Giải Lịch Sử 7 Bài 14: Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII)

CUỘC KHÁNG CHIẾN LAN THỨ NHAT CHốNG quân xâm
LƯỢC MÔNG CỔ (1258)
1. Âm mưu xâm ỊựỢc Đại Việt của Mông cổ.
Câu hỏi: Quan sát bức tranh hình 29 sgk trang 55 em thấy có những hình ảnh gỉ? Qua dó cho thấy quân Mông CỔ chủ yêu là lực lượng nào? Những hình vẽ trong tranh nói lên điều gì? Trả lời câu hỏi
+ Nhìn vào bức tranh ta thấy có hai phần tranh và ba đoạn chữ giải thích các hình vẽ, nhằm giới thiệu sức mạnh, 'tổ chức quân đội, trang bị vũ khí, chiến thuật và cách đánh của người Mông Cổ.
+ Hình trên cùng, giới thiệu đội quân xâm lược Mông cổ chiến đấu trên lưng ngựa với vũ khí chủ yếu là .ngọn giáo và cung tên. Trên các vũ khí,, binh sĩ Mông Cổ buộc những dải vải với nhiều màu sắc khác nhau phất phới bay trong gió, thể hiện các chiến binh đang xông pha trận mạc.
+ Hình dưới thể hiện chiến thuật, cách đánh và sức mạnh của kị binh Mông Cổ. Lực lượng của quân Mông cổ là kị đội, đây là ưu thế chủ yếu của họ.
+ Những hình vẽ trong tranh cho thấy sức mạnh quân Mông cố’ rất lớn. Câu hỏi: Sức mạnh và sự thiện chiến của quân Mông CỔ như thế nào? Trả lời câu hỏi
+ Quân Mông cổ rất thiên chiến. Quân Mông cổ đặc .biệt biết lợi dụng điều kiện, hành động nhanh chóng, 'mẫn tiệp của kị đội. về đánh trận, họ lợi ở dã chiến, không thấy lợi không tiến quân... Trăm quân kị quay vòng có thể bọc được vạn người, nghìn quân kị tản ra, có thể dài đến trăm dặm... Địch phân tất phân, địch hợp tất hợp, cho nên kị đội là ưu thế của họ, hoặc xa hoặc gần, hoặc nhiều hoặc ít, hoặc tụ hoặc tán, hoặc hiện hoặc ẩn, đến thì như trên trời rơi xuống, đi nhanh như chớp giật.
+ Với đội quân mạnh mẽ đó, Thành Cát Tư Hãn và những người kế tục đã liên tiếp mở các cuộc chiến tranh xâm lược, chinh phục thế giới. Vó ngựa quân Mông Cố’ đi đến đâu nhà cửa đổ nát, thành trì tan hoang,
nhân dân bị giết hoặc bị bắt làm nô lệ đến đó.	
Câu hỏi: Vua Mông cổ cho xâm lược Đại Việt nhằm mục dích gì?
Trả lời câu hỏi
Mông Cổ muôn đánh chiếm Đại Việt đểdàm bàn đạp đánh thẳng lên phía Nam Trung Quốc, phối hợp với các cánh quân từ phía Bắc xuô'ng, tạo nên gọng kìm để tiêu diệt Nam Tông.
Câu hỏi: Hành dộng ba lần bắt giam sứ giả Mông cổ vào ngục của vua tôi nhà Trần đã phản ảnh điều gì?
Trả lời câu hỏi
Việc ba lần sứ giả Mông cổ đưa thư sang Đại Việt đe dọa dụ hàng đều bị vua Trần ra lệnh bắt giam vào ngục cho thây vua Trần kiên quyết chống quân xâm lược Mông cổ để bảo vệ chủ quyền, độc lập của dân tộc cho dù quân Mông cổ rất mạnh và hiếu chiến.
Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ.
Câu hỏi: Khi được tin quân Mông cổ xâm lược nước ta, thái độ của vua Trần như thê nào?
Trả lời câu hỏi
Cuối năm 1257, khi được tin quân Mông cổ chuẩn bị xâm lược, nhà
Trần đã ban lệnh cho cả. nước sắm sửa vũ khí, các đội dân binh được thành lập, ngày đêm luyện tập võ nghệ, sẵn sàng đánh giặc.
Câu hỏi: Thế nào là dân binh?
Trả lời câu hỏi
Dân binh là lực lượng vũ trang không chính qui thời xưa ở địa phương, không thoát li sản xuất, do một cá nhân hay một số người tập hợp lại. Lực lượng này tham gia khởi nghĩa ở địa phương hoặc các cuộc chiến tranh chống xâm lược.
Câu hỏi: Em hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chông quăn Mông CỔ.
Trả lời câu hỏi
+ Tháng 1/1258, 3 vạn quân Mông Cổ do Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy tiến vào xâm lược nước ta. Quân giặc theo đường sông Thao tiến xuống Bạch HạC'(Việt Trì, Phú Thọ), rồi tiến đến vùng Bình Lệ Nguyên (Vĩnh Phúc) thì bị chặn lại ở phòng tuyến do vua Trần Thái Tông trực tiếp chỉ huy. Tại đây, một trận đánh quyết liệt đã diễn ra.
+ Do thế giặc mạnh, vua Trần cho lui quân để bảo toàn lực lương. Triều đình tạm rời kinh thành Thăng Long, xuôi về vùng Thiên Mạc (Duy Tiên, hà Nam).
+ Nhân dân Thăng Long thực hiện chủ trương “vườn không nhà trống” để đánh giặc, tạm rút khỏi kinh thành. Ngột Lương Hợp Thai kéo quân vào Thăng Long trọng vắng, không một bóng người và lương thực. Chúng điên cuồng tán phá kinh thành, lùng bắt, giết hại những người còn sót lại.
+ Đóng giữ kinh thành Thăng Long chưa đầy một tháng, quân Mồng Cổ lâm vào tình thế khó khăn vì thiếu lương thực trầm trọng, phải cho quân lính đi cướp thóc gạo, hoa màu của dân, nhưng nhân dân các làng, xã đã chông trả quýết liệt nên lực lượng của chúng bị tiêu hao dần.
+ Nắm được thời cơ, quân đội nhà Trần mở cuộc phản công lớn ở Đông Độ Đầu (bến sông Hồng, ở phô" Hàng Than - Hà Nội ngày nay), quân Mông Cổ thua trận, phải rời khỏi Thăng Long, rút chạy về nước, cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mòng cổ kết thúc thắng lợi.
Câu hỏi:Vì sao quăn Mông cổ mạnh mà vẫn bị quăn ta đánh bại?
Trả lời câu hỏi
Quân Mông cổ mạnh nhưng vẫn bị quân ta đánh bại bởi vì:
Tinh thần kiên quyết chông quân xâm lược của vua tôi và quân dân nhà Trần.
Sự chỉ huy tài giỏi của vua Trần thể hiện qua cách đánh đúng đắn, thông minh, biết chớp thời cơ.
Câu hỏi: Em hãy nêu những sự kiện cụ thể biểu hiện tinh thần quyết tăm chông giặc của quăn dân ta trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất.
Trả lời càu hỏị
Những sự kiện cụ thế’ biểu hiện tinh thần quyết tầm chống giặc của quân dân trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất:
Theo lệnh triều đình, nhân dân Thăng Long nhanh chóng thực hiện chủ trương “vườn không, nhà trống” để đánh giặc, tạm thời rút khởi Thăng Long khi giặc kéo vào, kinh thành Thăng Long trống vắng không một bóng người và lương thực.
Trước thế giặc mạnh, tàn bạo, vua Trần lo lắng hồi ý kiến của Thái sư Trần Thủ Độ. Ông đã trả lời “Đầu thần chưa rơi xuống đất, xin bệ hạ đừng lo”.
Khi kẻ thù gặp khó khăn, quân đội nhà Trần đã mở cuộc phản công vào kinh thành Thăng Long và truy kích quân địch khi chúng tháo chạy.
Câu hỏi: Cách đánh giặc của vua tôi nhà Trần trong cuộc khảng chiên lần thứ nhất (1258) dược thể hiện như thế nào?
Trả lời câu hỏi
Đường lối đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất (1258) thể hiện sự đúng đắn, sáng tạo, đó là việc thực hiện chủ trương: Khi giặc mạnh không đương đầu trực tiếp với quân xâm lược mà cho quân rút lui đế’ bảo toàn lực lượng, thực hiện “vườn không nhà trông”, sơ tán nhân dân khỏi kinh thành đế dồn quân giặc vào thế bị động, tạo thời cơ để quân dân nhà Trần phản công tiêu diệt quân xâm lược giành thắng lợi hoàn toàn.
II. cuộc KHÁNG CHIẾN LAN THỨ HAI CHốNG QUÂN XÂM
LƯỢC NGUYÊN (1285)
Âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên Câu hỏi: Thắng lợi của nhăn dân Cham-pa có ý nghĩa như thế nào?
Trả lời câu hỏi
Thắng lợi của nhân dân Cham-pa đã làm thất bại kế hoạch của nhà Nguyên định dùng Cham-pa làm bàn đạp tấn công nước Đại Việt bước đầu tan vỡ.
Thể hiện tinh thần chiến đấu anh dũng của nhân dân Cham-pa.
Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến.
Câu hỏi: Đứng trước ậm mưu xăm lược của nhà Nguyên, vua tôi nhà Trần dã có chuẩn bị cho cuộc kháng chiên lần thứ hai như thế nào? 
Trả lời càu hỏi
Đứng trước âm mưu xâm lược của nhà Nguyên, vua tôi nhà Trần đã:
Triệu tập Hội nghị các vương hầu, quan lại ở Bình Than để bàn kê đánh giặc.
Mở Hội nghị ở Diên Hồng (đầu năm 1285), mời các bậc phụ lão có uy tín trong nước để bàn kế hoạch dánh giặc.
Giao trọng trách cho Quốc công tiết chế Trần Hưng Đạo, chỉ huy cuộc kháng chiến. Trần Hưng Đạo soạn Hịch Tướng Sĩ để động viên tinh thần chiến đấu của quân đội.
Nhà Trần tổ chức cuộc tập trận lớn và duyệt binh ở Đông Bộ Đầu, rồi bô' trí quân đóng giữ những nơi hiểm yếu.
Câu hỏi: Vì sao trong Hội nghị Diên Hồng, vua Trần chỉ mời các bậc phụ lão tham gia?
Trả lời câu hỏi
Trong Hội nghị Diên Hồng, vua Trần chỉ mời các bậc phụ lão tham gia vì:
Phụ lão là những người có uy tín được dân làng kính trọng vì thế sẽ được mọi người tin tưởng.
Phụ lão là những- người có kinh nghiệm trong đánh giặc.
Vua Trần muôn nắm bắt ý kiến của nhân dân thông qua các bậc phụ lão nếu các bậc phụ lão quyết đánh thì khi về quê họ sẽ động viền con em mình hăng hái lên đường đánh giặc, họ sẽ động viên bà con hăng hái sản xuất được nhiều lương thảo phục vụ cho kháng chiến.
Câu hỏi: Hội nghị Diên Hồng có ý nghĩa như thê nào đên việc chuẩn bị cho cuộc kháng chiến?	'
Trả lời câu hỏi
Thể hiện tinh than đoàn kết quyết tâm trên dưới một lòng của nhân
dân Đại Việt kiên quyết chiến dấu để bảo vệ độc lập tổ quốc.	
Câu hỏỉ: Sự kiện nào thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần?
Trả lời câu hỏi
Những sự kiện thể hiện ý chí quyết chiến của quân dân thời Trần là:
Trần Quốc Toản căm thù giặc đến nỗi bóp nát quả cam. khi nào không hay biết.
Câu trả lời đồng thanh “quyết đánh” của các bậc phụ lão.
Chữ “Sát Thát” (giết giặc Mông cố’) được thích trên cánh tay các
chiến sĩ.	.	
Câu hỏi:, Việc nhà Trần chuẩn bị chống quăn xâm lược có tác dụng như thế nào dối với cuộc kháng chiến?
Trả lời câu hỏi
+ Việc chuẩn bị chu đáo về mọi mặt của nhà Trần đã góp phần quan trọng đưa đến thắng lợi của cuộc kháng chiến.
+ Trong cuộc đọ sức này, nhà Trần có quân đội mạnh, có tinh thần chiến đấu cao, có nền kinh tế hùng hậu để cung' cấp' cho cuộc kháng chiến, các tầng lớp nhân dân đoàn kết chặt chẽ với triều đình nên huy
động được lực lựựng cả nước đánh giặc.	
Câu hỏi: Hội nghị Eììih Than có sự kiện gì đáng chú ý diễn ra? Trả lời câu hỏi
Đến Bình Than có Trần Quốc Toản, vì tuổi còn nhỏ nên không, được dự hội nghị. Trần Quốc Toản tức giận quân Nguyên xâm lược đến nỗi tay cầm quả cam bóp nát lúc nào không biết. 'Khi về nhà, đã huy động gia nô và thân thuộc hon 1000 người, làm binh khí, đóng chiến thuyền và may cờ đề 6 chữ '“Phá cường địch, báo Hoàng ân” (Phá giặc mạnh, báo Ơ11 vua).
	3. Diễn bềến và kết quà của cuộc kháng iChiến.	
Câu hỏi: Em hãy cho biêt lực lượng xăm lược Đại Việt của nhà Nguyên lần thứ hai so với lần thứ nhất có gì khác?
Trả lời câu hỏi
Lực lượng xâm lược Đại Việt của nhà Nguyên lần thứ hai có điểm khác biệt là:
Lần thứ nhất chỉ có 3 vạn quân xâm lược (1258).
Lần thứ hai khoảng 50 vạn quân xâm lược, gấp khoảng 17 lần so với lần thứ nhất.
Có nhiều danh tướng lão luyện chỉ huy.
Câu hỏi: Em hãy trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên? 
Trả lời câu hỏi
+ Cuối tháng 1-1285, khoảng 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan tổng chỉ huy tràn vào xâm lược Đại Việt. Sau một số trận chiến đấu chặn giặc ở vùng biên giới, Trần Quo'c Tuấn cho lui qụân về Vạn Kiếp (Chí Linh, Hải Dương).
+ Quân Thoát IỊoan tập trung một lực lượng lớn tân công vào Vạn Kiếp. Trước thế giặc mạnh, quân Trần lui về Thăng Long, sau đó rút về Thiên Trường (Nam Định).
+ Toa Đô từ Cham-pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá. Cùng lúc đó, Thoát Hoan mở cuộc tấn công lớn đánh xuống phía Nam nhằm tạo thành thế “gọng kìm”, hòng tiêu diệt quân chủ lực của ta và bắt sống toàn bộ đầu não của cuộc kháng chiến. Trần Quốc Tuâ'n phải ra lệnh rút lui để củng cô lực lượng, chuẩn bị cho cuộc phản công tiêu diệt quân địch.
+ BỊ thất bại trong âm mưu bắt sông vua Trần và tiêu diệt quân chủ lực của ta, Thoát Hoan rút quân về Thăng Long chờ tiếp viện. Quân Nguyên lâm vào tình thế bị động và lại thiếu lương thực trầm trọng.
+ Tháng 5-1285, lợi dụng thời cơ, quân Trần tổ chức phản công, đánh bại quân giặc ở nhiều nơi như Tây Kết, cửa Hàm. Tử (Khoái Châu, Hưng Yên), bến Chương Dương (Thường Tín, Hà Tâỵ) và tiến vào giải phóng Thăng Long.
+ Quân giặc hốt hoảng tháo chạy, bị quân Trần phục kích chặn đành, nhiều tên bị giết. Thoát Hoan phải chui vào ông đồng, bắt quân lính khiêng chạy về nước.
+ Vua Trần còn đem quân chặn đánh đạo quân của Toa Đô' ở Tây Kết, hàng vạn quân giặc bị-tiêu diệt. Tướng Toa Đô bị chém đầu.
+ Sau gần hai' tháng phản công (tháng 5 và 6), quân dân nhà Trần đã
đánh tan tành hơn 50 vạn quân Nguyên.	
Câu hỏi: Em cô nhận xét gì về kết quả của cuộc kháng chiên?
Trả lời câu hỏi
Dịch sử dụng một lực lượng rất lớn gồm 50 vạn quân hùng mạnh bậc nhất thế giới lúc đó, phối hợp đánh từ hai mặt phía Bắc đánh xuống, phía Nam đánh từ Cham-pa lên, tạo thành thế “gọng kìm” bao vây, tiêu diệt quân ta, với hi vọng hòng, chiếm cho được Đại Việt.
Nhà Trần thực hiện chủ trương: Vừa cản giặc vừa rút quân, tránh thế mạnh ban đầu của địch để bảo toàn lực lượng, thực hiện “vườn không, nhà trông” đế’ quân Nguyên gặp nhiều khó khăn về lương thảo, chớp thời cơ nhà Trần mở cuộc phản công (5-1285) giành thắng lợi, đánh tan hơn 50 vạn quân nguyên hùng mạnh. Đất nước sạch bóng quân thù.
Câu hỏi: Hãy cho biết cách đánh quân Nguyên của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ hai.
Trả lời câu hỏi
Tránh thế giặc mạnh khi chúng mới đến xâm lược, ra lệnh cho nhân dân thực hiện “vườn không nhà trông”
Vừa cho quân cản bước tiến của giặc, vừa rút lui để bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ đến phản công tiêu diệt giặc, giành thắng lợi.
CUỘC KHÁNG CHIẾN LAN THỨ BA CHÔNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1287 - 1288)
1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt
Câu hỏi: Sau hai lần xâm lược Đại Việt dều bị thất bại, thải độ của vua Nguyên như thế nào?
Trả lời câu hỏi
Sau hai lần' xâm lược Đại Việt đều bị thất bại, vua Nguyên rất tức giận nên quyết tâm đánh Đại Việt lần thứ ba đế trả thù.
Câu hỏi: Nhà Nguyên chuẩn bị cho cuộc xâm lược Đại Việt lần thứ ba như thế nào?
Trả lời câu hởi
+ Trong lần xâm lược này, nhà Nguyên huy động hơn 30 vạn quân và nhiều danh tướng do Thoát Hoan làm Tổng chỉ huy.
+ Có sự phổi hợp giữa quân thủy và quân bộ.
+ Ngoài ra còn có hàng trăm chiến thuyền, một đoàn thuyền lương chở hàng chục vạn thạch lương do tướng Trương Văn Hổ chỉ huy. Hốt Tất Liệt cũng căn dặn Thoát Hoan: “Không được cho Giao Chỉ là nước nhỏ mà khinh thường”.
Câu hỏi: Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị cho cuộc xâm lược Đại Việt lần thứ ba so với hai lần trước của quân Nguyên?
Trả lời câu hỏi
So với hai lần trước, cuộc chuẩn bị xâm lược Đại Việt lần thứ ba của nhà Nguyên râ't công phu, kỹ lưỡng, thể hiện rõ quyết tâm thôn tính cho bằng được nước ta qua việc: lực lượng, lương thực lớn mạnh, có nhiều tướng giỏi chỉ huy, có sự cảnh giác cao độ qua lời dặn con của vua Hốt Tất Liệt: “Không được cho Giao chỉ là nước nhỏ mà khinh thường”.
Câu hỏi: Các cảnh quân Nguyên tiến vào nước ta như thế nào?
Trả lời câu hỏi
+ Cuối tháng 12/1287, quân Nguyên ồ ạt tiến vào nước ta. Cánh quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy vượt biên giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang.
+ Ngày đầu năm, cánh quân do Thoát Hoan trực tiêp chỉ huy kéo đên chiếm đóng Vạn Kiếp và ra sức xây dựng nơi đây thành căn cứ vững chắc để định đánh lâu dài với quân ta.
+ Cùng lúc đó, đoàn thuyền chiến do tướng ô Mã Nhi chỉ huy -theo đường biển tiến vào nựớc ta, rồi ngược lên sông Bạch Đằng kéo đến Vạn Kiếp hội quân với quân Thoát Hoan.
Trận Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ Câu hỏi: Em hãy tường thuật diễn biến trận Vân Đồn? 
Trả lời câu hỏi
+ ô Mã Nhi được giao nhiệm vụ bảo vệ đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ, nhưng cho rằng quân ta không thể ngăn cản được đoàn thuyền lương này nên đã tiến về hội quân ở Vạn Kiếp.
+ Trần Khánh Dư dự đoán khi đoàn thuyền chiến của Ô Mã Nhi đi qua, có thể đánh được đoàn thuyền lương nên đã bố trí một trận mai phục.
+ Khi đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ tiến qua Vân Đồn (Vân Hải, Quảng Ninh), liền bị quân của Trần Khánh Dư từ nhiều phía đổ’ ra đánh dữ dội. Phần lớn thuyền lương của địch bị đắm, số’ còn lại bị quân Trần chiếm.
Câu hỏi: Chiến thắng Vân Dồn có ý nghĩa lịch sử như thê nào?
Trả lời câu hỏi
Chiến thắng Vân Đồn đã huỷ toàn bộ lương thảo của quân Nguyên, làm cho quân Nguyên ngay từ đầu đã lâm vào thế bị động và gặp rất nhiều khó khăn, tạo thời cơ để quân dân nhà Trần mở cuộc phản công tiêu diệt quân Nguyên giành thắng lợi.
Chiến thắng Bạch Đằng
Câu hỏi: Em hãy cho biết sau trận Văn Đồn tình thê của quân Nguyên ra sao?
Trả lời câu hỏi
Tình thế của quân Nguyên sau trận Vân Đồn:
Rơi vào tình thế bị động, khó khăn.
Thiếu lương thực trầm trọng, tinh thần quân lính hoang mang, rơi vào tình thế bị động.
Câu hỏi: Sau khi bị mất lương thực tại Vãn Đồn, Thoát Hoan dã cỗ những hành dộng gì?
Trả lời câu hỏi
+ Cuối tháng 1-1288, Thoát Hoan chia quân làm ba đạo tiến vào chiếm đóng Thăng Long, nhưng nhân dân kinh thành đã thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trông” của triều đình.
+ Sau khi chiếm được Thăng Long, Thoát Hoan cho quân tiến đánh các càn cứ của quân Trần và sai 0 Mã Nhi đem quân đuổi bắt hai vua Trần, nhưng thất bại. Hắn điên cuồng cho quân lính tàn sát dân chúng, đốt phá, cướp bóc và quật lăng mộ vua Trần Thái Tông ở phủ Long Hưng (Thái Bình).
Câu hỏi: Em hãy cho biết tình thế của quân Nguyên sau khi đánh chiếm Thăng Long như thế nào?
Trả lời câu hỏi
+ Quân .Nguyên không tiêu diệt được lực lượng kháng chiến của nhà
Trần, trong khi đó nhiều nơi xung yếu bị quân dân ta tấn công chiếm lại. + Quân giặc ra sức càn quét, cướp lương thực nhưng đều bị nhân dân
ta đuổi đánh, đẩy chúng vào thế bị động, cạn kiệt lương thực.
+ Thoát Hoan đóng quân ở Thăng Long có nguy cơ bị cô lập, tinh thần
quân lính hoang mang, tuyệt vọng.
+ Trước tình thế nguy khôn, Thoát Hoan quyết định rút quân lên
•Vạn Kiếp và từ đây rút quân về nước theo hai,đường thuỷ, bộ.
Câu hỏi: Vua tôi nhà Trần đã có những hành động gì trưởc tình thế bị động của quân Nguyên?
Trả lời câu hỏi
Trước tình thế bị động, nguy khốn của quân Nguyên, vua tôi nhà Trần đã quyết định mở cuộc phản công và tiến hành việc bố trí mai phục trên sông Bạch Đằng.
Câu hỏi: Nhìn trên lược dồ hỉnh 33 (sgk trang 64) em có nhận xét gì về vị trí sông Bạch Đằng?
Trả lời cậu hỏi
+ Nhìn vào lược đồ ta thấy, Bạch Đằng là con sông lớn, do sông Đá
Bạc, sông Giá và nhiều sông nhánh khác đố’ vào, chảy qua địa phận huyện Yên Hưng (Quảng Ninh) và Thuỷ Nguyên (Hải Phòng) rồi đổ ra biển.
+ Lòng sông rộng mênh mông, bên phải có dãy núi đá vôi Tràng
Kênh ăn sát ra bờ sông, bên trái là rừng cây um tùm.
Câu hỏi: Trần Quốc Tuấn dã tiên hành bô trí trận địa mai phục ở sông Bạch Dằng như thê nào?
Trả lời câu hỏi
Nắm được kế hoạch rút quân của địch, Trần Quốc Tuấn huy động ■ quân dân đẽo nhọn cọc gỗ (lim, táu), rồi ..bịt sắt ở đầu cọc, đem cắm xuống lòng sông, tạo thành trận địa cọc ngầm khổng lồ.
+ Cho thuỷ quân của ta mai phục trong các nhánh và vũng sông.
+ Cho giàu kín bộ binh của ta trong núi đá Tràng Kênh và rừng rậm bên trái sông Bạch Đằng.
+ Đại quân do vua Trần và Trần Quốc Tuấn chỉ huy sẵn sàng tiếp ứng mọi nơi.
Câu hỏi: Em có nhận xét gì về việc bô trí trận địa mai phục ở sông Bạch Dằng của Trần Quốc Tuấn?
Trả lời câu hỏi
Việc bô' trí trận địa bãi cọc ở Bach Đằng thể hiện mưu lược đặc sắc của nhà Trần bấy giờ là hết sức tài tình, biết lợi dụng địa hình, địa vật hiếm yếu, bô' trí trận địa bãi cọc và phục kích, kết hợp với qui luật lên xuống của thuỷ triều để tiêu diệt địch.
Câu hỏi: Chiên thắng Bạch Dằng năm 1288 do Trần Hưng Dạo chỉ huy làm em nhớ đến chiến thắng Bạch Đằng năm nào? Do ai chỉ huy? Đảnh quân xâm lược nào?
Trả lời câu hỏi
Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 do Trần Hưng Đạo chỉ huy làm em nhớ đến chiến thắng Bạch Đằng năm 938 do Ngô Quyền chỉ huy, đánh quân xâm lược Nam Hán. Chiến thắng Bạch Đằng năm 938 là một chiến thắng vĩ đại đã kết thúc hơn 100 năm thống trị của các triều đại phong kiến phương Bắc, khẳng định nền độc lập hoàn toàn của đâ't nước.
- Chiến thắng trên sông Bạch Đằng năm 981 do Lê Hoàn trực tiếp chỉ huy đánh tan quân xâm lược Tống.
Câu hỏi: Em hãy trình bày diễn biến trận Bạch Đằng tháng 4-1.288? Trả lời câu hỏi
+ Đầu tháng 4-1288, đoàn thuyền do Ô Mã Nhi chỉ huy có kỵ kinh hộ tông rút về theo đường thủy trên sông Bạch Đằng. Khi thuyền chiến của Ô Mã Nhi tiến gần đến trận địa bãi cọc, một sô' thuyền nhẹ của quân Trần ra khiêu chiến rồi giả vờ thua chạy, quân giặc ra sức đuổi theo, lọt vào trận địa mai phục, đúng lúc nước triều xuống nhanh.
+ Từ hai bên bờ, hàng nghìn chiến thuyền nhỏ của quân Trần đổ ra đánh, phá vỡ đội hình quân giặc. Bị đánh bất ngờ và quyết liệt, quân giặc hoảng hô't, tranh nhau tháo chạy ra biển, thuyền giặc xô vào bãi cọc đang nhô lên, bị ùn tắc, vỡ, đắm.
+ Giữa lúc đó, hàng loạt bè lửa xuôi nhanh theo nước triều đang xuống, lao vào thuyền giặc. Những tên sông sót nhảy lên bờ liền bị quân bộ nhà Trần chờ sẵn tiêu diệt. Toàn bộ cánh thuỷ binh giặc bị tiêu diệt, Ô Mã Nhi bị bắt sông.
Câu hỏi: Trận Bạch Dằng thảng 4-1288 có ý nghĩa như thế nào? Trả lời câu hỏi
Chiến thắng Bạch Đằng tháng 4-1288 của vua tôi nhà Trần đã tiêu diệt được ý đồ xâm lược Đại Việt của đế chế Nguyên. Sau lần thất bại này, quân Nguyên đã phải từ bỏ hoàn toàn tham vọng thôn tính Đại Việt.
Câu hỏi: Cách đánh giặc của nhà Trần trong cuộc kháng chiến lần thứ ba có gỉ giống và khác so với lần thứ hai?
Trả lời câu hỏi
Giống nhan.:
Tránh thế giặc mạnh lúc đầu, chủ động vừa đánh chặn giặc vừa rút lui đế’- bảo toàn lực lượng, chờ thời cơ để phản công tiêu diệt giặc, thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trông”.
Kliác nhau:
Tập trung tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ để quân Mông - Nguyên không có lương thảo nuôi quân dồn chúng vào thế bị động khó khăn.
Chủ động bố trí trận địa cọc ở sông Bạch Đằng để tiêu diệt đoàn thuyền chiến của giặc và đánh sập ý đồ xâm lược của nhà Nguyên đối với nước ta.
NGUYÊN NHÂN THANG lơi VÀ Ý NGHĨA LỊCH sử CỦA BA LAN
KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG - NGUYÊN
1. Nguyên nhân thắng lợi
Câu hỏi: Em hãy cho biêt những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong ba lần khảng chiến chống quăn Mông - Nguyên.
Trả lời câu hỏi
Những đóng góp của Trần Quốc Tuấn trong ba lần kháng chiến chông quân Mông - Nguyên:
Trần Quốc Tuârí là một anh hùng dân tộc, một nhà lý luận quân sự tài giỏi, ông là tác giả của bộ binh thư nổi tiếng: “Binh thư yếu lược, Vạn Kiếp tổng bí truyền thư”.
Trong cuộc kháng chiến lần thứ hai chông quân xâm lược Nguyên (1285), ông được vua Trần giao cho trọng trách Quốc công tiết chế, chỉ huy cuộc kháng chiến, soạn “Hịch Tướng Sĩ” để động viên tinh thần chiến đâu của quân đội.
Tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm, kiên cường của ông được thể hiện qua câu trả lời với vua Trần: “Nếu bệ hạ (vua) muốn hàng thì trước hãy chém đầu thần rồi hãy hàng”.
Khi' quân địch ở Thăng Long gặp khó khăn, lâm vào thế bị động, Trần Quốc Tuân đã quyết định mở cuộc phản công và tiến hành trận mai phục trên sông Bạch Đằng, tạo nên chiến thắng quyết định số’ phận quân xâm lược.
/ Câu hỏi; Nguyên nhân thắng lợi của ha lần kháng chiến chông quân xâm lược Mông - Nguyên?
Trả lời câu hỏi
Bà lần kháng chiến chông quân xâm lược Mông - Nguỵên của nhân dân ta đều dành được thắng lợi là do:
Tinh thần đoàn kết của toàn dân trên dưới một lòng quyết tâm đánh giặc.
Tinh thần yêu nước của dân tộc.
Tinh thần hy sinh, quyết chiến, quyết thắng của toàn dân ta, mà nòng cốt là quân đội nhà Trần.
Sự chuẩn bị chu đáo tiềm lực về mọi mặt, chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của bộ chỉ huy đứng đầu là vua Trần và Trần Quốc Tuâh.
Câu hỏi: Em hãy nêu một sô dẫn chứng dể thấy các tầng lớp nhãn dãn thời Trần đều tham gia khảng chiến chống quân Mông - Nguyên. Trả lời câu hỏi
Trong bajần kháng chiến các tầng lớp nhân dân đều theo lệnh triều đình thực hiện “vườn không, nhà trông”.
Nhân dân hăng hái tổ chức các đội dân binh phôi hợp chiến đấu với quân triều đình, làm cho quân nguyên lâm vào thế bị động, thiếu lương thực, phân tán lực lượng để đốì phó và bị đánh bại.
Tại Hội nghị Diên Hồng, các bậc phụ lão thể hiện ý chí quyết tâm cao độ qua câu trả lời “Đánh”.
Quân sĩ thích vào cánh tay hai chữ “Sát thát”.
Câu hỏi: Nêu cách đánh của nhà Trần trong ba lần kháng chiến.
Trả lời câu hỏi
Kế hoạch “vườn không nhà trông”.
Tránh chỗ mạnh đánh chỗ yếu của kẻ thù.
Biết phát huy lợi thế của quân ta,'buộc'địch phải theo.
Buộc địch từ thế mạnh chuyển sang thế yếu, ta từ bị động chuyển sang chủ động.
Ý nghĩa lịch sử
Câu hỏi: Nêu ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên.
Trả lời câu hỏi
Thắng lợi của ba lần kháng chiến chông quân Mông - Nguyên đã tập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt của đế chế Mông Nguyên, bảo vệ nền độc lập của Tổ quốc, củng cố niềm tin.cho nhân dân.
Khẳng định lòng yêu nước và ý chí quyết tâm bảo vệ đất nước của dân tộc ta.
Góp phần xây đắp nên truyền thống quân sự của nhân dân ta.
Để lại bài học vô cùng quý giá “Khoan thứ sức dân, để làm kế sâu rễ bền gốc...”.
Góp phần ngăn chặn những cuộc xâm lược của quân Nguyên đổi với các nước khác ở Châu Á.
Câu hỏi: Sau khi Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn mất, nhân dân ta đã làm gì? Việc làm đó nói lên điều gi?
Trả lời câu hỏi
Sau khi ông mất, ông đã được nhân dân suy tôn là Đức Thánh Trần và lập đền thờ ở rất nhiều nơi, điều đó thể hiện lòng biết ơn dối với người anh hùng dân tộc, vị tướng tài ba, đã có công rất lớ'n trong ba lần kháng chiến chống quân Mông - Nguyên xâm lược dưới thời Trần.
Câu hỏi: Kể tên các nhà vua thời Trần gắn với ba lần kháng chỉến chống quẫn Mông - Nguyên (Thế kỉ XIII)
Trả lời câu hỏi
Cuộc kháng chiến chống quân Mông cổ lần thứ nhất (1258), gắn với vua Trần Thái Tông (Trần Cảnh) (1225-1258)
Cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai (1285), gắn với vua Trần' Nhân Tông (Trần Khâm) (1279-1293).
Cuộc kháng chiến chông quân Nguyên lần thứ ba (1287-1288), gắn với vua Trần Nhân Tông.