Giải Lịch Sử lớp 6 Bài 19: Từ sau Trưng Vương đến trước Lý Nam Đế (Giữa thế kỉ I - Giữa thế kỉ VI)
<^àt J 9. T(j. SAlj truNC vương đến trước lý nam đê (CiỮA ĩhê kỉ I - CỈỮA Thế kỉ VI) A. HƯỚNG DẪN HỌC Mục tiêu bài học Nhận biết những biểu hiện cụ thể của chế độ cai trị thâm hiểm, hà khắc của các triều đại phong kiến phương Bắc đối với nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ VI. Nhận biết những thay đổi trong tình hình kinh tế nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ VI. Biết giải thích vì sao trong hoàn cảnh hà khắc của chế độ đô hộ mà vẫn có sự thay đổi đó. Bước đầu làm quen "phương pháp phân tích - so sánh" những sự kiện trong bài. Kiến thức cơ bản Chế độ cai trị của các triều đại phong kiến phưong Bắc đối với nước ta từ thế kỉ I đến thê'kỉ VI Sau khi đàn áp được khởi nghĩa Hai Bà Trưng, nhà Hán vẫn giữ nguyên châu Giao và thi hành chế độ đô hộ như trước. Đến đầu thế kỉ III, Trung Quốc bị chia thành ba nước Nguy - Thục - Ngô. Nhà Ngô tách châu Giao thành Quảng Châu (thuộc Trung Quốc) và Giao Châu (Âu Lạc cũ). Các triều đại nhà Hán và sau đó là nhà Ngô xiết chặt chế độ cai trị hà khắc đối với châu Giao : + Cử người Hán làm huyện lệnh, trực tiếp cai quản các huyện. + Thi hành chế độ lao dịch nặng nề và thu nhiều thứ thuế hà khắc : thuế muối, thuế sắt ; bắt buộc nộp cống các sản vật quý và những thợ thủ công khéo tay để đưa về Trung Quốc xây dựng cung điện... + Đưa người Hán sang ở, buộc dân ta học chữ Hán và tuân theo pháp luật Hán, bắt dân ta phải theo phong tục, tập quán của người Hán. Tình hình kinh tế nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ VI có gì thay đổi ? Chính quyền đô hộ độc quyền về sắt, kiểm soát gắt gao việc khai thác, chế tạo, mua bán về sắt, nhung nghề rèn sắt ở Giao Châu vẫn phát triển. Các công cụ, đồ dùng, vũ khí làm bằng sắt được dùng phổ biến. Trong nông nghiệp, người ta biết đắp đê phòng lụt và trồng lứa một năm hai vụ. Thủ công nghiệp : + Nghề gốm : kĩ thuật tráng men ngày càng tinh xảo ; sản phẩm đủ loại như nồi, vò, bình, bát, ấm chén, gạch, ngói... + Nghề dệt: ngoài các loại vải bông, vải gai, vải tơ..., người ta còn dùng tơ tre, chuối để dệt vải. Thương nghiệp, các sản phẩm nông nghiệp và thủ công nghiệp được mua bán trao đổi ở chợ làng. 0 Luy Lâu, Long Biên có cả người Trung Quốc, Gia-va, An Độ... đến tham gia buôn bán. Chính quyền đô hộ độc quyền ngoại thương. Cách học Mục 1 : Tìm hiểu về sự cai trị, chính sách bóc lột của các triều đại phong kiến phương Bắc : tách nhập đất đai Âu Lạc, bố trí quan lại cai trị; đặt nhiều thứ thuế... Giải thích vì sao việc bắt nộp cống là cách bóc lột dã man và chủ yếu của chính quyền đô hộ. Tìm hiểu vế chính sách đồng hoá và trả lời câu hỏi : Chính sách đồng hoá đó đã đặt dân tộc ta đứng trước nguy cơ gì ? Mục 2 : Suy nghĩ và tìm ra những biểu hiện thay đổi trong tình hình kinh tế nước ta từ thế kỉ I đến thế kỉ VI: Vì sao chính quyền đô hộ Hán nắm độc quyền về sắt và đặt các chức quan để kiểm soát việc khai thác, chế tạo và mua bán đồ sắt ? Vì sao tuy bị cấm đoán như vậy nhưng nghề rèn sắt ở Giao Châu vẫn phát triển ? Tiếp tục đọc ở nội dung mục 2 để tìm ra những biểu hiện sự thay đổi trong nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp. Một sô khái niệm, thuật ngữ -Huyện lệnh : chức quan cai quản một huyện thời Hán đô hộ. -Phú liễm : chỉ thuế má và các thứ phải cống nộp cho bọn đô hộ. -Tô : hình thức bóc lột của địa chủ đối với nông dân (thuếruộng). . -Thuê': khoản tiền hay hiện vật mà người dân hoặc tổ chức kinh doanh, tùy theo tài sản, thu nhập, nghề nghiệp... buộc phải nộp cho nhà nước theo quy định. B. GỢI Ý TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP TRONG SGK Miền đất Âu Lạc cũ bao gồm ba quận : Giao Chỉ, Cửu Chân và Nhật Nam. Nhận xét gì về sự thay đổi này : Loại trừ người Việt ra khỏi bộ máy chính quyền, siết chặt chế độ đô hộ nhằm vĩnh viễn xoá bỏ nước ta Nhận xét gì về chính sách bóc lột: vô cùng tham lam, tàn bạo bằng các loại thuế và cống nạp. Cống nạp thể hiện ở hai khía cạnh : vơ vét cùng kiệt các sản vật quý hiếm và kìm hãm sự phát triển nhân tài. Nhà Hán giữ độc quyền về sắt*vì muốn Kìm hãm sản xuất. Hạn chế những cuộc chống đối của nhân dân. Những chi tiết chứng tỏ nền nông nghiệp Giao Châu vẫn phát triển : Nghề rèn sắt ở Giao Châu vẫn phát triển, các công cụ như rìu, mai, cuốc, dao... ; vũ khí như kiếm, giáo, mác... ; đồ dùng như nồi gang, chân đèn... làm bằng sắt được dòng phổ biến. Biết đắp đê phòng lụt và trồng lúa một năm hai vụ. Trồng trọt và chăn nuôi phát triển. Trong các thế kỉ I - VI, chế độ cai trị của các triều đại phương Bắc đối với nước ta : Nhà Ngô chia Châu Giao thành Quảng Châu và Giao Châu (miền đất Âu Lạc cũ). Loại trừ người Việt khỏi bộ máy chính quyền, người Hán làm Huyện lệnh, trực tiếp cai quản cấp huyện. Tăng cường chính sách bóc lột tàn bạo bằng các loại thuế, lao dịch, đặc biệt là chế độ nộp cống rất nặng nề. Đưa nhiều người Hán sang ở,- bắt dân ta phải theo pháp luật, phong tục tập quán của người Hán, học tiếng Hán. Kinh tế bị kìm hãm, bọn đô hộ độc quyền về sắt, ngoại thương. Những biểu hiện mới trong nông nghiệp thời kì này : biết đắp đê, trồng lúa hai vụ, Những biểu hiện về sự phát triển của thủ công nghiệp và thương nghiệp nước ta: Nghề gốm : kĩ thuật tráng men ngày càng tinh xảo ; sản phẩm đủ loại như nồi, vò, bình, bát, ấm chén, gạch, ngói... Nghề dệt: ngoài các loại vải bông, vải gai, vải tơ... người ta còn dùng tơ tre, tơ chuối để dệt. Sản phẩm nông nghiệp và thủ công nghiệp được mua bán trao đổi ở chợ làng. Ớ Luy Lâu, Long Biên có cả người Trung Quốc, Gia-va, Ân Độ... đến tham gia buôn bán. c. CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP Tự KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ Câu 1. Hãy khoanh tròn chữ in hoa trước ỷ trả lời đúng. Dưới thời thống trị của nhà Ngô, đất Âu Lạc cũ được gọi là A. châu Giao. B. Giao Châu. c. Quảng Châu. D. Âu Lạc. Từ sau khởi nghĩa Hai Bà Trưng thất bại, chính sách cai trị nước ta của bọn phong kiến phương Bắc có điểm khác trước là đứng đầu các châu, quận là người Hán. ở các huyện, các lạc tướng vẫn trị dân như cũ. c. cho người Việt quản lí các làng, xã. D. đứng đầu huyện là viên Huyện lệnh người Hán. Câu 2. Hãy hoàn thành bảng kê những biểu hiện mới trong nền kinh tế nước ta trong thời gian từ thế kỉ I đến thế kỉ VI. Nông nghiệp — Có đê... - Trồng lúa một năm... — Chăn nuôi... Thủ công nghiệp Nghề rèn sắt... Nghề gốm... Nghề dệt... Thương nghiệp Các chợ làng... Ngoại thương... Câu 3. Trình bày và phân tích những thủ đoạn cai trị của bọn phong kiến phương Bắc đối với nước ta trong thời gian từ thế kỉ I đến thế kỉ VI. Theo em, mục đích thâm hiểm của những thủ đoạn đó là gì ? Câu 4. Nêu những biểu hiện phát triển của nông nghiệp, thủ công nghiệp ở Giao Châu từ thế kỉ I đến thế kỉ VI. Nguyên nhân của sự phát triển.