SGK Địa Lí 6 - Bài 8: Sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời (1 tiết)

Hình 23. Sự vận động cùa Trái Đất quanh Mặt Trời và các mùa ớ Bắc bán cáu
Sài, 8 : sụ CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐÁT QUANH MẶT TRỜI
Trái Đất trong khi chuyển động quanh Mặt Trời vẫn giũ nguyên độ nghiêng và huớng của trục trên mặt phẳng quỹ đạo: Sụ chuyển động tịnh tiến đó đã sinh ra hiện tuọng thay đổi các mùa và hiện tuợng độ dài của ngày, đêm chênh lệch trong năm.
Sự CHUYẾN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐÃT QUANH MẶT TRỜI
Ngoài sự vận động tự quay quanh trục, Trái Đất còn chuyến động quanh Mặt Trời theo một quỹ đạo có hình elip gân tròn.
Khi chuyển động quanh Mặt Trời, Trái Đất đồng thời vần tụ quay quanh trục. Thời gian Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời một vòng là 365 ngày 6 giờ.
- Quan sát hình. 23, hãy cho biết :
+ Hướng chuyền động cùa Trái Đất quanh Mặt Trời.
+ Độ nghiêng và hướng cùa trục Trái Đất ờ các vị trí: xuân phân, hạ chí, thu phân và đông chí.
Trong khi chuyển động trên quỹ đạo (quanh Mặt Trời), Trái Đất lúc nào củng giữ nguyên độ nghiêng và huớng nghiêng của trục không đổi. Sụ chuyến động đó gọi là sự chuyền động tịnh tiến.
HIỆN TƯỢNG CÁC MÙA
Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng trong khi chuyển động trên quỹ đạo nên Trái Đất có lúc ngả nửa câu Bác, có lúc ngả nửa câu Nam vê phía Mặt Tròi.
Quan sát hình 23, cho biết :
+ Trong ngày 22- 6 (hạ chí), nửa cầu nào ngà về phía Mặt Trời ?
+ Trong ngày 22-12 (đông chí), nửa cầu nào ngà về phía Mặt Trời ?
Nửa cầu nào ngả vẻ phía Mặt Trời, thì có góc chiếu lớn, nhận được nhiêu ánh sáng và nhiệt. Lúc ấy là mùa nóng của nửa cầu đó. Nửa câu nào không ngả vé phía Mặt Trời, thì có góc chiếu nhỏ, nhận được ít ánh sáng và nhiệt. Lúc ấy là mùa lạnh của nửa cầu đó.
Quan sát hình 23 và cho biết :
+ Trái Đất hướng cả hai nửa cẩu Bắc và Nam về phía Mặt Trời như nhau vào các ngày nào ?
+ Khi đó lúc 12 giờ trưa ánh sáng mặt trời chiếu thằng góc vào nơi nào trên bề mặt Trái Đất ?
Vào các ngày 21-3 và 23-9, hai bán cầu có góc chiếu của Mặt Trời như nhau, nhận được một lượng nhiệt và ánh sáng như nhau. Đó là lúc chuyển tiếp giữa các •mùa nóng và lạnh ở hai nửa cầu của Trái Đất.
Người ta còn chia một năm ra bốn mùa. Ỏ nửa câu Bác, các nước theo dưong lịch tính thời gian bất đâu và kết thúc các mùa có khác một số nước quen dùng âm dưong lịch ở châu Á.
Nước ta nàm ở khu vực nhiệt đới, sự phân hoá ra bốn mùa không rỏ rệt. ỏ miền Bác tuy củng có bốn mùa nhưng hai mùa xuân và thu chỉ là những thời kì chuyến tiếp ngấn, ơ mién Nam, hâu như nóng quanh năm, chỉ có hai mùa : một mùa khô và một mùa mưa.
Trái Đất chuyển động quanh Mặt Tròi theo hướng từ Tây sang Đông, trên một quỹ đạo có hình elip gần tròn. Thời gian Trái Đất chuyển động một vòng trên quỹ đạo là 365 ngày 6 giờ.
Khi chuyển động trên quỹ đạo, trục của Trái Đất bao giờ củng có độ nghiêng không đổi và hướng vê một phía nên hai nửa cầu Bác và Nam luân phiên nhau ngả vé phía Mặt Trời, sinh ra các mùa. Các mùa tính theo dưong lịch và âm dưong lịch có khác nhau vẻ thời gian bát đâu và kết thúc.
Sự phân bố ánh sáng, lượng nhiệt và cách tính mùa ở hai nửa cáu Bác và Nam hoàn toàn trái ngược nhau.
CÂU HÒI VÀ BÀI TẬP
Tại sao Trái Đất chuyến động quanh Mật Trời lại sinh ra hai thời ki nóng và lạnh luân phiên nhau ớ hai nua cáu trong một nám ?
Vào nhũng ngày nào trong năm, hai nưa cáu Bắc và Nam đéu nhận được một lượng ánh sáng và nhiệt như nhau ?
Dựa vào báng dưới đây, em hãy cho biết cách tinh ngày bát đâu các mùa ở nừa cáu Bấc theo ãm - dưong lịch chênh với ngày bát đầu các mùa theo dưong lịch bao nhiêu ngày :
Mùa
Tính theo dương lịch
Tính theo âm - dương lịch
Mùa xuân
Từ ngày 21-3 (xuân phân) đến ngày 22-6 (hạ chi)
Từ ngày 4-3 tháng 2 dương lịch (lặp xuân) đến ngày 5-6 tháng 5 dương lịch (lập hạ)
Mùa hạ
Từ ngày 22-6 (hạ chí) đến ngày 23-9 (thu phán)
Từ ngày 5-6 tháng 5 dương lịch (lập hạ) đến ngáy 7-8 tháng 8 dương lịch (lập thu)
Mùa thu
Từ ngày 23-9 (thu phân) đến ngày 22-12 (đỏng chí)
Từ ngày 7-8 tháng 8 dương lịch (lập thu) đến ngày 7-8 tháng 11 dương lịch (lạp đông)
Mùa đông
Từ ngày 22-12 (đông chi) đến ngày 21-3 (xuân phân)
Từ ngày 7-8 tháng 11 dương lịch (lập đóng) đến ngày 4-5 tháng 2 dương lịch (lập xuân)
BÀI ĐỌC THÊM
... Người ta thường đặt ra câu hỏi: Vi sao trục Trái Đất lại nghiêng ? Các nhà thiên văn đã đưa ra nhiều gia thuyết vé hiện tượng kì lạ này, trong đó có một gia thuyết được nhiêu 'nhà khoa học chú ý. Theo thuyết này, sau khi Trái Đất hình thành không lâu, có những thiên thế nho thường xuyên rơi xuống bé mặt Trái Đất. Lúc này Trái Đất chưa có lớp khí quyến bảo vệ nên những vị khách "không mời mà đến" này đà va đập vào Trái Đất, gây chấn động mạnh. Trong đó, ngay từ thời kì đầu, một thiên thế có thế tích bàng khoảng 1% thế tích Trái Đất, đường kính khoảng 1000km, khối lượng ước tính 1 ti ti tấn, bay với vận tốc 11 km/s, đột nhiên va mạnh vào Trái Đất. Đòn chí mạng này đã làm cho trục Trái Đất bị nghiêng đi 23°27'...