Soạn Văn 7: Mẹ tôi
MẸ TÔI
Ét-môn-đô đơ A-mi-xi
KIẾN THỨC Cơ BẢN
về tác giả: Ét-môn-đô dơ A-mi-xi {1846 - 1908), nhà văn I-ta-li- a tác giả của cuốn sách: “Cuộc đài của các chiến binh” {1868) “Những tấm lòng cao cả” {1886) “Cuốn truyện của người thầy”...
về tác phẩm: Con hãy nhớ rằng, tình yểu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng xấu hổ và nhục nhã cho kẻ nào chà đạp lên tình thương yêu đó {A-mi-xi).
HƯỚNG DẪN ĐỌC - HlỂU VẤN BẢN
Câu 1. Văn bản là một thư của người bố gửi cho con, nhưng tại sao tác giả lại lấy nhan đề “Mẹ tôi”.
Hình thức của văn bản là bức thư của người bô' gửi cho con nhưng nội dung mà bức thư đề cập đến lại là người mẹ. Người mẹ là nhân vật chính của câu chuyện.
Người bô" viết thư vì thái độ vô lễ của con đốì với mẹ, mục đích giáo dục con cần phải lễ độ và kính yêu mẹ. Vì vậy nhan đề “Mẹ tôi” là hoàn toàn chính xác.
Có ý kiến cho rằng có thể thay thế bằng nhan đề khác như: “Hối hận”, “Một lỗi lầm”. Hai nhan đề này cũng đều phản ánh được nội dung sự việc, nhưng nó nghiêng về thể hiện nhân vật tôi hơn là người mẹ. Thứ nữa nó làm mất đi giá trị biểu cảm.
Câu 2. Thái độ của người bố đối với En-rỉ-cô qua bức thư là thái độ như thế nào? Dựa vào đâu mà em biết được? Lí do gì khiến ông có thải độ ấy?
Thái độ của người bô" đô"i với En-ri-cô là thái độ buồn bã, tức giận, kiên quyết và rất nghiêm khắc.
Điều đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh, lời lẽ trong bức thư:
+ “Nhớ lại điều ấy, bố không nén được cơn tức giận đối với con”
-» thái độ tức giận.
+ “Con mà lại xúc phạm đến mẹ con ư”? -> Buồn bã, thất vọng.
+ “Trong một thời gian con đừng hôn bô"”, “Thà rằng bô" không có
con còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ” -» Thái độ nghiêm khắc.
+ “Việc như thê' không bao giờ con được tái phạm nữa”. “Con phải
xin lỗi mẹ.” -> Thái độ kiên quyết.
Lí do để người bô" có thái độ như vậy là vì: “Bố để ý sáng nay lúc cô giáo đến thăm, khi nói với mẹ, tôi có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ” và điều đó:
+ “Giông như một nhát dao đâm vào tim bô".”
+ Là một sự xấu hổ, nhục nhã, dấu vết của sự vong ơn bội nghĩa.
Câu 3. Trong truyện có những hình ảnh những chỉ tiết nào nói về người mẹ của En-ri-cô qua đó em hiểu mẹ của En-rỉ-cô là người như thế nào?
Những chi tiết, hình ảnh nói về người mẹ của En-ri-cô:
+ “Mẹ đã thức suốt đèm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở vỉ nghĩ rằng có thể mất con.”
+ “Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn.”
+ “Người mẹ có thể đi ăn xin dể nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con.”
Qua đó giúp ta hiểu rằng mẹ của En-ri-cô là người có tình thương con vô cùng mãnh liệt, hết lòng vì con, hi sinh tất cả vì con. Đó là hình ảnh về một người mẹ thiêng liêng, biểu tượng đẹp của tình mẫu tử.
Câu 4. Theo em đỉều gì đã khiến En-rỉ-cô xúc động khỉ đọc thư bố?
Lí do En-ri-cô xúc động khi đọc thư bố là:
Vì bố đã nhắc lại những kỉ niệm thiêng liêng giữa mẹ và En-ri-cô.
Thái độ nghiêm khắc, kiên quyết của bôi
Những lời nói chân tình, sâu sắc, xúc động của bố.
— Vì bố rất yêu En-ri-cô.
Và còn bởi En-ri-cô là một cậu bé biết hốì lỗi, thấy xấu hổ trước sự sai phạm của mình.
Câu 5. Theo em tại sao người bố không nói trực tiếp với En-ri- cô mà lại viết thư?
Lí do để bố En-ri-cô chọn hình thức viết thư:
— Gỉữ được sự kín đáo, tế nhị không làm người mắc lỗi cảm thấy xấu hổ trước mặt những người khác như quát mắng hay bị đánh.
Hình thức viết thư làm cho En-ri-cô nhận thức sâu sắc hơn, có thời gian để suy nghĩ và đọc đi đọc lại nhiều lần.
Viết thư tình cảm của người bố được thể hiện dễ dàng hơn, sâu sắc hơn.
=> Tóm lại, dưới hình thức viết thư đó là cách góp ý vừa tế nhị kín đáo, lại vừa hiệu quả.
Câu 6. Sưu tầm một số bài thơ, đoạn thơ viết về người mẹ.
Mẹ
... Mẹ ngồi vá áo trước sân Vá bao mong ước tay sần mũi kim
Bát canh đắng lá chân chim Lẫn vài con tép mẹ tìm dành con.
Nguyễn Ngọc Oánh
Kí ức của mẹ
Mẹ đã chờ xanh lại thời gian Mẹ ngỡ con còn chơi trốn tìm đâu đó Những đứa con mang hình hài nỗi nhớ Ký ức mẹ là lòng biển hóa san hô.
Nguyễn Khắc Thạch
Câu 7. Nếu được gặp En-rỉ-cô, em sẽ tâm sự với bạn điêu gì?
Em có thấy rằng En-ri-cô có người mẹ và người bô" thật tuyệt vời không? Nếu đồng ý em hãy nói với bạn điều đó.
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Hãy chọn một đoạn trong thư của bố En-rỉ-cô có nội dung thể hiện vai trò vô cùng lớn lao của người mẹ đối với con và học thuộc đoạn đó.
Bài viết có rất nhiều đoạn hay, nếu các em có lòng ham mê và đủ thời gian thì nên học thuộc lòng cả bức thư, nếu không đủ thì nên chọn một trong những đoạn sau:
Đoạn trong phần ghi nhớ.
Đoạn “Khi đã khôn lớn... và không được chở che.”
Đoạn “Hãy nhớ kĩ... con mất mẹ.”
Câu 2. Hãy kể lại một sự việc em lờ gây ra khiến bố mẹ buồn phiền.
Trước hết nhớ lại tất cả những lần mình vi phạm như: đi chơi không xin phép bố mẹ, đi học về muộn để mẹ chờ đợi lo lắng, đánh nhau với em, lười học bài, kì thi bị điểm thấp v.v... Sau đó chọn một lỗi lầm nào đáng nhớ nhất rồi viết theo trình tự:
Hoàn cảnh mắc lỗi.
Kể lại sự việc diễn ra.
Sự ăn năn hô"i lỗi của bản thân.
Hành động sửa chữa lỗi lầm.
Và đây cũng là điều mà em sẽ tâm sự với En-ri-cô khi gặp bạn phải không nào?
TƯ LIỆU THAM KHẢO
Tóm lại, từ mẹ là một danh từ thiêng liêng trong ngôn ngữ nhân loại. Người mẹ, nơi chứa đựng tình thương yêu, lòng nhân ái, độ lượng bao dung.
Và cũng chính từ người mẹ, đứa con biết thế nào là lòng căm giận, hận thù,... Người mẹ là cả một kho tàng vật chất và tinh thần vô cùng phong phú của trẻ thơ, nguồn động lực thúc đẩy cho nhân loại phát triển. Đó cũng là nguồn cảm hứng vô tận cho sáng tạo nghệ thuật chân chính mọi thời. Và đúng như một nhà văn đã từng viết: “Không có mặt trời thì hoa không nở. Không có người mẹ thì không có anh hùng và không có cả nhà thơ”.
{Theo Hoàng Điệp, Người mẹ và phái đẹp,
NXB Văn hóa, Hà Nội, 1990)