Giải Lịch Sử lớp 8 Bài 7: Phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX
PHONG TRÀO CÔNG NHÂN ọuốc TÊ CUÔÌ THÊ KỈ XIX - ĐẦU THÊ KỈ XX - HƯỚNG DẪN HỌC Mục tiêu bài học - Nắm được những sự kiện tiêu biểu của phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX. Bước đầu đánh giá vai trò của Quốc tế thứ hai đối với phong trào công nhân quốc tế. Trình bày được những nét chính về phong trào công nhân Nga đầu thế kỉ XX, đặc biệt là cuộc Cách mạng Nga 1905 - 1907. Có lòng khâm phục và tự hào về truyền thống đấu tranh của giai cấp công nhân quốc tế. Bồi dưỡng tinh thần cách mạng, tinh thần quốc tế vồ sản, lòng biết ơn đối với các vị lãnh tụ cách mạng thế giới : Ãng-ghen, Lê-nin... Rèn luyện kĩ năng phân tích, so sánh, đánh giá các sự kiện lịch sử cơ bản trong bài. Kiến thức cơ bản Phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX. Quốc tế thứ hai Phong trào công nhân quốc tế cuối thế kỉ XIX Từ 30 năm cuối thế kỉ XIX, 'chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, mâu thuẫn giữa tư sản và vô sản ngày càng gay gắt, phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân các nước diễn ra liên tục, nhất là ở Anh, Pháp và Mĩ. Ở Mĩ, ngày 1 - 5 - 1886, gần 40 vạn công nhân Si-ca-gô xuống đường biểu tình đòi ngày làm 8 giờ và đã buộc được giới chủ chấp thuận cho 5 vạn người, về sau, ngày 1 - 5 hằng năm trở thành ngày Quốc tế Lao động. Phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân thế giới dẫn tới sự ra đời của nhiều tổ chức chính trị độc lập của giai cấp công nhân ở mỗi nước như : Đảng Xã hội dân chủ Đức, Đảng Công nhân Pháp,... Quốc tế thứ hai (1889 -1914) Ngày 14 - 7 - 1889, nhân kỉ niệm 100 nãm ngày nhân dân Pháp phá ngục Ba-xti, gần 400 đại biểu công nhân của 22 nước họp ở Pa-ri, tuyên bố thành lập Quốc tế thứ hai. Đại hội đã thông qua những quyết định quan trọng : sự cần thiết phải thành lập một chính đảng của giai cấp công nhân ở mỗi nước ; đấu tranh giành chính quyển ; đòi ngày làm 8 giờ và lấy ngày 1 - 5 hằng năm là ngày Quốc tế Lao động. Quốc tế thứ hai hoạt động trải qua hai thời kì (từ năm 1889 đến năm 1895 và từ nãm 1895 đến năm 1914), đã có nhiều đóng góp cho phong trào công nhân thế giới, làm chậm lại quá trình chiến tranh đế quốc ,của các nước,... Ãng-ghen được coi là "linh hồn của Quốc tế thứ hai". Khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bùng nổ (1914), Quốc tế thứ hai đã bị phân hoá, trừ ĐảngkCông nhân xã hội dân chủ Nga vẫn tiếp tục hoạt động tích cực, gắn liền với vai trò của Lê-nin. Phong trào công nhân Nga và cuộc Cách mạng 1905 —1907 Lê-nin và việc thành lập đảng vô sản kiểu mới Lê-nin sinh ngày 22 - 4 - 1870 trong một gia đình nhà giáo tiến bộ. Từ nhỏ, Lê-nin sớm có tinh thần cách mạng chống lại chế độ chuyên chế Nga hoàng. Năm 1893, Lê-nin trở thành người lãnh đạo của nhóm công nhân mác-xít ở Pê-téc-bua, rồi bị bắt và bị tù đày. Nãm 1903, Lê-nin thành lập Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga, thông qua Cương lĩnh cách mạng lật đổ chính quyền tư sản, xây dựng xã hội chủ nghĩa. Cách mạng Nga 1905 -1907 Nguyên nhân bùng nổ cách mạng : + Đầu thế kỉ XX, nước Nga lâm vào tình trạng khủng hoảng, đời sống nhân dân nói chung, nhất là công nhân rất cực khổ, họ phải lao động từ 12 đến 14 giờ/ngày nhưng tiền lương không đủ sống. + Từ năm 1905 đến nãm 1907, Nga hoàng đẩy nhân dân vào cuộc chiến tranh với Nhật Bản để tranh giành thuộc địa, bị thất bại nặng nề, càng làm cho nhân dân chán ghét chế độ. Nhiều cuộc bãi công nổ ra với những khẩu hiệu "Đả đảo chế độ chuyên chế", "Đả đảo chiến tranh", "Ngày làm 8 giờ",... Diễn biến : + Trong các phong trào đấu tranh chông Nga hoàng, lớn nhất là cuộc Cách mạng 1905 - 1907 có sự tham gia của công nhân, nông dân và binh lính. + Mở đầu là ngày 9 - 1 - 1905, 14 vạn công nhân Pê-téc-bua và gia đình tay không vũ khí kéo đến trước Cung điện Mùa Đông đưa bản yêu sách đến Nga hoàng. Nga hoàng ra lệnh cho quân đội nổ súng vào đoàn người làm hơn 1000 người chết và bị thương, trở thành "Ngày chủ nhật đẫm máu". Lập tức, công nhân nổi dậy cầm vũ khí khởi nghĩa. + Tiếp đó, tháng 5 - 1905, nông dân nhiều vùng nổi dậy phá dinh cơ của địa chủ phong kiến, lấy của người giàu chia cho người nghèo. + Tháng 6 - 1905, binh lính trên chiến hạm Pô-tem-kin cũng khởi nghĩa. + Đỉnh cao là cuộc khởi nghĩa vũ trang ở Mát-xcơ-va (12 - 1905) của các chiến sĩ cách mạng kéo dài gần hai tuần lễ, khiến Chính phủ Nga hoàng lo sợ. + Sau cuộc khởi nghĩa vũ trang ở Mát-xcơ-va, phong tràq cách mạng vẫn tiếp tục diễn ra ỏ nhiều nơi, đến năm 1907 mới tạm dừng. Kết quả, ý nghĩa : + Cách mạng Nga 1905 - 1907 tuy thất bại nhưng nó làm lung lay nền thống trị của địa chủ và tư sản. + Là bước chuẩn bị cần thiết cho cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa sẽ diễn ra 10 năm sau đó. Đồng thời, Cách mạng Nga 1905 - 1907 cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa và phụ thuộc trên thế giới. Cách học Mục I: Tìm hiểu nguyên nhân phát triển của phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX bằng cách trả lời những câu hỏi như : Giai cấp tư sản có áp bức giai cấp công nhân không ? Chủ nghĩa Mác đã thâm nhập vào phong trào công nhân chưa ?... Yêu cầu về việc ra đời Quốc tế thứ hai, những hoạt động và việc tan rã. Ghi nhớ năm ra đời của Quốc tế thứ hai là nãm 1889 (100 nãm sau ngày bùng nổ Cách mạng Pháp - ngày 14-7-1789) ; Quốc tế thứ hai được chia làm 2 giai đoạn, lấy năm mất của Ăng-ghen 1895 để phân chia, kết thúc Quốc tế thứ hai là năm bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914). . Mục II: Qua nội dung SGK, ghi nhớ về tiểu sử của Lê-nin. Tìm hiểu những điểm mới về Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga : nhiệm vụ là gì ? đấu tranh vì quyền lợi của ai ? mục tiêu của Đảng như thế nào ?... Về Cách mạng Nga 1905 - 1907 : lưu ý bối cảnh dẫn đến sự bùng nổ của cách mạng và ý nghĩa lịch sử của sự kiện này. Một số khái niệm, thuật ngữ Cơ hội (chủ nghĩa) : Khuynh hướng tư tưởng chính trị dưới nhiều hình thức khác nhau trong phong trào công nhân, song đều phản bội quyềndợi của giai cấp vô sản, chủ trương từ bỏ những nguyên tắc cách mạng vô sản, thoả hiệp, hợp tác vô nguyên tắc với giai cấp tư sản. Cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới : Cuộc cách mạng làm nhiệm vụ cách mạng dân chủ tư sản do giai cấp vô sản lãnh đạo, sau khi thắng lợi sẽ chuyển lên cách mạng xã hội chủ nghĩa. Đảng kiểu mới : Đảng cách mạng mácxít - lêninnít của giai cấp công nhân, khác với đảng cải lương của Quốc tê' thứ hai. Đảng đặt cho mình nhiệm vụ chủ yếu là đấu tranh cho cách mạng xã hội chủ nghĩa, chuyên chính vô sản... - GỢI Ý TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP TRONG SGK - Sự phát triển của phong trào công nhân, sự ra đời của các tổ chức công nhân ở các nước đòi hỏi phải thành lập một tổ chức quốc tế mới. Quốc tế thứ hai ra đời. -Quốc tế thứ hai tan rã vì từ năm 1895 (sau khi Ăng-ghen qua đời) đến năm 1914, do ảnh hưởng của chủ nghĩa cơ hội, xét lại Quốc tế thứ hai đã xa rời đường lối đấu tranh cách mạng, thoả hiệp với tư sản, không tích cực chống chiến tranh đế quốc. Sự phát triển của phong trào công nhân cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX : Ở Anh, có cuộc đấu tranh của công nhân khuân vác Luân Đôn, buộc giới chủ phải tăng lương (1899). Ở Pháp, công nhân giành thắng lợi trong bầu cử Quốc hội. Ở Mĩ, ngày 1-5-1886 có hơn 350 000 công nhân đình công biểu tình đòi ngày làm 8 giờ. Đặc biệt là cuộc biểu tình của công nhân Si-ca-gô... Nhiều tổ chức chính trị độc lập của giai cấp công nhân ra đời như Đảng Xã hội dân chủ Đức năm 1875, Đảng Công nhân Pháp năm 1879, Nhóm giải phóng lao động Nga năm 1883. Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga là Đảng kiểu mới vì đấu tranh kiên quyết cho quyền lợi của giai cấp công nhân, nhân dân lao động, tuân thủ theo những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác, dựá vào quần chúng nhân dân lao động đấu tranh vì sự tiến bộ của xã hội. Cách mạng Nga 1905 - 1907 đã giáng một đòn chí mạng vào nền thống trị của địa chủ và tư sản ; làm suy yếu chế độ-Nga hoàng và báo trước cuộc cách mạng XHCN sẽ xảy ra. Đó là cuộc tổng diễn-tập cho Cách mạng tháng Mười Nga nãm 1917. Ill - CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP Tự KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ Câu 1. Khoanh tròn chữ in hoa trước ý trả lời đúng. Phong trào đấu tranh tiêu biểu nhất của công nhân trong những năm cuối thế kỉ XIX là ì cuộc đấu tranh của công nhân khuân vác Luân Đôn năm 1889. công nhân Pháp giành thắng lợi trong cuộc bầu cử vào Quốc hội nãm 1893. c. cuộc biểu tình ngày 1 - 5 - 1886 của công nhân Mĩ, tiêu biểu nhất là cuộc biểu tình của công nhân Si-ca-gô. D. phong trào chống chủ nghĩa xét lại Béc-xtai-nơ ở Đức. So với giai đoạn trước, nét nổi bật của phong trào công nhân những nãm cuối . thế kỉ XIX là phong trào phát triển mạnh mẽ. các tổ chức chính trị độc lập của giai cấp công nhân được thành lập 'ở nhiều nước. c. chủ nghĩa Mác được truyền bá sâu rộng trong công nhân. D. ý thức chính trị của công nhân quốc tế ngày càng được nâng cao. Quốc tế thứ hai được thành lập thời gian nào ? Ở đâu ? ngày 14 - 7 - 1789, tại Luân Đôn. ngày 14 - 7 - 1789, tại Béc-lin. c. ngằy 14 - 7 - 1889, tại Pa-ri. D. ngày 14 - 7 - 1890, tại Mác-xây. Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga được thành lập năm A. 1893. B. 1898. c. 1903. D. 1905. Mục tiêu đấu tranh của nhân dân Nga trong cuộc Cách mạng 1905 - 1907 là chống sự bóc lột thậm tệ của giai cấp tư sản. đòi tự do dân chủ, đòi nghỉ ngày chủ nhật có lương. c. chống liên minh tư sản - phong kiến câu kết với nhau áp bức, bóc lột nhân dân.. D. chống chế độ Nga hoàng, chống chiến tranh đế quốc. Câu 2. Trình bày nguyên nhân dẫn tới phong trào công nhân hồi cuối thế kỉ xrx. Câu 3. Tại sao Lê-nin khẳng định : "Quốc tế thứ hai đã chết vì bị chủ nghĩa cơ hội đánh bại" ?