SGK Địa Lí 10 - Bài 36. Vai trò, đặc điểm và các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển, phân bố ngành giao thông vận tải
Bãi 36 VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM VÀ CẤC NHÀN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN PHÁT TRIỂN, PHÀN BỐ NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI - VAI TRỎ VÀ ĐẶC ĐIỂM NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI Val trò Giao thông vận tải tham gia vào việc cung ứng vật tư kĩ thuật, nguyên liệu, năng lượng cho các cơ sở sản xuất và đưa sản phẩm đến thị trường tiêu thụ, giúp cho các quá trình sản xuất xã hội diễn ra liên tục và bình thường. Giao thông vận tải phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân, giúp cho các hoạt động sinh hoạt được thuận tiện. Các mối liên hệ kinh tế, xã hội giữa các địa phương được thực hiện nhờ mạng lưới giao thông vận tải. Vì thế, những nơi gần các tuyến vận tải lớn, các đầu mối giao thông vận tải cũng là nơi tập trung các ngành sản xuất, dịch vụ và dân cư. Hãy tìm ví dụ chứng minh rằng những tiến hộ của ngành vận tải đã có tác động to lớn làm thay đổi sự phân bố sản xuất và phân hố dân cư trên thê'giới. Ngành giao thông vận tải phát triển góp phần thúc đẩy hoạt động kinh tế, văn hoá ở những vùng núi xa xôi, củng cố tính thống nhất của nền kinh tế, tăng cường sức mạnh quốc phòng của đất nước và tạo nên mối giao lưu kinh tế giữa các nước trên thế giới. Đặc điểm Sản phẩm của ngành giao thông vận tải chính là sự chuyên chở người và hàng hoá. Chất lượng của sản phẩm dịch vụ này được đo bằng tốc độ chuyên chở, sự tiện nghi, sự an toàn cho hành khách và hàng hoá... Đê đánh giá khối lượng dịch vụ của hoạt động vận tải, người ta thường dùng các tiêu chí : khối lượng vận chuyển (tức số hành khách và số tấn hàng hoá được vận chuyển), khối lượng luân chuyển (tính bằng người.km và tấn.km) và cự li vận chuyển trung bình (tính bằng km). - CÀC NHÀN TÓ ẢNH HƯỞNG TỠI PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN Bố NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI Điều kiện tự nhiên Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng rất khác nhau tới phân bô và hoạt động của các loại hình giao thông vận tải. Điều kiện tự nhiên quy định sự có mặt và vai trò của một sô loại hình vận tải. Em hãy kể một sô' loại phương tiện vận tài đặc trưng của vùng hòang mạc, của vùng băng giá gần Cực Bắc. Điều kiện tự nhiên có ảnh hưởng lớn đến công tác thiết kê và khai thác các công trình giao thông vận tải. Không những thế, để khắc phục điều kiện tự nhiên không thuận lợi, chi phí xây dựng cũng lớn hơn nhiều. Theo em, mạng lưới sông ngòi dày đặc của nước ta có ảnh hưởng như thế nào đến ngành giao thông vận tải ? Khí hậu và thời tiết có ảnh hưởng sâu sắc tới hoạt động của các phương tiện vận tải. Ví dụ, ở nước ta về mùa mưa lũ, hoạt động của ngành vận tải đường ô tô và đường sắt gặp nhiều trở ngại; còn ở nhiều khúc sông, tàu thuyền chỉ có thể qua lại trong mùa nước lớn. ở xứ lạnh, về mùa đông nước sông đóng băng, tàu thuyền không qua lại được, còn các sân bay nhiều khi phải ngừng hoạt động do sương mù dày đặc hay do tuyết rơi quá dày. Điêu kiện tự nhiên khắc nghiệt ở các hoang mạc nhiệt đới có ánh hưởng đến ngành giao thông vận tải như thê'nào ? Điều kiện kinh té - xã hội Sự phát triển và phân bô các ngành kinh tê quốc dân có ý nghĩa quyết định đôi với sự phát triển và phân bố, cũng như sự hoạt động của ngành giao thông vận tải. Dựa vào sơ đồ trên và kiến thức đã học hay phán tích tác.động của công nghiệp tới sự phát triển và phán bố, cũng như sự hoạt động của ngành giao thông vận tải. - Phân bô dân cư, đặc biệt là sự phân bố các thành phố lớn và các chùm đô thị có ảnh hưởng sâu sắc tới sự vận tải hành khách, nhất là vận tải bằng ô tô. Trong các thành phố lớn và các chùm đô thị, đã hình thành một loại hình vận tải đặc biệt là giao thông vận tải thành phố. Em hãy liệt kê các loại phương tiện vận tải khác 'nhau tham gia vào giao thông vận tải thành phố. Câu hỏi và bãi tập Tại sao người ta nói: Đế phát triển kinh tế, văn hoá miền núi, giao thông vận tải phải đi trước một bước ? Chứng minh rằng các điều kiện tự nhiên ảnh hưởng chù yêu đến công việc xây dụng, khai thác mạng lưới giao thông và các phưong tiện vận tải. Chứng minh rằng các điều kiện kinh tế - xã hội có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển và phân bố các ngành giao thông vận tải. Hày tính cự li vận chuyển trung bình về hàng hoá của một số loại phưong tiện vận tải ở nước ta năm 2003 theo bảng sô liệu sau : KHỐI LƯỢNG VẬN CHUYỂN VÀ KHỐI LƯỢNG LUÂN CHUYEN CỦA CÁC PHƯƠNG TIỆN VẬN TẢI NƯỚC TA, NÃM 2003 Phương tiện vận tải Khối lượng vận chuyển (nghìn tăn) Khối iượng luân chuyển (triệu tán.km> Đường sắt 8385,0 2725,4 Đường ô tô 175 856,2 9402,8 ¥ Đường sông 55 258,6 5140,5 Đường biển 21811,6 43 512,6 Đường hàng không 89,7 210,7 Tổng sò 261 401,1 60 992,0