SGK Địa Lí 6 - Bài 26: Đất. Các nhân tố hình thành đất (1 tiết)

  • Bài 26: Đất. Các nhân tố hình thành đất (1 tiết) trang 1
  • Bài 26: Đất. Các nhân tố hình thành đất (1 tiết) trang 2
  • Bài 26: Đất. Các nhân tố hình thành đất (1 tiết) trang 3
ÉBài 26 : ĐẤT. CÁC NHÂN TÓ HÌNH THÀNH DẪT
.•
■ -
Ngoài các hoang mạc cát và núi dá, trên bể mặt các lục địa có một lóp vật chất mỏng bao phủ. Đó là lớp dất hay thổ nhưỡng. Các loại dất trên bể mặt Trái Đất dểu có nhũng đặc diểm riềng. Độ phì là tính chất quan trọng nhất của đất; độ phì của dất càng cao, sự sinh trưởng của thực vật càng thuận lọi.
LỚP ĐẤT TRÊN BÊ MẶT CÁC LỤC ĐỊA
Lớp vật chất mỏng, vụn bở, bao phủ trên bé mặt các lục địa và đảo, được đặc trưng bởi độ phì gọi là lớp đất (hay thổ nhường).
Quan sát một vách đất lộ ra ở sườn đồi, người ta có thế phân biệt được các táng khác nhau vé độ dày, màu sác, thành phần cấu tạo và các đặc điểm của chúng như vật chất thô hoặc mịn, dẻo hay vụn bở, khô hay ưót v.v...Tất cả các đặc điểm này phụ thuộc vào điều kiện củng như quá trình hình thành của lớp đất.
Quan sát mẫu đất ở hình 66, nhận xét về màu sắc và độ dày của các tâng đất khác nhau.
THÀNH PHẦN VÀ ĐẠC ĐIẾM CỦA THỐ NHƯỠNG
Lóp đất nào cũng có hai thành phần chính : thành phần khoáng và thành phần hữu co.
Thành phần khoáng chiếm phán lớn trọng lượng của đất, góm những hạt khoáng có màu sắc loang lổ và kích thước to nhỏ khác nhau.
Hình 66. Mâu đãt
Táng chứa mùn
Táng tích tụ c. Táng đá mẹ
Dựa vào những kiến thức đã học ờ Tiểu học, hãy cho biết nguồn gốc cùa thành phần khoáng trong đất.
Thành phân hữu cơ chiếm một ti lệ nhở, tôn tại chu yếu trong tâng trên cùng của lớp đất. Tâng này có màu xám thảm hoặc đen là màu cua chất mùn. Chất mùn là nguồn thúc ăn dổi dào, cung cấp nhũng chất cân thiết cho các thục vật tồn tại trên mặt đất.
Dựa vào những kiến thức đã học ờ Tiểu học, hãy cho biết nguồn gốc thành phần hữu cơ cùa đất.
Ngoài ra, trong đất còn có nuớc và không khí. Hai thành phân này ít nhiều tồn tại trong các khe hổng của các hạt khoáng.
Các loại đất đéu có một tính chất hết súc quan trọng là độ phi. Đó là khả năng cung cấp nuớc, nhiệt, khí và các chất dinh duởng cán thiết cho thục vật sinh truởng và phát triến. Nếu đất tốt, độ phì cao, thục vật sẽ sinh truớng đuợc thuận lợi. Nếu đất xấu, độ phì kém, thục vật sẽ sinh truởng khó khàn.
Độ phì có thế cao hay thấp tuỳ thuộc vào nhiều điêu kiện, nhung vai trò cùa con nguôi trong việc canh tác là rất quan trọng.
Trong sản xuất nông nghiệp, con người đã có nhiều biện pháp làm tăng độ phì cùa đất (làm cho đẫt tốt). Hãy trình bày một số biện pháp làm tăng độ phì mà em biết.
CÁC NHÃN TỐ HÌNH THÀNH ĐẤT
Các loại đất trên bé mạt Trái Đất rất phong phú và đa dạng. Sụ hình thành của chúng phụ thuộc vào các điêu kiện tụ nhiên cúa địa phuơng.
Trong các nhân tố hình thành đất, quan trọng nhất là : đá mẹ, sinh vật và khí hậu.
Đá mẹ là nguồn gốc sinh ra thành phân khoáng trong đất. Nhũng loại đất hình thành trên đá mẹ là granit thuờng có màu xám, chua và nhiéú cát. Nhũng loại đất hình thành trên đá mẹ là badan hoặc đá vôi thuờng có màu nâu hoặc đó, chúa nhiều chất làm thúc ăn cho cây trồng ; đó là nhũng loại đất tốt trong nông nghiệp...
Sinh vật là nguồn gốc sinh ra thành phân hũu cơ. Trong đất có cả các sinh vật sống nhu các vi khuần, giun, dế... và xác các sinh vật chết.
Khi hậu, đặc biệt là nhiệt độ và lượng mưa, là môi trường thuận lợi hoặc khó khăn cho quá trinh phân giải các chất khoáng và chất hữu co trong đất.
Ngoái ba nhân tố chính nói trên, sự hình thành đất còn chịu ảnh hưởng cùa địa hình (dốc hoặc bàng phắng) và thời gian hình thành đất.
Trên bẻ mặt Trái Đất có một lớp vật chất mỏng. Đó là lớp đất (còn gọi là thổ nhường).
Đất có hai thành phân chính : chất khoáng và chất hữu cơ. Chất khoáng chiếm một tỉ lệ lớn. Chất hữu cơ tạo thành chất mùn có mầu đen hoặc xám thảm.
Các nhân tố quan trọng hình thành các loại đất trên bẻ mặt Trái Đất là đá mẹ, sinh vật và khí hậu.
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
Đắt (hay thó nhưỡng) góm có những thành phán nào ?
Chất mùn có vai trò như thế nào trong lớp thổ nhưỡng ?
Độ phì của đất là gi ?
Con người có vai trò như thế nào đối với độ phì trong lớp đất ?
79