Giải Lịch Sử 7 Bài 18: Cuộc kháng chiến của nhà Hồ và phong trào khởi nghĩa chống quân Minh đầu thế kỉ XV
CHƯƠNG 4. ĐẠI VIẾT THỜI LÊ Sơ (THẾ KỈ XV - ĐẦU THẾ KỈ XVI) BÀI CUỘC KHÁNG CHIẾN CỦA NHÀ Hồ VÀ PHONG TRÀO 18 KHỞI NGHĨA CHỐNG QUÂN MINH ĐẦU thê' KỈ XV í. CUỘC XÂM LƯỢC CỦA QUÂN MINH VÀ sự THAT BẠI CỦA NHA HỒ. Câu hỏi: Em hãy cho hiêt có phải quân Minh kéo vào xăm lược nước ta là do nhà Hồ cướp ngôi nhà Trần không? 'Vi sao? Trả lời câu hỏi Quân Minh kéo vào xâm lược nước ta không phải vì lý do nhà Hồ cướp ngôi nhà Trần mà thực chất là mượn cớ để thực hiện âm mưu cướp nước ta. Câu hỏi: Trình bày diễn biến và kết quả cuộc kháng chiến chống quăn Minh của nhà Hồ. Trả lời câu hỏi + Tháng 11-1406, quân Minh tiến vào biên giới nước ta. Quân Minh lần lượt đánh bại quân nhà Hồ ở một số địa điểm thuộc Lạng Sơn. + Hồ Quý Ly phải lui về đóng ở bờ nam sông Nhị, lấy thành Đa Bang iàm trung tâm phòng ngự. + Ngày 22-1-1407, sau khi đánh bại quân nhà Hồ ở thành Đa Bang, quân Minh đánh chiếm Đông Đô (Thãng Long). Quân nhà Hồ phải lui về co’ thủ ở thành Tây Đô (Thanh Hóa). + Tháng 4-1407, quân Minh, tấn công vào Tây Đô, Hồ Quý Ly chạy vào Hà Tĩnh và bị bắt vào cuối tháng 6-1.407. Câu hỏi: Tại sao cuộc kháng chiến của nhà Hồ bỉ thất bại nhanh chóng? Trả lời câu hỏi Cuộc kháng chiến của nhà Hồ bị thất bại nhanh chóng là vì: Do đường lối chống giặc sai lầm của nhà Hồ, đã không biết dựa vào nhân dân, đoàn kết tập hợp nhân dân để chống giặc mà chỉ chiến đấu đơn độc, không kế thừa được bài học kinh nghiệm quý giá mà trước đó nhà Trần đã thành công trong ba lần kháng chiến chông quân Mông - Nguyên. Trong lúc đó, quân Minh đang mạnh mà quân nhà Hồ chỉ còn biết dựa vào các thành lũy chông giặc. Thêm vào đó, những hạn chế trong các chính sách cải cách của Hồ Quý Ly làm cho đông đảo quần chúng nhân dân thiếu tin tưởng nên không ủng hộ nhà Hỗ trong cuộc kháng chiến chông quân Minh. Câu hỏi: Em có nhận xét gì về đường lối của nhà IỈỒ trong cuộc kháng chiến chống quăn Minh so với dường lối kháng chiến chống quăn xâm lược Mông - Nguyên của nhà Trần? Qua đó em rút ra bài học gì? Trả lời càu hỏi Nhà Trần Nhà Hồ Biết dựa vào sức mạnh, đoàn kết toàn dân. Được các tầng lớp nhân dân ủng hộ. Thực hiện kế sách “vườn không nhà trông”, vừa đánh vừa rút lui để bảo toàn lực lượng chờ thời cơ phản công giành thắng lợi quyết định. Không dựa vào sức mạnh, đoàn kết tập hợp nhân _dân để chống giặc mà chỉ chiến đấu đơn độc. Không được nhân dân ủng hộ. Quân Minh đang mạnh, quân nhà Hồ rút lụi dần vào thành Cố’ thủ. Rút ra bài học: Phải biết dựa vào sức mạnh, đoàn kết của toàn dân. Quân dân trên dưới một lòng đoàn kết, quyết tâm đánh giặc. Tin tưởng và biết quan tâm đến đời sống của nhân dân. Có đường lô’i đánh giặc đúng đắn. y Khi giặc mạnh không nên đương đầu trực tiếp với giặc sẽ hao mòn lực lượng của ta và không rút lui cố thủ mà nên bảo toàn lực lượng chờ thời cơ phản công. IĨ. CHÍNH SÁCH CAI TRỊ CỦA NHÀ MINH Câu hỏi: Nêu các chính sách cai trị của nhà Minh trên đât nước ta? Trả lời câu hỏi Sau thất bại của nhà Hồ, nhà Minh thiết lập chính quyền thống trị trên khắp nước ta và thi hành chính sách cai trị tàn bạo. + Chúng xóa bỏ quốc hiệu của ta, đổi thành quận Giao Chỉ; sáp nhập nước ta vào Trung Quốc. + Thi hành chính sách đồng hóa và bóc lột nhân dân ta tàn bạo. + Chúng đặt ra hàng trăm thứ thuế nặng nề, bắt phụ nữ, trẻ em đưa về Trung Quốc bán làm nô tì, cưỡng bức dân ta phải bỏ phong tục tập quán của mình, thiêu huỷ phần lớn sách quý của nước ta và mang về Trung Quốc nhiều sách có giá trị. Câu hỏi: Em hãy nhận xét những chính sách cai trị của nhà Minh đôi với nhân dân ta. Trả lời câu hỏi + Nhà Minh đã thi hành chính sách thông trị vô cùng tàn bạo, thâm độc đối với nhân dân ta, ’đối với đất nước Đại Việt bấy giờ. + Chúng muốn nhân dân ta phải lệ thuộc vào phong tục tập quán của chúng (đồng hóa và muôn nô dịch đất nước ta để từ đó xoá tên nước ta trên bản đồ). “Trương Phụ đi đến đâu là giết hại, hoặc chất thây thành núi, hoặc moi ruột quấn vào cây, rán thịt người lấy mỡ, hoặc nướng đốt làm trò chơi, thậm chí có kẻ mổ bụng moi thai cắt lấy hai đầu để ứng lệnh, ơ Kinh lộ và các nơi dân còn sót thì bị bắt hết làm nô tì và bị chuyển bán mà tan tác bốn phương cả”. (Đại Việt sử kí toàn thư) “Độc ác thay, trúc Nam Sơn không ghi hết tội, Dơ bẩn thay, nước Đông Hải không rửa hết mùi” (Bình Ngô đại cáo) NHỮNG CUỘC KHỞI NGHĨA CỦA QUÝ TỘC NHÀ TRAN Câu hỏi: Nguyên nhăn nào dẫn đến các cuộc khởi nghĩa chông quân Minh? Trả lời câu hỏi Do chế độ thông trị tàn bạo, thâm độc của nhà Minh. Do tinh thần đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân, với lòng yêu nước và tinh thần đấu tranh vì độc lập dân tộc, nhân dân đã đứng lên đấu tranh dưới sự lãnh đạo của quý tộc nhà Trần. Câu hỏi: Nêu tên và địa danh các cuộc khởi nghĩa chống quân Minh (trước khởi nghĩa Lam Sơn) Trả lời câu hỏi Tên cuộc khởi nghĩa Địa danh Phạm Ngọc Lê Ngã Phạm Chấn Trần Nguyệt Hồ Phạm Tất Đại Trần Nguyễn Thôi Trần Nguyên Khang Trần Ngỗi Trần Quý Khoáng Đồ Sơn (Hải Phòng) Quảng Ninh Đông Triều Đồng Triều Bắc Giang Phú Thọ Thái Nguyên Bô Cô (Nam Định) Thanh Hóa, Hóa Châu Câu hỏi: Hãy thuật lại diễn biến cuộc khởi nghĩa Trần Ngồi. Trả lời câu hỏi + Tháng 10-1407, một người yêu nước là Trần Triệu Cơ đưa con của vua Trần là Trần Ngỗi lên làm minh chủ. Ở Yên Mô (Ninh Bình), Trần Ngỗi tự xưng là Giản Định Hoàng đế. + Đầu năm 1408, Trần Ngỗi kéo quân vào Nghệ An, được Đặng Tất ở Hóa Châứ (Thừa Thiên — Huế) và Nguyễn Cảnh Chân - trước làm quan ở Thăng Hoa (Quảng Nam) hưởng ứng. Tháng 12-1408, nghĩa quân đánh tan 4 vạn quân Minh ở bến Bô Cô (Nam Định). Từ đó, thanh thế nghĩa quân vang dậy, nhiều người từ các nơi kéo về theo nghĩa quân. + Sau chiến thắng Bô Cô, Trần Ngỗi nghe lời gièm pha .đã giết hai tưởng Đặng Tất và Nguyễn Cảnh Chân, cuộc khởi nghĩa tan rã dần. Câu hỏi: Trình bày vắn tắt diễn biến cuộc khởi nghĩa Trần Quý Khoảng. Trả lời câu hỏi + Sau khi Đặng Tất, Nguyễn Cảnh Chân bị Trần Ngỗi giết chết, con trai của hai ông là Đặng Dung và Nguyễn Cảnh Dị cùng nhiều nghĩa quân bỏ vào Nghệ An, đưa Trần Quý Khoáng lên ngôi vua, lấy hiệu là Trùng Quang đế và phát động khởi nghĩa. Cuộc khởi nghĩa phát triển nhanh chóng ở các vùng từ Thanh Hóa vào đến Hóa Châu. + Giữa năm 1411, quân Minh được tăng viện binh, mở cuộc tấn công vào Thanh Hóa, nghĩa quân rút vào Thuận Hóa. + Tháng 8-1413, quân Minh đánh vào Thuận Hóa, nghĩa quân tan rã dần. Trần Quý Khoáng, Đặng Dung, Nguyễn Cảnh Dị lần lượt bị bắt. Cuộc khởi nghĩa thất bại. Câu hỏi: Nêu đặc điểm các cuộc khởi nghĩa chông quăn Minh trong giai đoạn (1407 - 1413). Trả lời câu hỏi Các cuộc khởi nghĩa chông quân Minh trong giai đoạn (1407 - 1413) có đặc điểm là khởi nghĩa nổ ra rất sớm, liên tục, mạnh mẽ nhưng chưa liên kết được với nhau, cuối cùng đều bị thất bại. Câu hỏi: Nguyên nhăn thất bại của các cuộc khởi nghĩa chống quân Minh. Trả lời câu hỏi Các cuộc khởi nghĩa chống quân Minh (trước khởi nghĩa Lam Sơn) đều bị thát bại là vì: Các cuộc khởi nghĩa thiếu liên kết, chưa tạo nên phong trào chung để có sức mạnh tổng hợp. Thiếu một đường lối đánh giặc đúng đắn. Câu hỏi: Các cuộc khởi nghĩa chống quân Minh có ý nghĩa lịch sử gì? Trả lời câu hỏi Tuy thất bại nhưng các cuộc khởi nghĩa chông quân Minh được coi là ngọn lửa nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, tinh thần đấu trarih giải phóng dân tộc của nhân dân ta.