SGK Sinh Học 6 - Bài 20: Cấu tạo trong của phiến lá
Hình 20.1. Sơ đồ cắt ngang phiến lá H.20.3 cho thấy hoạt động của lồ khí giúp lá trao đổi khí với môi trường và thoát hơi nước ra ngoài. Biểu bì mặt trên lá Biểu bì mặt dưới lá Lỗ khí đóng Lỗ khí mở Hình 20.3. Trạng thái của lỗ khí Vì sao lá có thê tự chế tạo chất dinh dưỡng cho cây ? Ta chỉ có thê giải đáp được điều này khi đã hiểu rõ cấu tạo bên trong của phiến lá. □ H.20.1 cho ta biết cấu tạo phiến lá gồm ba phần : biểu bì bao bọc bên ngoài, thịt lá ở bên trong, các gân lá xen giữa phần thịt lá. Biểu bì □ Quan sát H.20.2 ta có thê thấy rõ biểu bì của phiến lá được cấu tạo bởi một lớp tế bào không màu trong suốt, xếp rất sát nhau, có vách phía ngoài dày. Trên biểu bì có những lỗ khí, thường tập trung nhiều ở mặt dưới lá, mặt trên hầu như không có hoặc rất ít. Lồ khí thông với các khoang chứa không khí ở bên trong phiến lá. Hình 20.2. Lóp tê'bào biểu bì đã được bóc ra và nhuộm màu V Trả lời các câu hỏi : Những đặc điểm nào của lóp tế bào biểu bì phù hợp với chức năng bảo vệ phiến lá và cho ánh sáng chiếu vào những tế bào bên trong ? Hoạt động nào của lồ khí giúp lá trao đổi khí và thoát hơi nước ? Thịt lá □ Quan sát H.20.4 ta thấy : thịt lá gồm rất nhiều tế bào có vách mỏng, có nhiều lục lạp (chứa chất diệp lục) ở bên trong. Lục lạp chính là bộ phận thu nhận ánh sáng để chế tạo chất hừu cơ cho cây. Lục lạp chỉ được tạo thành nhờ có ánh sáng, do vậy nếu trồng cây ở chồ thiếu ánh sáng, lá sẽ vàng dần, ít lâu sau cây có thể chết. Chức năng chủ yếu của phần thịt lá là chế tạo chất hữu cơ cho cây. Các tế bào thịt lá có thê chia thành 2 lóp khác nhau về cấu tạo và chức năng. ▼ So sánh lóp tế bào thịt lá sát với biểu bì mặt trên và lớp tế bào thịt lá sát với biểu bì mặt dưới, hãy trả lời những câu hỏi sau : Chúng giông nhau ở đặc điểm nào ? Đặc điểm này phù họp với chức năng nào ? Hãy tìm những điểm khác nhau giữa chúng. Lớp tế bào thịt lá nào có cấu tạo phù hợp với chức năng chính là chê tạo chất hữu cơ ? Lóp tê bào thịt lá nào có câu tạo phù hợp với chức năng chính là chứa và trao đổi khí ? Hình 20.4. Sơ đồ cấu tạo một phần phiến lá nhìn dưới kính hiển vi có độ phóng đại lớn Gân lá □ Xem lại H.20.4 ta biết được gân lá nằm xen giữa phần thịt lá, gồm các bó mạch gồ và mạch rây. Các bó mạch của gân lá nôi với các bó mạch của cành và thân. ▼ Hãy cho biết gân lá có chức năng gi ? Phiến lá cấu tạo bởi : Lớp té bào biểu bì trong suốt, vách phía ngoài dày có chức năng bào vệ lá. Trên biểu bì (chù yếu ở một dưới lá) có nhiêu lỗ khí giúp lá trao đổi khí và thoát hoỉ nước. Các tế bào thịt lá chứa nhiêu lục lạp, gồm 2 lớp có đặc đỉềm khác nhau phù hợp với chức năng thu nhận ánh sáng, chứa và trao đồỉ khí đề chế tạo chất hữu co cho cây. Gàn lá nằm xen giữa phần thịt lá, bao gồm mạch gỗ và mạch rây, có chức nang Vận chuyển các chát. c*âu hòi Cấu tạo trong của phiến lá gồm những phần nào ? Chức năng của mồi phần là gì ? Cấu tạo của phần thịt lá có những đặc điểm gì giúp nó thực hiện được chức năng chê tạo chất hữu cơ cho cây ? Lồ khí có những chức năng gì ? Những đặc điểm nào phù hợp với chức năng đó ? 4*. Vì sao ở rất nhiều loại lá, mặt trên có màu sẫm hơn mặt dưới ? Hãy tìm ví dụ về vài loại lá có hai mặt lá màu không khác nhau, cách mọc của những lá đó có gì khác với cách mọc của đa sô các loại lá ? jỊ m có biết Trên lcm2 diện tích mặt lá có khoảng 30 000 lồ khí. Có những lá lồ khí ở cả hai mặt lá như lúa, ngô,... Còn những lá nổi trên mặt nước, lồ khí chỉ có ở mặt trên như lá trang, súng,... Các tế bào thịt lá có rất nhiều lục lạp chứa chất diệp lục làm cho lá có màu xanh, ví dụ ở lá thầu dầu cứ mồi mm2 lá thì phần tế bào thịt lá ở phía trên có khoảng 400 000 lục lạp, phần tế bào thịt lá ở phía dưới có khoảng 100 000 lục lạp.