Giải bài tập Sinh Học 11 Bài 38. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật
§38. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐEN sinh trưởng VÀ PHÁT TRIỂN ở ĐỘNG VẬT KIẾN THỨC Cơ BẢN Các nhân tố bên trong và bên ngoài ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật. Nhân tố bên trong là nhân tố di truyền và hoocmôn. Các hoocmôn chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống là hoocmôn sinh trưởng, tirôxin, testostêrôn và ơstrôgen. Các hoocmôn chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng là ecđixơn và juvenin. GỢl ý trả lời câu hỏi sách giáo khoa A. PHÂN TÌM HIỂU VÀ THẢO LUẬN ♦ Quan sát hình 38.1 và cho biết: Tên các hoocmôn anh hường đến sinh trưởng và phát triển cua động vật có xương sống. Các hoocmôn đó do các tuyến nội tiết nào tiết ra. Trả lời: Tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống là: tirôxin, testostêrôn, ơstrôgen. Tirôxin do tuyến giáp tiết ra. Testostêrôn do tinh hoàn tiết ra. ơstrôgen do buồng trứng tiết ra. Hoocmôn sinh trưởng: kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước của tế bào qua tăng tổng hợp prôtêin. Tirôxin: kích thích chuyển hoá ở tế bào và kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể. ơstrôgen và testostêrôn: kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì nhờ: + Tăng phát triển xương. + Kích thích phân hoá tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thứ câp. Riêng testostêrôn còn làm tăng mạnh tổng hợp prôtêin, phát triển mạnh cơ bắp. Kích thích phân chia tê' bào và tăng kích thước của tế bào qua tăng tổng hợp prôtêin. Kích thích phát triển xương (xương dài ra và to lên). 1 Kích thích chuyển hoá ở tế bào và kích thích quá trình sinh trưỏng va phát triển bình thường của co thể. Kích thích sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì nhờ : + Tăng phát triển xương. + Kích thích phân hoá tế bào để hình thành các đặc điểm sinh dục phụ thứ cấp. Riêng testostêrôn còn làm tăng mạnh tổng hợp prôtêin, phát triển mạnh cơ bắp. Hình 38.1. - Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phút triển ♦ - Hình 38.2 minh hoạ 3 loại người: người bình thường, người bé nhó và người khổng lồ. + Hãy chỉ ro trường hợp nào lò do tuyến yên son xuất ro quá ít hoặc quá nhiều hoocmôn sinh trưởng vào gioi đoọn trề em. + Tại sao tuyến yên son xuất ro quá nhiều hoặc quá ít hoocmôn sinh trưởng lọi gây hậu quo như vậy? (thom khao tóc dụng sinh lí của hoocmôn ở hình 38.1). Trả lời: - + Người bình thường: do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng vừa phải vào giai đoạn trẻ em. Người bé nhỏ: do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng quá ít vào giai đoạn trẻ em. Người khổng lồ: do tuyến yên tiết ra lượng hoocmôn sinh trưởng quá nhiều vào giai đoạn trỏ em. + Lí do là khi lượng hoocmôn được tiết ra quá nhiều vào giai đoạn trẻ em dẫn đến tăng cường quá trình phân chia tế bào, tăng sô' lượng tế bào và tăng kích thước tế bào (qua tăng tổng hợp prôtêin và tăng cường phát triển xương). Người bé nhỏ Người bình thường llj- Người khổng lồ Hình 38.2. -Hậu quả túc động của hoocmôn sình trưởng ♦ - Tại sao trong thức ăn và nước uống thiếu iôt thì trẻ em sẽ chậm lớn (hoặc ngừng lớn), chịu lạnh kém, não ít nếp nhăn, trí tuệ thấp? - Gù trống con sau khi bị cắt bô tinh hoàn thì phát triển không bình thường: mào nhỏ, không có cựa, không biết gáy và mất bản năng sinh dục,... tại sao? Trả lời: Iôt là một trong hai thành phần câu tạo nên tirôxin. Thiếu iôt dẫn đến thiếu tirôxin. Thiếu tirôxin làm giảm quá trình chuyển hoá và giảm sinh nhiệt ở tế bào nên động vật và người chịu lạnh kém. Thiếu tirôxin còn làm giảm quá trình phân chia và lớn lên của tế bào, hậu quả là trẻ em và động vật non chậm lớn hoặc ngừng lớn, não ít nếp nhăn, số lượng tế bào não giảm, dẫn đến trí tuệ tháp. Hoocmôn testostêrôn do tinh hoàn tiết ra kích thích quá trình sinh trưởng và hình thành các đặc điểm sinh dục thứ câp (phát triển mào, cựa, thanh quản...) ở động vật. Vì vậy, thiếu hoocmôn testrostêrôn (sau khi cắt bỏ tinh hoàn) sẽ gây ra hậu quả gà trống con phát triển không bình thường. ♦ Nghiên cứu hình 38.3 về tác dụng sinh lí của ecđixơn và juvenin, giải thích nguyên nhân lột xác ở sâu bướm vù nguyên nhân sâu bướm biến thành nhộng và bướm? Trả lời: - Tác dụng sinh lí của ecđixơn: + Gây lột xác ở sâu bướm + Kích thích sâu biến thành nhộng và bướm. - Tác dụng sinh lí của juvenin: + Phôi hợp với ecđixơn gây lột xác ở sâu bướm. + ức chế quá trình biến đổi sâu thành nhộng và bướm. Sâu bướm có thể lột xác nhiều lần là do tác dụng của ecđixơn, nhưng không thể biến đổi thành nhộng và bướm được là do tác dụng ức chê của juvenin. Khi nồng độ juvenin giảm (thể hiện bằng vạch đen mảnh dần ở trên hình 38.3 SGK) đến mức không còn gây tác dụng ức chế nữa, thì ecđixơn biến sâu thành nhộng và nhộng thành bướm. Thể allata sản xuất ra juvenin Juvenin Juvenin ức chế biến đổi sâu thành nhộng và bướm (Vạch đỏ mảnh dần thể hiện nồng độ juvenin giảm dẩn) Tuyến trước ngực sản xuất ra ecđixơn Ecđixơn gây lột xác và biến sâu thành nhộng và bướm Khi juvenin ngừng tiết, ecđixơn biến sâu thành nhộng và sau đó thành bướm Sâu bướm ĩ Lột xác ị Lột xác ị Lột xác ị Lột xác Sâu bướm Nhộng Bướm trưởng thành Hình 38.3. -Sơđồ anh hưởng của hoocmôn lên biến thái ở bướm B. CÂU HỎI VÀ BÀ! TẬP 1. Kể tên các hoocmôn anh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống. Trả lời: Các hoocmôn ảnh hưỏng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống là: tirôxin, testostẹrôn, ơsưôgen. Học tốt sình học 11 — 103 Kế tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng. Trả lời: Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng là juvenin và ecđisơn. Vào thời kì dậy thì của nam và nữ, hoocmôn nào được tiết ra nhiều lủm cơ thể thay đổi mạnh mẽ về thề chất và tâm sinh lí? Trả lời: Vào thời kì dậy thì của nam, vùng dưới đồi thông qua tuyến yên kích thích tinh hoàn tăng cường sản xuất testostêrôn làm thay đổi mạnh thể chẩì và tâm sinh lí ở nam. Vào thời kì dậy thì ở nữ, vùng dưới đồi thông qua tuyến yên kích thích buồng trứng tăng cường tiết ơstrôgen làm thay đổi mạnh thể chất và tâm sinh lí ỡ nữ.