Giải Địa Lý lớp 10 Bài 27: Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố nông nghiệp. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp

Chuông VII. ĐỈA LÍ NỒNG NGHIỆP
Bài 27
VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM, CÁC NHÂN Tố ẢNH HƯỞNG TỚI
PHÁT TRIỂN VÀ PHÂN Bố NÔNG NGHIỆP.
MỘT SỐ HÌNH THỨC Tổ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP
MỨC Độ CẦN ĐẠT
Trình bày được vai trò và đặc điểm của sản xuất nông nghiệp.
Phân tích được các nhân tố tự nhiên và các nhân tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến sự phát triển và phân bố nông nghiệp.
Biết được một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp chủ yếu: trang trại và vùng nông nghiệp.
KIẾN THỨC Cơ BẢN
Vai trò và đặc điểm của nông nghiệp
Vai trò
Nông nghiệp theo nghĩa rộng bao gồm nông - lâm - ngư nghiệp.
Cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người.
Đảm bảo nguồn nguyên liệu cho các ngành công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng và công nghiệp chê' biến lương thực, thực phẩm.
Sản xuất ra những mặt hàng có giá trị xuất khẩu, tăng thêm nguồn thu ngoại tệ.
Đặc điểm
Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu và không thể thay thế.
Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là các cây trồng, vật nuôi.
Sản xuất nông nghiệp có tính mùa vụ.
Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.
Trong nền kinh tế hiện đại, nông nghiệp trở thành ngành sản xuất hàng hoá.
Các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bô nông nghiệp
Các nhân tố tự nhiên: Là tiền đề cơ bản để phát triển và phàn bố nông nghiệp.
Đất (quỹ đất, tính chất đất, độ phì).
Khí hậu - nước (chế độ nhiệt, ẩm, mưa; các điều kiện thời tiết; nước trên mặt, nước ngầm).
Sinh vật (loài cây, con; đồng cỏ; nguồn thức ăn tự nhiên).
Kinh tế - xã hội: Có ảnh hường quan trọng đến phát triển và phân bố nông nghiệp.
Dân cư - lao động (lực lượng sản xuất trực tiếp, nguồn tiêu thụ nông sản).
Sở hữu ruộng đất (quan hệ sở hữu Nhà nước, tập thể, tư nhân về ruộng đất).
Tiến bộ khoa học - kĩ thuật trong nông nghiệp (cơ giới hóa, thúy lợi hóa, hóa học hóa, cách mạng xanh và công nghệ sinh học).
Thị trường tiêu thụ (trong nước, ngoài nước).
Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp
Trang trại
Hình thức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp, được hình thành trong thời kì công nghiệp hoá, thay thế cho kinh tế tiểu nông tự cấp, tự túc.
Mục đích chủ yếu: sán xuất hàng hoá với cách thức tổ chức và quản lí sản xuất tiến bộ dựa trên chuyên mỏn hóa và thâm canh.
Đã giảm tải
Vùng nông nghiệp
Là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
Đây là những lãnh thổ sản xuất nông nghiệp tương đối đồng nhất về các điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội nhàm phân bô' hợp lí cây trổng, vật nuôi và hình thành các vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.
GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HÓI GIỮA BÀI
Tại sao đối với nhiều nước đang phát triển, đông dân, đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp là nhiệm vụ chiến lược hàng đầu?
Ở các nước đang phát triển, hoạt động nông nghiệp liên quan đến việc làm, thu nhập và đời sống của đa số dân cư, gắn liền với phần lớn lãnh thổ quốc gia, vì thế phát triển nông nghiệp có vai trò quan trọng đặc biệt đối với sự ổn định kinh tế, chính trị và xã hội của đất nước..
Em hãy nêu ví dụ để chứng minh ảnh hưởng của các nhân tố đối với phân bô' nông nghiệp.
Sự phân đới nông nghiệp trên thè' giới phụ thuộc vào sự phân đới tự nhiên.
Năng suất cây trồng phụ thuộc vào chất lượng đất; những vùng đất phì nhiêu, màu mỡ thường là những vùng nông nghiệp trù phú (đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông cửu Long...).
Khí hậu và nguồn nước với các yếu tô' nhiệt độ, lượng mưa, độ ẩm, gió, bão, lụt, ... có ảnh hưởng rất lớn đến việc xác định cơ cấu cây trồng, vật nuôi, thời vụ, khả năng xen canh, tăng vụ...
Sinh vật cùng với các loài cây con, nguồn thức ăn tự nhiên, đồng cỏ... là cơ sở thức ăn tự nhiên cho gia súc và ảnh hưởng đến việc xác định cơ cấu vật nuôi cũng như sự phát triển chãn nuôi.
Các cây trồng, vật nuôi cần nhiều công chăm sóc (như cây lúa nước) phải phân bô' ở những nơi có nhiều lao động.
Chính sách giao đất, giao rừng ở nước ta đã thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển mạnh mẽ.
Tiến bộ khoa học kĩ thuật trong nông nghiệp tác động đến việc nâng cao năng suất, chất lượng và sản lượng, góp phần chủ động trong sản xuất. Các giống cây trồng, vật nuôi mới đã cho nãng suất cao,...
Thị trường tiêu thụ tác động tới giá cả nông sản, đến việc điều tiết sản xuất và ảnh hưởng đến chuyên môn hóa (ví dụ tác động của giá cả thị trường thế giới đến sản xuất cà phê, cao su ở nước ta trong những năm gần đây).
Em hãy nêu ví dụ về các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở nước ta hiện nay.
Các trang trại thủy sản ở đồng bằng sông Cửu Long, trang trại cây công nghiệp dài ngày ở Tây Nguyên, đông Nam Bộ,...
Thể tổng hợp nông nghiệp ngoại thành, xung quanh thành phố Hà Nội, Thành phô' Ho Chí Minh,...
Vùng nông nghiệp đồng bằng sông Hồng, vùng nông nghiệp đồng bằng sông Cửu Long,...
GỢI Ý THỰC HIỆN CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP cuối BÀI
Hãy nêu vai trò của ngành nông nghiệp trong nền kinh té' và đời sống xã hội.
Nông nghiệp theo nghĩa rộng bao gồm: nông - lâm - ngư nghiệp có vai trò
quan trọng đối với nền kinh tê' và đời sống xã hội, thể hiện ở việc:
Cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người.
Đảm bảo nguồn nguyên liệu cho các ngành công nghiệp sản xuất hàng ticu dùng và công nghiệp chê' biến lương thực, thực phẩm.
Sán xuất ra những mặt hàng có giá trị xuất khẩu, tăng thêm nguồn thu ngoại tệ.
Ngành sản xuất nông nghiệp có những đặc điểm gì? Theo em, đạc điếm nào là quan trọng nhất?
Các đặc điểm:
+ Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu và không thể thay thế.
+ Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là các cáy trồng, vật nuôi.
+ Sản xuất nông nghiệp có tính mùa vụ.
+ Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào điểu kiện tự nhiên.
+ Trong nền kinh tế hiện dại, nông nghiệp trở thành ngành sản xuất hàng hoá.
Đặc điểm quan trọng nhất: Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu và không thể thay thê' được. Vì, không thể có sản xuất nóng nghiệp nếu không có đất đai. Quy mô và phương hướng sản xuất, mức độ thâm canh và cả việc tổ chức lãnh thổ phụ thuộc nhiều vào đất đai.
Em hãy phân biệt những đặc điểm cơ bản của hai hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.
Trang trại
Hình thức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp được hình thành trong thời kì công nghiệp hoá, thay thê' cho kinh tế tiểu nông tự cấp, tự túc.
Đặc điểm:
+ Mục đích chủ yếu: sản xuất nông phẩm hàng hoá theo nhu cầu thị trường.
+ Tư liệu sản xuất (đất đai) thuộc quyền sở hữu hoặc sử dung của một
người chủ độc lập (tức là người có quyền tự chi. trong sản xuất kinh doanh).
+ Quy mô đất đai và tiền vốn tương đới lớn.
+ Cách thức tố chức sản xuất tiến bộ, đẩy mạnh chuyên môn hóa (chứ không sàn xuất đa dạng, đa canh), tập trung vào những nông sản có lợi thế so sánh và khả năng sinh lợi cao hơn và thâm canh (đầu tư vốn trên mỗi đơn vị diện tích, đầu tư những công nghệ sản xuất tiến bộ, ...).
+ Các trang trại đều có thuê mướn lao động (thường xuyên và thời vụ).
Vùng nông nghiệp
Là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp. Đây là những lãnh thổ sản xuất nông nghiệp tương đối đồng nhất về các điều kiện tự nhicn, kinh tế - xã hội nhằm phân bố hợp lí cây trống, vật nuôi và hình thành các vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.
CÂU HÓI Tự HỌC
7. Đặc điểm quan trọng nhất của sàn xuất nông nghiệp là:
Sản xuất có tính mùa vụ.
Sản xuất phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, c. Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu.
D. Cây trổng, vật nuôi là đối tượng lao động.
Việc làm nào sau dây không xuất phát trực tiếp từ dặc điểm sản xuất nông nghiệp có tính mùa vụ:
A. Phát triển ngành nghề dịch vụ.	B. sử dụng hợp lí và tiết kiệm đất trồng,
c. Xây dựng cơ cấu nông nghiệp hợp lí.	D. Tăng vụ, xen canh, gối vụ.
Sinh vật có tác dộng đến sản xuất nông nghiệp ở chỗ ánh hưởng đến:
Việc tạo giống cây trồng, vật nuôi.
Hiệu quả sản xuất nông nghiệp.
c. Việc xác định cơ cấu cây trồng, thời vụ.
D. Khả năng xen canh, tăng vụ.
Vùng nông nghiệp là lãnh thổ sản xuất nông nghiệp không nhất thiết phải có sự tương đô'i dồng nhất vê:
A. Cơ sở vật chất kĩ thuật nông nghiệp. B. Cơ cấu sản xuất nông nghiệp, c. Điều kiện sinh thái nông nghiệp. D. Phong tục, tập quán.