Giải Lịch Sử 7 Bài 9: Nước Đại Cồ Việt thời Đinh - Tiền Lê
BÀI 9 NƯỚC ĐẠI CỒ VIỆT THỜI ĐINH - TIỀN LÊ TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, QUÂN sự 1. Nhà Đinh xây dựng đất nưởc Câu hỏi: Em hãy cho biết vì sao sau chiến thắng Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền đã giành lại dộc lập cho tổ quốc nhưng Ngô Quyền chỉ xưng vương chứ không xưng Dê? Trả lời câu hỏi Sau khi giành độc lập, Ngô Quyền chỉ xưng Vương, bởi vì Vướng cũng có nghĩa là vua (tước hiệu của vua nước nhỏ, chịu thần phục của nước khác) nhưng ở đây không phải Ngô Quyền chịu thần phục phong kiến phương Bắc mà ông nhận thức được rằng mô'i quan hệ bang giao 'giữa ta và Trung Quốc là rất quan trọng, nên ông thận trọng chỉ xưng Vương, chưa lên ngôi Đế để tránh sự đối đầu với phong kiến phương Bắc khi nền độc lập của ta còn non trẻ. Câu hỏi: Sau khi thống nhất đất nước, Dinh Bộ Lĩnh đã làm gì? Trả lời câu hỏi Sau khi thống nhất đất nước, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế (Đinh Tiên Hoàng), đặt niên hiệu là Thái Bình, đặt tên nước là Đại cồ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình), phong vương cho các con, cử các tướng lĩnh thân cận nắm giữ các chức vụ quan trọng. • Câu hỏi: Việc nhà Dinh dặt tên nước và không dùng niên hiệu của Hoàng đế Trung Quốc nói lên diều gì? Trả lời câu hỏi Việc nhà Đinh đặt tên nước và không dùng niên hiệu của Hoàng đế Trung Quốc khẳng địnn người Việt có giang sơn riêng, bờ cõi riêng, nước Đại Cồ Việt độc lập và ngang hàng với Trung Quốc chứ không phải là nước phụ thuộc. Hoàng đế Đại cồ Việt cũng ngang hàng với Hoàng đế Trung Quốc. Đinh Bộ Lĩnh là người Việt đầu tiên xưng đế (Hoàng đế là tước hiệu của vua nước lớn, mạnh có nhiều nước thán phục). Câu hỏi: Dinh Bộ Lĩnh áp dụng những biện pháp gì dể xây dựng dất nước? Trả lời câu hỏi + Đinh Bộ Lĩnh phong vương cho các con, cử các tướng lĩnh thân cận như Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp, Lê Hoàn... nắm giữ các chức vụ chủ chốt.' + Ông cho xây dựng cung điện, đúc tiền để tiêu dùng trong nước. + Đốì với những kẻ phạm tội, thì dùng những hình phạt khắc nghiệt như ném vào vạc dẫu sôi, hay yựt vào chuồng hổ... Câu hỏi: Những việc làm của Dinh Bộ Lĩnh có ý nghĩa như thế nào? Trả lời câu hỏi + Những việc làm trên của Đinh Bộ Lĩnh chứng tỏ so với thời Ngô Quyền, Đinh Bộ Lĩnh đã tiến thêm một bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ, khẳng định chủ quyền quốc gia dân tộc. Tổ chức chính quyển thòi Tiền Lê Câu hỏi: Vì sao các iướỉig lĩnh tại suy tôn Lê Hoàn lên ngôi vua? Trả lời câu hỏi + Cuối năm 979, nội bộ triều Đinh xảy ra một sô biến cố. Đinh Tiên Hoàng và con trai là Đinh Liễn bị ám hại. Vua mới còn nhỏ, Lê Hoàn được cử làm phụ chính. Một số tướng dấy binh chống lại, đã bị Lê Hoàn đánh bại. + Nhân cơ hội đó, nhà Tông (ở Trung Quốc) lăm le xâm phạm bờ cõi Đại Cồ Việt. + Trước tình thế hiếm nghèo, các tướng lĩnh và quân đội đồng lòng suy tôn Lê Hoàn lên làm vua để chỉ huy kháng chiến. Câu hỏi: Giới thiệư đôi nét về cuộc dời của Lê Hoàn. Trả lời câu hỏi + Lê Hoàn sinh năm 941 trong một gia đình nghèo. Bô' mẹ mất sớm, tuổi thơ của ông đầy gian nan, cực nhọc; -rồi được một viên quan họ Lê nhận'làm con nuôi. Lớn lên, Lê Hoàn phò tá Nam Việt vương Đinh Liễn, giúp Đinh Bộ Lĩnh dẹp “Loạn 12 sứ quân”. + Ông là người có tài, có chí lớn, mưu lược, khỏe mạnh, nên được triều Đinh phong làm Thập đạo tướng quân, Điện tiền chỉ huy sứ. + Khi Đinh Tiên Hoàng qua đời, triều đình cử ông làm phụ chính, giúp vua trông coi việc nước' (vì Đinh Toàn lên ngôi còn nhỏ tuổi). Trước nguy cơ xâm lược của quân Tông, Thái hậu họ Dương thây Lê Hoàn được lòng người quy phục, quan lại đồng tình, bèn lấy áo long bào khoác lên người Lê Hoàn và suy tôn ông làm vua. Câu hỏi: Em. có nhận xét gì về hành dộng của thái hậu Dương Vân Nga dồng tình với các quan lại trong triều suy tôn Lê Hoàn lên làm vua? Trả lời câu hỏi Hành động của thái hậu Dương Vân Nga là đúng đắn, thông minh quyết đoán. Bà đã biết hy sinh quyền lợi của dòng họ. Vượt lên quan niệm của chế độ phong kiến để bảo vệ lợi ích của cả dân tộc, đây là việc làm râ't đáng ca ngợi. ĐỊA PHƯƠNG Câu hỏi: Em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy nhà nước thời Tiền Lê so với nhà Dinh? • Trả lời càu hỏi + Bộ máy nhà nước thời Tiền Lê được hoàn thiện hơn so với thời nhà Đinh, đó là sự hoàn thiện thêm về tổ chức bộ máy cai trị ở trung ương. - Vua nắm mọi quyền hành, giúp vua có thái sư, đại sư và quan lại. + Bộ máy cai trị ở địa phương: cả nước chia làm 10 lộ,'dưới lộ có phủ, châu. Câu hỏi: Nhà Lê đã xây dựng, củng cố lực lượng quân sự như thế nào? Trả lời câu hỏi Nhà Lê cho xây dựng một độj quân mạnh để bảo vệ chính quyền trung ương. Quân đội gồm 10 đạo và hai bộ phận: câm quân (quân của triều đình) bảo vệ vua và kinh thành và quân địạ phương đóng tại các lộ, luân phiên nhau vừa luyện tập vừa làm ruộng. Cuộc kháng chiến chống Tống của Lê Hoàn Câu hỏi: Quân Tống tiến vào nước ta như thế nào? Do ai chỉ huy? Trả lời câu hỏi Đầu năm 981, quân Tông do Hầu Nhân Bảo' chỉ huy theo hai đường thuỷ, bộ tiến đánh nước ta: quân bộ theo đường Lạng Sơn, còn quân thuỷ theo đường sông Bạch Đằng. Cáu hỏi: Cuộc kháng chiến chống 'Tống thắng lợi có ý nghĩa như thế nào? Trá lời câu hỏi Đây là cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của chính quyền độc lập cồn non trê và nó có ý nghĩa lịch sử lớn lao là: + Đánh bại được nguy cơ xâm lược của nước ngoài,' giữ vững được nền độc lập. ' • + Chiến thắng biểu thị ý chí quyết tâm chông ngoại xâm của quân dân ta. + Chứng tỏ bước phát triển của đất nước và khả năng bảo vệ độc lập dân tộc của Đại Cồ Việt,-củng cố’ lòng tin vững chắc 'ở sức mạnh và tiền đồ của dân tộc. Sự PHÁT TRIỂN KINH TẾ VÀ VĂN HÓA 1. BƯỞC đầu xây dựng nền kinh tế tự chủ Câu hỏi: Thời Đinh - Tiền Lê phần lớn rùộng đất thuộc sở hữu của ai? Nông dân dươc chia ruộng và thực hiện các nghĩa vụ như thế nào đối với nhà nước? Trả lời câu hỏi Thời Đinh - Tiền Lê, phần lớn ruộng trong nước nói chung thuộc sở hữu của làng xã. Nông dân được làng xã chia ruộng để cày cấy, có nghĩa vụ nộp thuế và đi lính cho nhà vua. Ngoài ra, họ còn phải tham gia đào đường, xây thành, làm thuỷ lợi. Tịch điền là ruộng được nhà vua cày (tượng trưng) hàng năm, theo tập tục thời phong kiến, đế’ biểu thị sự quan tâm của nhà vua đô'i với nghề nông, khuyến khích nông dân hăng hái sản xuất. Câu hỏi: Vua Lê đã có những chính sách gì dể khuyến khích sản xuất hông nghiệp? Trả lời câu hỏi Hằng năm vào mùa xuân, vua Lê thường về địa phương tổ chức lễ cày tịch điền và tự cày mấy đường để khuyến khích nhân dân san xuất. Khuyến khích nhân dân khai hoang để mở rộng diện tích trồng trọt. Chú ý đào vét kênh ngòi ở nhiều nơi để tưới tiêu cho đồng ruộng. Câu hỏi: Chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp của Vua Lê đã mang lại kết quả như thế nào? Trả lời câu hỏi Các chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp của Vua Lê đã mang lại kết quả là: + Nông nghiệp ngày càng ổn định và bước đầu phát triển. + Nhiều năm được mùa liên tục. Câu hỏi: Cho biết tình kình thủ công nghiệp thời Đinh - Tiền Lê. Trả lời câu hỏi Một. SỐ’ xưởng thủ công nhà nước được xây dựng ở kinh đô Hoa Lư, tập trung nhiều người thợ khéo tay trong nước chuyên rèn đúc vũ khí, đóng thuyền, đúc tiền, may quẩn áo, mũ, giày cho vua, quan và binh sĩ. Tròng nhàn dân các nghề thủ công cố' truyền tiếp tục phát triển như nghề dệt lụa, kéo tơ, làm giấy, làm dồ gôm... Câu hỏi: Nguyên nhản nào dẫn đến sự phát triển của thủ công nghiệp? Trả lời câu hỏi Thủ công nghiệp trong thời kì này được phát triển là do: Đất nước đã giành được độc lập dân tộc, các thợ thủ công lành nghề không còn bị bắt đưa sang Trung Qúô’c làm việc như thời Bắc thuộc. Nhờ tính cần cù và kinh nghiệm sản xuất lâu đời của nhân dân ta truyền lại. Câu hỏi: Tình hình thương nghiệp thời Đinh — Tiền Lê có gì đáng chú ý? Trả lời câu hỏi Thời Đinh,- Tiền Lề đều cho đúc tiền đồng để lưu thông trong nước. Thuyền buôn các nước ngoài vào nước ta đế trao đổi, buôn bán. Nhiều trung tâm buôn bán và chợ làng quê được hình thành ở các địa phương. Câu hởi: Việc trao đổi buôn bản với các nước ngoài dã có tác dụng gì dôi với nước ta? Trả lời câu hỏi Việc trao đổi buôn bán với các thuyền buôn nước ngoài đã kích thích các ngành nghề thủ công trong nước phát triển, sản phẩm không ngừng tăng về số’ lượng mà còn tăng cả về chất lượng. 2. Đời sống xã hội và văn hóa. Trả lời câu hỏi + Trong xã hội, vua và các quan văn, võ, cùng một sô nhà sư tạo thành bộ máy thống trị. + Những người bị trị gồm nông dân, thợ thủ công, người làm nghề buôn bán nhỏ và một số ít địa chú. Tầng lờp nô tì chiếm số lượng không nhiều. Câu hòi: Tại sao thời Dinh Tiền Lê các nhà sự lại dược trọng dụng? Trả lời cảu hỏi Thời Đinh - Tiền Lê các nhà sư được trọng dụng là do đạo Phật có điều kiện truyền bả rộng rãi hơn trước, giáo dục chưa phát triền nên số người được đi học rất ít, mà phần lớn người có học lại là các nhà sư nên' họ được nhân dân và nhà nước rất quý trọng. : Câu hỏi: Thành phần chủ yếu trong xã hội thời Dinh - Tiền Lê là ai? Trả lời câu hỏi Thành phần chủ yếu trong xã hội thời Đinh - Tiền Lê là nông dân, đó là những người dân tự do, cày ruộng công làng xã. Quyền lợi của họ gắn bó vời làng vời nước, cuộc' sống của họ còn đơn giản, bình dị., Câu hỏi: Tình hình văn hóa thời Dinh - Tiền Lê như thê nào? Trả lời câu hỏi Giáo dục chưa phát triển, Nho học chưa tạo được ảnh hưởng đáng kể: Đạo phật được truyền bá rộng rãi. Chùa chiền được xây dựng nhiều, nhà sư được trọng dụng. Các loại hình văn hóa dân gian như ca hát, nhảy múa, đưa thuyền, đánh đu, dấu võ, đánh vật... khá phát triền. Câu hỏi: Nguyên nhân nào làm cho nền kỉnh tê thời Dinh - Tiền Lê có bước phát triển? Trả lời cău hỏi Nền kinh tế thời Đinh - Tiền Lê có bước phát triển là do: Đất nước được độc lập tự chủ, đồng thời cũng do ít chịu ảnh hưởng của thiên tai. Nhà nước có những biện pháp tích cực để đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp và tạo điều kiện thuận lợi cho thương nghiệp phát triển. Nhân dân có tinh thần cần cù, chịu khó. ' Câu hòi: Đời sống xã hội và văn hóa nước Đại cồ Việt có gì thay dối? Trả lời cảu hỏi So với trước, đời sông văn hóa có bước tiến quan trọng vì Phật giáo được phát triển rộng rãi và các lễ hội vẫn được tiếp tục phát huy với nhiều loại hình văn hóa dân gian như ca hát, nhảy múa, đua thuyền, đánh đu, đấu võ, đánh vật.