SGK Địa Lí 10 - Bài 31. Vai trò và đặc điểm của công nghiệp. Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố công nghiệp
Đ|A Ll CÔNG NGHIỆP Bài 31 VAI TRÔ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA CÔNG NGHIỆP. CÁC NHÂN TÓ ẢNH HƯỞNG TỚI PHÁT TRIỂN VÀ PHÀN BỐ CÔNG NGHIỆP I - VAI TRÒ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA CÔNG NGHIỆP Vai trò Công nghiệp là ngành sản xuất ra một khối lượng của cải vật chất rất lớn cho xã hội, có vai trò chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân. Công nghiệp không những cung cấp hầu hết các tư liệu sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất, kĩ thuật cho tất cả các ngành kinh tế, mà còn tạo ra các sản phẩm tiêu dùng có giá trị, góp phần phát triển nền kinh tế và nâng cao trình độ văn minh của toàn xã hội. Công nghiệp còn có tác dụng thúc đẩy sự phát triển của nhiều ngành kinh tế khác như nông nghiệp, giao thông vận tải, thương mại, dịch vụ và củng cố an ninh quốc phòng. Không một ngành kinh tế nào lại không sử dụng các sản phẩm của công nghiệp. Công nghiệp tạo điều kiện khai thác có hiệu quà các nguồn tài nguyên thiên nhiên ở các vùng khác nhau, làm thay đổi sự phân công lao động và giảm mức độ chênh lệch về trình độ phát triển giữa các vùng lãnh thổ. Công nghiệp ngày càng sản xuất ra nhiều sản phẩm mới mà không ngành sản xuất vật chất nào sánh được với nó vì thế tạo khả năng mở rộng sản xuất, mở rộng thị trường lao động, tạo ra nhiều việc làm mới, tăng thu nhập. Tại sao tỉ trọng của ngành công nghiệp trong cơ cấu GDP là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá trình độ phát triển kinh tế? Đặc điểm Công nghiệp là một tập hợp các hoạt động sản xuất với những đặc điểm nhất định thông qua các quá trình công nghệ để tạo ra sản phẩm. Sản xuất công nghiệp bao gồm hai giai đoạn Sơ ĐỒ VỀ SẢN XUẤT CÔNG NGHIỆP Từ sơ đồ trên, em hãy nêu rõ hai giai đoạn của sản xuất công nghiệp Sản xuất công nghiệp có tính chất tập trung cao độ Nhìn chung, sản xuất công nghiệp (trừ ngành công nghiệp khai thác khoáng sản, khai thác gỗ...) không đòi hỏi những không gian rộng lớn. Tính chất tập trung thể hiện rõ ở việc tập trung tư liệu sản xuất, nhân công và sản phẩm. Trên một diện tích nhất định, có thê xây dựng nhiều xí nghiệp, thu hút nhiều lao động và tạo ra một khối lượng lớn sản phẩm. Sản xuất công nghiệp bao gồm nhiều ngành phức tạp, được phân công tỉ mỉ và có sự phối hợp giữa nhiều ngành để tạo ra sản phẩm cuối cùng Công nghiệp là tập hợp của hệ thống nhiều ngành như khai thác (khoáng sản, khai thác rừng, thuỷ sản...), điện lực, luyện kim, chế tạo máy, hoá chất, thực phẩm... Các ngành này kết hợp chặt chẽ với nhau trong quá trình sản xuất để tạo ra sản phẩm. Trong từng ngành công nghiệp, quy trình sản xuất cũng hết sức chi tiết, chặt chẽ. Chính vì vậy các hình thức chuyên môn hoá, hợp tác hoá, liên hợp hoá có vai trò đặc biệt trong sản xuất công nghiệp. Hiện nay có nhiều cách phân loại ngành công nghiệp. Cách phân loại phổ biến nhất là dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động. Theo cách này, sản xuất công nghiệp được chia thành hai nhóm chính là công nghiệp khai thác và công nghiệp chê biến. Còn dựa vào công dụng kinh tế của sản phẩm, sản xuất công nghiệp được chia thành hai nhóm : công nghiệp nặng (nhóm A) và công nghiệp nhẹ (nhóm B). Em hãy cho biết sự khác biệt của sản xuất công nghiệp so với đặc điểm của sản xuất nông nghiệp. . II - CÁC NHÀN TỎ ẢNH HƯỞNG TỚI sự PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN BÓ CÔNG NGHIỆP CÁC NHÂN TỐ VỊ trí địa lí Tự nhiên Kinh tế - xã hội -'——I- ZL r Tự nhiên, kinh tế, chính trị Khoáng sản Khí hậu - nước Đất, rừng, biên Dân cư - lao động Tiến bộ khoa học kĩ thuật Thị trường Cơ sở hự tầng, cơ sở vật chất - kĩ thuật Đường lối chính sách • Đất liền . Trữ . Nguồn . Đất cho • Lực • Quy . Trong . Đường Đường • Biển lượng nước xây lượng trình nước giao lối công • Giao thông • Chất • Đặc dựng sản công • Ngoài thông nghiệp • Đô thị... lượng điểm công xuất nghệ nước • Thông hoá • Chủng khí hậu nghiệp • Tiêu • Sừ dụng tin loại • Nguồn thụ nguồn • Cấp • Phân lợi sinh năng điện, bô vật lượng nước biển, mới, rừng nguyên liệu mới Hãy phân tích và cho ví dụ vé ảnh hưởỉíg của từng nhân tố đối với sự phân bố công nghiệp. Câu hỏi vã bãi tập Hãy chứng minh vai trò chu đạo của công nghiệp trong nền kinh tế quốc dân. Hãy so sánh đặc điếm cùa sản xuất công nghiệp và nông nghiệp. -Theo em. trong điều kiện hiện nay, nhân tô nào đóng vai trò quan trọng đôi với sự phân bô công nghiệp.