C6H10O5 - liên kết với nhau :
— - QHjoOg- C6H10O5 - C6H10O5 - ... hoặc viết gọn-( C6H10O5 Tn- Nhóm - C6H10O5 - được gọi là mắt xích của phân tử. Số mắt xích trong phân tử tinh bột n « 1 200 - 6 000. Trong phân tử xenlulozo số mắt xích lớn hơn rất nhiều, thí dụ đối với bông, n « 10 000 - 14 000.
- TÍNH CHẤT HOÁ HỌC
1. Phởn ứng thuỷ phân
Khi đun nóng trong dung dịch axit loãng, tinh bột hoặc xenlulozo bị thuỷ phân thành glucozo.
K6H10O5in + nH2O -	Axit >nC6H12O6
t°
Ở nhiệt độ thường, tinh bột và xenlulozo bị thuỷ phân thành glucozo nhờ xúc tác của các enzim thích họp.
2. Tác dụng của tinh bột với iot '
^Thínghiệm : Nhỏ vài giọt dung dịch iot vào ống nghiệm đựng hồ tinh bột sẽ thấy xuất hiện màu xanh. Đun nóng màu xanh biến mất, để nguội lại hiện ra (hình 5.13). Dựa vào hiện tượng trên, iot được dùng để nhận biết hồ tinh bột và ngược lại.
Hình 5.13. Tác dụng của hồ tinh bột vói iot
- TINH BỘT, XENLULOZO CÓ ỨNG DỤNG GÌ ?
Tinh bột và xenlulozo được tạo thành trong cây xanh nhờ quá trình quang hợp :
6nCO2 + 5nH2O CloroPhin> {C6H10O5}n + 6nO2 Anh sáng
Trong đời sống, tinh bột là lương thực quan trọng của con người. Tinh bột còn là nguyên liệu để sản xuất đường glucozo và rượu etylic.
Xenlulozơ có những ứng dụng chủ yếu sau :
J. Tinh bột và xenlulozo là nhũng chất rắn, màu trắng, không tan trong nước. Riêng tinh bột tan được trong nước nóng.
Công thức chung của tinh bột và xenluloza là T C6H10O5/n.
Tinh bột và xenluloza bị thuỷ phân trong dung dịch axit tạo ra glucoza. Tinh bột tác dụng với iot tạo ra màu xanh dặc trưng.
Tinh bột và xenluloza dóng vai trò quan trọng trong dời sống và sản xuất.
BÀI TẬP
Chọn từ thích hợp (xenlulozơ hoặc tinh bột) rồi điền vào các chỗ trống :
Trong các loại củ, quả, hạt có chứa nhiều ....
Thành phần chính của sợi bông, gỗ, nứa là ...
... là lương thực của con người.
Phát biểu nào sau đây đúng ?
Xenlulozơ và tinh bột có phân tử khối nhổ.
XenlulozO có phân tử khối nhỏ hơn tinh bột.
c. Xenlulozơ và tinh bột có phân tử khối bằng nhau.
D. Xenlulozơ và tinh bột đều có phân tử khối rất lớn, nhưng phân tử khối của xenlulozơ lớn hơn nhiều so với tinh bột.
Nêu phương pháp phân biệt các chất sau :
Tinh bột, xenlulozơ, saccarozơ.
Tinh bột, glucozd, saccarozo'.
Từ tinh bột người ta sản xuất ra rượu etylic theo hai giai đoạn sau :
-(C6H10O5)-n —+Nưởc > C6H12O6 hiệu suất 80%
Axit
Men rượu _ .. 	 	
CgH12Og	C2H5OH hiệu suâỉ 75%
30 - 35 °C
Hãy viết phương trình hoá học theo các giai đoạn trên. Tính khối lượng rượu etylic thu được từ một tấn tinh bột.