SGK Địa Lí 7 - Bài 32: Các khu vực châu Phi
CÁC KHU Vực CHÂU PHI Châu Phỉ có trình độ phát hiển kinh tế- xã hội rất không đều : các nước ỏ Nam Phi và Bắc Phi phát triển hơn, các nước Trung Phi có một thời gian dài trải qua khủng hoảng kinh tế lớn. Châu Phi gồm ba khu vực có mức độ phát triển kinh tế - xã hội khác nhau. Khu vực Bắc Phi Khái quát tự nhiên Át-lát là dãy núi trẻ duy nhất của châu Phi, nằm ở rìa phía tây bắc của châu lục ; các đồng bằng ven Địa Trung Hải và các sườn núi hướng về phía biển hằng năm có mưa khá nhiều, rừng sồi và dẻ mọc rậm rạp. Vào sâu trong nội địa, lượng mưa giảm nhanh chóng, rừng nhường chỗ cho xavan và cây bụi phát triển. Lùi xuống phía nam là hoang mạc Xa-ha-ra, hoang mạc nhiệt đới lớn nhất thế giới. Khí hậu rất khô và nóng. Lượng mưa trung bình hằng năm thường không quá 50 ram, vì thế nước trên mặt cực kì hiếm. Khắp nơi chi thấy các bãi đá, các cồn cát mênh mông hoặc các núi đá khô khốc và trơ trụi. Thực vật chỉ gồm những bụi cỏ gai thưa thớt, cằn cỗi với bộ rễ dài ăn sâu xuống đất để hút nước ngầm. Tuy vậy, ở những chỗ có nước ngầm lộ ra cây côi vần mọc xanh tốt, đó là các ốc đảo. Thực vật trong ốc đảo chủ yêu là cây chà là. Khái quát kinh tế-xã hội - Quan sát hình 32.ỉ, nêu tên các nước ở khu vực Bắc Phi. Dân cư ở Bắc Phi chủ yếu là người Ả Rập và người Béc-be, thuộc chủng tộc ơ-rô-pê-ôứt, theo đạo Hồi. Các nước ven Địa Trung Hải có nền văn minh phát triển rất sớm. Điển hình là nền văn minh sông Nin rực rỡ trong thời cổ đại. Ngày nay, kinh tế chủ yếu dựa vào khai thác - xuất khẩu dầu mỏ, khí đốt, phôt phát và phát triển du lịch. Trong nhiều vùng của Xa-ha-ra thuộc Li-bi, An-giê-ri trước kia hoang vắng đã xuất hiện các đô thị mới với các công trình khai thác, chê biến dầu mỏ. Các nước ven Địa Trung Hải trồng lúa mì, ô liu, cây ăn quả cận nhiệt đới... Các nước phía nam Xa-ha-ra trổng một sô loại cây nhiệt đới như lạc, bông, ngô... nhưng sản lượng không lớn. CHÀu ÂU CHÁ u AI CẬP ê/ri-tơ-ri-a XU-ĐĂNG BIT&WghI-NE í xSẾRẠ \_ LETOiGs ỳ ci LI-BÊ-lứ-Ấ^Ệ1 IcA-MO-Rl N1 R u CHDC GẢ-BÔNI CÔNG-GỎ -RUN-ĐI DẢM-BI-A ỊIM-BA-BU/Ê >T-XOA- tA-DI-LEN <LEfX0 THO • Thủ đô T Cà phê Bông Ọ Kim cương 08 Uranium Sàn xuất ôtô 0 Lạc n Khí đốt • [Cr Crôm 0“ Hoá chất 9g? Nho A Dầu mỏ [pỊ Phốt phát i Dệt Cọ dầu 0 Luyện kim màu • Cơ khí "5' Cam, chanh Cacao Hình 32.3 - Lược đồ kinh tê châu Phi Khu vực Trung Phi à) Khái quát tự nhiên Phần phía tây của Trung Phi chủ yếu là các bồn địa, có hai môi trường tự nhiên khác nhau : Môi trường xích đạo ẩm có khí hậu nóng, mưa nhiều, đất đai màu mỡ, rừng rậm xanh quanh năm chiếm diện tích lớn. Mạng lưới sông ngòi dày đặc, quanh năm nhiều nước ; lớn nhất là sông Công-gô. Môi trường nhiệt đới gồm hai dải nằm ở phía bắc và phía nam môi trường xích đạo ẩm. Lưọng mưa giảm rõ rệt, trong năm có một mùa mưa và một mùa khô. Do độ ẩm không đủ nên rừng thưa và xavan phát triển. Phần phía đông của Trung Phi trước đây được nâng lên rất mạnh nên có độ cao lớn nhất châu Phi, dung nham núi lửa phun trào bao phủ nhiều vùng rộng lớn. Trên bề mặt các son nguyên có các đỉnh núi cao và nhiều hồ kiến tạo sâu, dài. Đông Phi có khí hậu gió mùa xích đạo. Trên các sơn nguyên quanh năm mát dịu hình thành kiểu "xavan công viên" độc đáo, còn trên các sườn núi mưa nhiều có rừng rậm bao phủ. Đông Phi có nhiều khoáng sản như vàng, đồng, chì ... b) Khái quát kinh tê - xã hội Quan sát hình 32.ỉ, nêu tên các nước ở khu vực Trung Phi. Trur.g Phi là khu vực đông dân nhất châu Phi, dân cư chủ yếu là người Ban-tu thuộc chủng tộc Nê-grô-it. Tín ngưỡng rất đa dạng. Xung quanh hồ Vich-to-ri-a và một vài hồ khác dân cư tập trung rất đông. Các quốc gia ở Tiling Phi phần lớn là nghèo, nền kinh tế chủ yếu dựa vào trồng trọt và chăn nuôi theo lối cổ truyền, khai thác lâm sản và khoáng sản, trồng cây công nghiệp xuất khẩu. Đất đai thoái hoá, hạn hán kéo dài và nạn châu chấu là những nguyên nhân chủ yếu khiến nạn đói thường xuyên xảy ra. Hí/ỉ/ỉ 32.4 - Chăn nuôi du mục • Hình 32.5 - Xuất khẩu gỗ Giá nông sản và khoáng sản trên thế giới không ổn định làm cho nền kinh tế của nhiều nước trong khu vực thường xuyên rơi vào khủng hoảng. - Dựa vào hình 32.3 : + Nêu tên các cây công nghiệp chủ yếu ở Trung Phi. + Cho biết sản xuất nông nghiệp của Trung Phi phát triển ở những khu vực nào ? Tại sao lại phát triển ở đó ? Dân cư Bắc Phi chủ yêu là người Á Rập và người Bẻc-be thuộc chủng tộc ơ-rô-pê-ô-it, theo đạo Hồi. Kinh tế tương đôi phát triển trên cơ sở các ngành dầu khí và du lịch. Dân cư Trung Phi chủ yếu là người Ban-tu thuộc chủng tộc Nê-grô-it, có tín ngưỡng đa dạng. Kinh tế chậm phát triển, chủ ỳếu dựa vào khai thác lâm sản, khoáng sản và trồng cây công nghiệp xuất khẩu. Câu hỏi và bài tập Lập bảng so sánh sự khác biệt về tự nhiên giữa phần phía tây và phần phía đông của khu vực Trung Phi theo mẫu sau : Thành phần tự nhiên Phần phía tây khu vực Trung Phi Phần phía đông khu vực Trụng Phi Dạng địa hình chủ yếu Khí hậu Thảm thực vật 1 2. Nêu sự khác biệt về kinh tế giữa khu vực Bắc Phi và khu vực Trung Phi.