Giải Lịch Sử lớp 8 Bài 21: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945)

CHIÊN TRANH THÊ GIỚI THỨHAI (19Ĩ9 -1949)
- HƯỚNG DẪN HỌC
Mục tiêu bài học
Hiểu rõ những nguyên nhân chính dẫn tới Chiến tranh thế giới thứ hai.
Trình bày được diễn biến của cuộc chiến tranh bao gồm các giai đoạn, các sự kiện chính và tác động của nó đối với cuộc chiến tranh.
Nêu được kết cục của cuộc chiến tranh.
Biết đánh giá hậu quả của cuộc chiến tranh đối với nhân loại trên thế giới, nâng cao ý thức chống chiến tranh, bảo vệ hoà bình.
— Học tập tinh thần chiến đấu kiên cường của Hồng quân và nhân dân Liên Xô cùng cặc lực lượng dân chủ chống phát xít.
Tập phân tích, đánh giá những vấn đề liên quan đến một sự kiện lịch sử quan trọng đó là Chiến tranh thế giới thứ hai và tác động của nó đến tình hình thế giới.
Biết sử dụng bản đồ để trình bày một số diễn biến chiến sự trên bản đồ.
Kiến thức cơ bản
Nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ hai
Cuộc khủng hoảng kinh tế thê' giới 1929 - 1933 làm cho những mâu thuẫn mới về quyền lợi, thị trường và thuộc địa giữa các nước đê' quốc càng'thêm quyết liệt, đưa đến sự ra đời của chủ nghĩa phát xít Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản.
Hai khối đê' quốc Anh, Pháp, Mĩ và khối phát xít Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản mâu thuẫn gay gắt với nhau về thị trường và đều muốn tiêu diệt Liên Xô.
Tuy nhiên, chúng chưa đủ sức tấn công Liên Xô, nên phát xít Đức ra lệnh tấn công châu Âu trước : tháng 3 - 1938 thôn tính Áo, tháng 3 - 1939 tấn công Tiệp Khắc. Ngày 1 - 9 - 1939, Hít-le ra lệnh tấn công Ba Lan. Ngay sau đó, Anh, Pháp tuyên chiến với Đức. Chiến tranh thê' giới thứ hai bùng nổ.
Những diễn biến chính của cuộc chiến tranh
Chiến tranh bùng nổ và lan rộng toàn thê' giới (từ 1 - 9 - 1939 đến đầu năm 1943):
+ Trong giai đoạn đầu : Với ý đồ tiến hành chiến lược "Chiến tranh chớp nhoáng", phát xít Đức đánh chiếm hầu hết các nước châu Âu, trừ Anh và một số nước trung lập. Ngày 22 - 6 - 1941, phát xít Đức bất ngờ tấn công Liên Xô và tiến sâu vào lãnh thổ nước này.
+ Ngày 7 - 12 - 1941, Nhật Bản bất ngờ tập kích hạm đội Mĩ ở Trân Châu cảng (Ha-oai) làm Mĩ tổn thất nặng nề. Liền sau đó, quân Nhật tấn công chiếm vùng Đông Nam Á và một sô' đảo ở Thái Bình Dương.
+ Ớ Bắc Phi, quân I-ta-li-a tấn công Ai Cập.
Tháng 1 - 1942, khối Đồng minh chống phát xít đã hình thành do ba cường quốc Liên Xô, Anh, Mĩ làm trụ cột.
Quân Đồng minh phản công, chiến tranh kết thúc :
+ Chiến thắng của Hồng quân Liên Xô trong chiến dịch phản công ở Xta-lin-grát tháng 2 - 1943 đã tạo nên bước ngoặt căn bản của Chiến tranh thế giới thứ hai - quyền chủ động tấn công đã thuộc về Liên Xô và phe Đồng minh.
+ Hồng quân Liên Xô và liên quân Anh - Mĩ đã liên tiếp mở nhiều cuộc tấn công lớn trên khắp các mặt trận. Cuối năm 1944, Hồng quân Liên Xô đã quét sạch quân Đức ra khỏi lãnh thổ Xô viết, liên quân Anh - Mĩ làm chủ Bắc Phi và mở Mặt trận thứ hai ở Tây Âu.
+ Hồng quân mở chiến dịch công phá Béc-lin. Đêm 8, rạng sáng 9 - 5 - 1945, phát xít Đức kí văn kiện đầu hàng Đồng minh vô điều kiện. Chiến tranh kết thúc ở châu Âu.
+ ở mặt trận châu Á - Thái Bình Dương, liên quân Mĩ - Anh đã giáng cho không quân và hải quân Nhật Bản những đòn nặng nề trong năm 1943 và năm 1944. Ngày 8 - 8 - 1945, Hồng quân Liên Xô mở cuộc tấn công và đã đánh tan đội quân Quan Đông tinh nhuệ của Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc.
+ Ngày 6 và 9 - 8 - 1945, Mĩ đã ném hai quả bom nguyên tử xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-xa-ki làm trên 10 vạn người thiệt mạng, hàng chục vạn người bị tàn phế. Ngày 15 — 8 — 1945, Nhật Bản đầu hàng Đồng minh không điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.
Kết cục của Chiến tranh thế giới thứ hai
Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc với thất bại hoàn toàn của phe phát xít. Đây là cuộc chiến tranh thế giới lớn nhất, khốc liệt nhất, tàn phá nặng nề nhất trong lịch sử nhân loại. 76 nước bị lôi cuốn vào vòng chiến, 60 triệu người chết, khoảng 90 triệu người bị tàn phế, thiệt hại về vật chất ước tính khoảng 4000 tỉ đôla Mĩ. Nền văn minh vật chất và tinh thần của nhân loại bị tàn phá nặng nề.
Thắng lợi của cuộc chiến tranh chống phát xít của nhân dân Liên Xô và các nước Đồng minh có ý nghĩa lịch sử trọng đại, tạo nên sự chuyển biến căn bản trong tình hình thế giới sau chiến tranh.
+ Các nước XHCN ra đời ở Đông Âu và châu Á, Liên Xô ngày càng lớn mạnh trở thành siêu cường đứng đầu hệ thống XHCN.
+ Chiến tranh làm thay đổi tương quan lực lượng giữa các nước TBCN. Các nước phát xít bị tiêu diệt, Anh và Pháp suy yếu ; chỉ có Mĩ ngày càng lớn mạnh trở thành nước đứng đầu hệ thống TBCN.
Cách học
Mục I: Đi sâu tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến Chiến tranh thế giới thứ hai.
Mâu thuẫn mới nảy sinh sau Chiến tranh thế giới thứ nhất và khủng hoảng kinh tế thế giới (1929 - 1933) giữa hai khối đế quốc đối địch nhau là : khối phát xít Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản (tìm cách thoát khỏi khủng hoảng bằng việc gây chiến tranh để phân chia lại thế giới) và khối Anh - Pháp - Mĩ (muốn giữ nguyên trạng thê' giới).
Cả hai khối tuy mâu thuẫn gay gắt với nhau, nhưng đều coi Liên Xô là kẻ thù chung cần phải tiêu diệt.
Phát xít Đức là kẻ châm ngòi lửa chiến tranh bằng cách tấn công các nước châu Âu trước, sau đó quay sang tấn công Liên Xô.
Mục II : Ghi nhớ một số sự kiện cơ bản phản ánh tiến trình cuộc chiến tranh thông qua hai giai đoạn : giai đoạn đầu và giai đoạn quân Đồng minh phản công.
Mục III : Cần nắm hai ý : kết cục của chiến tranh và hậu quả của nó.
Kết cục : chủ nghĩa phát xít bị tiêu diệt
Hậu quả vô cùng thảm khốc với toàn nhân loại và dẫn đến những biến đổi căn bản của tình hình thế giới.
Một sô khái niệm, thuật ngữ
Mặt trận thứ hai : Mặt trận do quân Anh, Mĩ mở ra ở Tây Âu trong Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945), để phối hợp với Hồng quân Liên Xô ở phía Đông đánh bại phát xít Đức. Mãi đến ngày 6-6-1944, quân Anh, Mĩ... mới mở mặt trận này, đáng lẽ phải thực hiện sớm hơn theo thoả thuận từ nãm 1942.
- GỢI Ý TRẢ LỜI CÁC CÂU HỔI VÀ BÀI TẬP TRONG SGK
Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ vì :
Mâu thuẫn sâu sắc giữa các nước đế quốc : các nước đế quốc Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản, bị mất hết thuộc địa sau chiến tranh, tìm cách gây chiến để chia lại thị trường thế giới. Đây là nguyên nhân sâu xa dẫn đến cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai.
Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 - 1933 làm sâu sắc thêm mâu thuẫn giữa các đế quốc.
Chính sách thoả hiệp của Anh, Pháp, Mĩ tạo điều kiện cho phát xít Đức gây chiến tranh. Đây là nguyên nhân trực tiếp của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai (1934- 1945).
Về những sự kiện chính của Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945) ; có thể lập bảng với hai cột dọc : một cột ghi thời gian, một cột ghi sự kiện chính.
Ill	- CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP Tự KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ
Câu 1. Khoanh tròn chữ in hoa trước ỷ trả lời đúng.
Âm mưu của khối phát xít Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản là
gây chiến tranh, chia lại thế giới.
chống lại phong trào giải phóng dân tộc của các nước thuộc địa. c. chống lại các nước đế quốc Anh, Pháp, Mĩ.
D. thiết lập chế độ thống trị phát xít lên toàn thế giới.
Hành động đầu tiên của Hít-le để dẫn tới Chiến tranh thế giới thứ hai là
A. đánh chiếm Hung-ga-ri.	B.	đánh chiếm Liên Xô.
c. đánh chiếm Ba Lan.	D.	sáp nhật Áo vào nước Đức.
Nhật Bản bất ngờ tấn công cãn cứ hải quân của Mĩ ở Trân Châu cảng vào
ngày 22 - 6 - 1940.	c.	tháng 5 - 1942.
ngàý'7 - 12 - 1941.	D.	ngày 1 - 1 - 1942.
Trận đánh tạo nên bước ngoặt làm xoay chuyển tình thế Chiến tranh thế giới thứ hai của Hồng quân Liên Xô là
A. trận Cuốc-xcơ.	B. trận Lê-nin-grát.
c. trận công phá Béc-lin.	D. trận phản công Xta-lin-grát.
Câu 2. Quan hệ quốc tế trước Chiến tranh thế giới thứ hai diễn ra như thế nào ?
Câu 3. Giải thích vì sao tính chất của cuộc chiến tranh thay đổi khi Liên Xô tham chiến ?