Soạn Văn 7: Từ trái nghĩa
TỪ TRÁI NGHĨA KIẾN THỨC Cơ BẢN Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa trái ngược nhau. Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác nhau. — Từ trái nghĩa được sử dụng trong các thể đối, tạo các hình tượng tưcmg phản, gây ấn tượng mạnh, làm cho lời nói thềm sinh động. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU CÂU HỎI PHAN bài học Thế nào là từ trái nghĩa? Câu 1. Các cặp từ trái nghĩa trong hai bài thơ dịch: “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” và “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”. ngẩng - cúi; đi - về; trẻ - già Câu 2. Từ trái nghĩa với từ già trong trường hợp rau già, cau già đó là: Rau non, cau non; mạ non, chồi non', lá non, búp non Sử dụng từ trải nghĩa Câu 1. Tác dụng của từ trái nghĩa trong hai bài thơ dịch Ngẩng đầu - cúi đầu Hai hành động ngược chiều nhau, thể hiện sự trăn trở suy tư trong tâm hồn nhà thơ. Đi trẻ - về già Hai hình ảnh, hai hành động tương phản, làm nổi bật sự thay đổi ỗ hai thời điểm khác nhau trong cuộc đời người, hàm chứa sự ngậm ngùi, xót xa. => Từ trái nghĩa tạo nên phép đối, tô đậm, khắc sâu hình ảnh và tình cảm biểu đạt. Câu 2. Một số thành ngữ có sử dụng từ trái nghĩa Ba chỉm bảy nổi', Giọt ngắn giọt dài', Chân cứng đá mềm-, Dở sống dở chết... - Tác dụng: tạo nên tính hình tượng cao cho các từ ngữ. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP Câu 1. Tìm những từ trái nghĩa trong các câu ca dao, tục ngữ sau đây Chị em như chuối nhiều tàu Tấm lành che tấm rách đừng nói nhau nhiều lời Cặp từ trái nghĩa: lành - rách Số cô chẳng giàu thì nghèo, Ngày ba mươi Tết tliịt treo trong nhà Cặp từ trái nghĩa: giàu - nghèo — Ba năm được một chuyến sai Áo ngắn đi mượn áo dài đi thuê Cặp từ trái nghĩa: ngắn - dài Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng Ngày tháng mười chưa cười đã tối Cặp từ trái nghĩa: đêm - ngày; sáng - tối Câu 2. Tìm các từ trái nghĩa với những từ ỉn nghiêng trong các cụm từ sau Từ cho Từ cần tìm Từ cho Từ cần tìm / cá tươi - cá ươn / ăn yếu - ăn khỏe tươi ^hoa tươi - hoa héo yêu< K 1 , ' học lực yêu - học lực tốt X chữ xấu — chữ đẹp / nói nhỏ - nói lớn xấu < \ đất xấu - đất tốt nhỏ<f nhà nhỏ - nhà to Câu 3. Điền các từ trái nghĩa vào các thành ngữ sau: Chân cứng đá mềm - Nô thưởng vô phạt — Có đi có lại - Bên trọng bên khinh — Gần nhà xa ngõ — Buổi đực buổi cái Mắt nhắm mắt mở - Bước thấp bước cao Chạy sấp chạy ngửa - Chân ướt chân ráo Câu 4. Hãy viết một đoạn văn ngắn về tình cảm quê hương, có sử dụng từ trái nghĩa. Quê ngoại em ở dưới chân núi Bạch Mã. Rặng núi lô nhô cao thấp chạy dài ăn ra tới phá Tam Giang. Buổi sáng trời trong đứng ở cây số ba có thể nhìn thấy hình dáng chú ngựa trắng đang bay trên phiến đá khổng lồ lưng chừng núi. Buổi tối trăng lên, gió nồm nam thổi đưa những đám mây trắng tràn qua đỉnh núi giống như một thác nước khổng lồ đang chảy. Nếu có dịp trèo lên tới đỉnh Bạch Mã bạn sẽ thấy vô cùng tuyệt vời. Phía trước mặt là biển cả mênh mông, sau lưng, núi non trùng điệp chất chồng lên nhau, trên đầu, trời cao xanh thẳm và phía dưới là làng mạc bình yên ẩn mình dưới những lũy tre xanh. Em yêu vô cùng quê ngoại tươi đẹp!