SGK Địa Lí 7 - Bài 6: Môi trường nhiệt đới
Bài 6 : MÔI TRƯỜNG NHIÊT ĐỚI Môi trường nhiệt đới có khí hậu nóng, lượng mưa càng về gần các chí tuyên càng giảm dần. Khu vực nhiệt đới là một dong những nơi đông dân trên thếgiớỉ. Khí hậu Môi trường nhiệt đới nằm ở khoảng từ vĩ tuyến 5° đến chí tuyến ờ cả hai . bán cầu. Xác định vị trí của môi trường nhiệt đới trên hình 5.1. Quan sát các hiểu đồ dưới đây, nhận xét về sự phân bố nhiệt độ và lượng mưa trong năm của khí hậu nhiệt đới. Hình 6.1 - Biểu đổ nhiệt độ và lượng mưa ở Ma-la-can (Xu-đăng) Hình 6.2 - Biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa ở Gia-mê-na (Sát) Khí hậu nhiệt đới được đặc trưng bởi nhiệt độ cao quanh năm và trong năm có một thời kì khô hạn (từ 3 đến 9 tháng). Càng gần chí tuyến, thời kì khô hạn càng kéo dài, biên độ nhiệt càng lớn. Nhiệt độ trung bình năm trên 20°C. Tuy nóng quanh năm, nhưng vẫn có sự thay đổi theo mùa. Thời kì nhiệt độ tăng cao là khoảng thời gian Mặt Trời đi qua thiên đỉnh. Lượng mưa trung bình năm từ 500mm đến 1500mm, chủ yêu tập trung vào mùa mưa. Các đặc điểm khác của môi trường Thiên nhiên của môi trường nhiệt đới thay đổi theo mùa. Vào mùa mưa, cây cỏ tốt tươi, chim thú linh hoạt; đây cũng là mùa lũ của các con sông. Đến thời kì khô hạn, cây cỏ úa vàng, chim thú tìm về những nơi còn nguồn nước ; lượng nước sông giảm, lòng sông thu hẹp lại. Ớ miền đồi núi, trong mùa mưa, nước mưa thấm sâu xuống các lóp đất đá bên dưới, đến mùa khô, nước lại di chuyên lên mang theo ôxit sắt, nhôm tích tụ dần ở gần mặt đất làm cho đất có màu đỏ vàng, gọi là đất feralit. Đất ở môi trường nhiệt đới dễ bị xói mòn, rửa trôi hoặc thoái hoá nếu không được cây cối che phủ và canh tác không họp lí. Hình 6.3 - Xavan ờ Kê-ni-a Hình 6.4 - Xavan ở Cộng hoà Trung Phi vào mùa mựa vào mùa mưa Thảm thực vật cũng thay đổi dần về phía hai chí tuyến, rừng thưa chuyển sang đồng cỏ cao nhiệt đới (xavan) và cuối cùng là những vùng cỏ mọc thưa thớt trên mặt đất cùng với vài đám cây bụi gai (nửa hoang mạc). Diện tích xavan và nửa hoang mạc ngày càng mở rộng, không chỉ do lượng mưa ít mà còn do con người phá rừng và cây bụi đê lấy gỗ, củi hoặc làm nương rẫy. Đất bị thoái hoá dần và cây côi khó mọc lại được. Môi trường nhiệt đới thích họp cho việc trồng trọt nhiều loại cây lương thực và cây công nghiệp... Ớ những nơi chu động được tướrtiêu, sản xuất nông nghiệp phát triển, dân cư tập trung đông đúc. Khí hậu nhiệt đới có đặc điểm là nóng và lượng mưa tập trung vào một mùa. Càng gần hai chí tuyến, thời kì khô hạn càng kéo dài và biên độ nhiệt trong năm càng lớn. Quang cành cũng thay đổi tù' rừng thưa sang đồng cỏ cao (xavan) và cuối cùng là nửa hoang mạc. Đất feralit đỏ vàng của miền nhiệt đới rất dễ bị xói mòn, rửa-trôi nếu không được cây cối che phủ, canh tác không họp lí. Sông ngòi nhiệt đới có hai mùa nước : mùa lũ và mùa cạn. Ớ vùng nhiệt đới có thể trồng được nhiều loại cây lương thực và cây công nghiệp. Đây là một trong những khu vực đông dân của thế giới. Câu hỏi và bài tập Nêu đặc điểm của khí hậu nhiệt đới. Giải thích tại sao đất ở vùng nhiệt đới có màu đỏ vàng ? Tại sao diện tích xavan và nửa hoang mạc ở vùng nhiệt đới đang ngày càng mở rộng ? Quan sát hai biêu đổ nhiệt độ và lượng mưa của vùng nhiệt đới dưới đây, cho biết biểu đồ nào ở Bắc bán cầu, biêu đồ nào ờ Nam bán cầu. Tại sao ?