SGK Sinh Học 6 - Bài 48: Vai trò của thực vật đối với động vật và đối với đời sống con người

Bài 48	VAI TRÒ CỦA THỰC VẬT ĐỐI VỚI
ĐỘNG VẬT VÀ ĐỐI VỚI ĐÒI SỐNG CON NGƯỜI
I - VAI TRÒ CỦA THỰC VẬT ĐÓI VỚI ĐỘNG VẬT
Trong thiên nhiên, các sinh vật nói chung có quan hệ mật thiết với nhau về thức ăn và nơi sống. Ớ đây, chúng ta tìm hiểu vai trò của thực vật đối với động vật.
Thực vật cung cấp ôxi và thức ăn cho động vật
Ta đã biết hầu hết lượng ôxi trong khí quyển là do cây xanh nhả ra trong quá trình quang hợp, và cũng nhờ quá trình quang hợp, thực vật đã tổng hợp được các chất hữu cơ.
Hãy cho biết:
Lượng ôxi mà thực vật nhả ra đó có ý nghĩa gì đôi với các sinh vật khác (kể cả con người).
Các chất hữu cơ do thực vật chế tạo ra có ý nghĩa gì trong tự nhiên ?
Quan sát H.48.1, hãy kê thêm một sô loài động vật khác cũng ăn thực vật.
Hình 48.1. Thực vật là thức ăn của động vật
Có thê lập thành bảng sau :
Tên con vật
Thức ăn
Lá
Rễ, củ
Cả cây
Quả
Hat
•
Chim sẻ
/
Thỏ
/
/
Ngoài vai trò chính là thức ăn của động vật, một sô ít trường hợp thực vật cũng có thể gây hại đôi với động vật. Ví dụ :
Một số tảo ở nước khi sinh sản quá nhanh (gọi là hiện tượng nước "nở hoa"), sau khi chết làm ô nhiễm môi trường nước, đầu độc cá và các động vật khác ở nước.
Một vài cây độc đối với cơ thể một sô động vật như cây duôc cá, người ta dùng cây này để diệt cá dừ trong đầm nuôi thuỷ sản.
Thực vật cụng cấp noi ở và nod sinh sản cho động vật
Quan sát H.48.2. Những hình ảnh này cho ta biết điều gì ? Kể một vài ví dụ khác
về động vật trong thiên nhiên "lấy cây làm nhà" mà em biết.
Hình 48.2. Thực vật là nơi sinh sống của động vật
Thực vật chẳng những cung cấp nơi ở mà còn là nơi sinh sản cho một sô loài động vật.
Thục vặt đóng vai trò quan trọng trong đời sóng động vật. Chúng cung cáp thức an cho nhiêu động vật (và bàn thân nhũng động vạt này ỉạỉ là thức ăn cho động vật khác hoậc cho con người), cung cáp ôxỉ clùng cho hô hấp, cung cáp noi ở vù noi sinh sàn cho một số động vật.
1 cjâu hói ỹ
Thực vật có vai trò gì đôi với động vật ?
Kê tên một sô loài động vật ăn thực vật.
là thức ãn
Thực vật 	►
Động vật ãn cở
là thức ăn
	► Động vật ăn thịt
là thức ăn
	► Người
Trong các chuỗi liên tục sau đây :
hoặc :
là thức ăn
Thực vật 	► Động vật
hãy thay thê các từ động vật, thực vật bằng tên con vật hoặc cây cụ thế.
- THỰC VẬT VỚI ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI
Có bao giờ chúng ta tự hói : nhà ở và một số đồ đạc cùng như thức ăn, quần áo,... hằng ngày của chúng ta được lấy từ đâu ? Nguồn cung cấp các sản phấm đó một phần lớn là thực vật.
Những cây có giá trị sử dụng
V - Hây cho biết thực vật có thế cung cấp cho chúng ta những gì dùng trong đời sông hằng ngày ?
- Đế phân biệt cây theo công dụng, người ta đã chia chúng thành các nhóm cây khác nhau. Ví dụ :
s
T
T
Tên
cây
Cây
lương
thực
Cây
thực
phấm
Cây
ăn
quá
Cây
công
nghiệp
Cây
lấy
gồ
Cây
làm
thuốc
Cây
làm
cảnh
Cây có công dụng khác
1
Cây mít
/
/
2
Cây sen
/
/
/
Tìm thêm một sô cây khác ớ địa phương, điền vào bang.
Đọc bảng trên, em có nhận xét gì ?
□ Có khi với cùng một cây nhưng có nhiều công dụng khác nhau, tuỳ bộ phận sử dụng.
Những cây có hại cho sức khoẻ con người
Bên cạnh đại đa sô cây có ích cũng có một số ít cây có hại cho sức khoẻ con người nếu ta sử dụng chúng không đúng cách. Ví dụ :
Cây thuốc lá : Thuốc lá là cây công nghiệp, lá được chê biên làm thuốc hút. Trong thuốc lá có nhiều chất độc, đặc biệt là chất nicôtin được dùng để chê thuốc trừ sâu. Nếu ta hút thuốc lá, nhất là hút nhiều, thì có hại do chất nicôtin thấm vào cơ thê sẽ ảnh hưởng đến bộ máy hô hấp, dề gây ung thư phối. Vì vậy ta không nên hút thuốc lá, đặc biệt khi còn nhỏ tuổi.
Hình 48.3. Ngọn cây thuốc phiện	Hình 48.4. Ngọn cây cần sa
Cây thuốc phiện (H.48.3) : Trong nhựa tiết ra từ quả của cây này chứa nhiều moocphin là chất độc nguy hiểm, khi sử dụng dề gây nghiện. Khi đã mắc nghiện thì rất khó chừa. Nghiện thuốc phiện có hại đến sức khoẻ và gây hậu quả xấu không những cho bản thân mà cho cả gia đình và xã hội. Hiện nay ở nước ta đã xoá bở những vùng trồng cây thuốc phiện.
Cây cần sa (H.48.4): Tác hại giông như cây'thuốc phiện.
Thực vật, nhát là thực vật Hạt kín có cồng dụng nhiêu mật. Ý nghía kỉnh tế cùa chúng rất lớn : cho gỗ dùng trong xdy dụng và các ngành cồng nghiệp, cung cấp thúc ăn cho nguờị, dùng làm thuốc,... Đó là nguồn tàỉ nguyên tlũén nhiên quý giá, chúng ta cẩn bảo vệ và phát triền nguồn tài nguyên đó đề làm giàu cho Tổ quốc.
Bên cạnh đó cũng có một số cây có hạỉ cho sức khoè, chúng ta cân hết sức thận trọng khỉ khai thác hoặc tránh sử dụng.
^àu hói í
Con người sử dụng thực vật để phục vụ đời sông hằng ngày của mình như thế nào ? Cho một vài ví dụ cụ thể.
Tại sao người ta nói nếu không có thực vật thì cũng không có loài người ?
Ớ địa phưong em có những cây Hạt kín nào có giá trị kinh tế ?
Hút thuốc lá và thuốc phiện có hại như thê nào ?
j m CÓ biết ĩ
Trong ngành Hạt kín có các họ cây tập trung nhiều cây cùng công dụng. Ví dụ :
Họ Lúa : có nhiều cây lương thực (lúa, ngô, kê, lúa mì,...) hoặc cỏ cho gia súc.
Họ Cải, họ Bầu bí : có nhiều cây rau (các loại cải, su hào, bầu, bí, mướp, su su,...).
Họ Cúc, họ Lan : có nhiều cây làm cảnh vì hoa của chúng thường rất đẹp.
Họ Dừa : có nhiều cây công nghiệp (cọ, dừa, mây, song,...) dùng đan lát, làm đồ mĩ nghệ, làm bàn ghế,...