Giải Lịch Sử lớp 8 Bài 22: Sự phát triển của khoa học - kĩ thuật và văn hóa thế giới nửa đầu thế kỉ XX
22 SỰPHAT TR||’N cýA KH0A HỌC _ lũ THUẬT VÀ VĂN HOÁ THÊ GIỚI NỬA ĐẦU THÊ KỈ XX - HƯỚNG DẪN HỌC Mục tiêu bài học - Nêu được những tiến bộ vượt bậc về khoa học - kĩ thuật thế giới nửa đầu thế kỉ XX. Trình bày được sự hình thành và phát triển của văn hoá Xô viết trên cơ sở tư tưởng chủ nghĩa Mác - Lê-nin và sự kế thừa những tinh hoa của vãn hoá nhân loại. Có ý thức trận trọng và bảo vệ^những giá trị văn hoá và những thành tựu khoa học - kĩ thuật của nhân loại ; đồng thời nhận thức rõ những tiến bộ về khoa học - kĩ thuật cần phải được sử dụng vào việc phục vụ lợi ích cho con người. Kiến thức cơ bản Sự phát triển của khoa học —kĩ thuật thế giới nửa đầu thế kỉ XX Bước sang thế kỉ XX, con người tiếp tục đạt được những thành tựu lớn về khoa học - kĩ thuật. Năm 1911, nhà bác học Anh Rơ-dơ-phơ đã tiến hành những thí nghiệm bắn phá nguyên tử, cho thấy nguyên tử không phải đặc mà rỗng. Dựa trên thí nghiệm đó, Nin-xơ Bo đề xướng lí thuyết mẫu hành tinh về cấu tạo nguyên tử. Nãm 1932, phát hiện hạt nguyên tử bao gồm hai loại hạt: proton và notron. Năm 1934, Phê-đê-rich và I-ren Quy-ri phát hiện ra hiện tượng phóng xạ nhân tạo, chế tạo ra chất đồng vị phóng xạ. Những nãm sau đó, các nhà bác học châu Âu phát hiện ra phản ứng dây chuyền phá vỡ hạt nhân urani. Năm 1942, lò phản ứng nguyên tử đầu tiên được xây dựng ở Mĩ.- Năm 1905, lí thuyết tương đối của nhà bác học Đức Anh-xtanh ra đời. Đa số các phát minh về vật lí học thế kỉ XX đều có liên quan đến tên tuổi của Anh-xtanh, từ năng lượng nguyên tử cho đến lade, bán dẫn. Các lĩnh vực hoá học, sinh học, các khoa học về hải dương học, về Trái Đất, khí tượng học đều đạt được những thành tựu khoa học. Các thành tựu khoa học trên đây đã được sử dụng thành phương tiện chiến tranh gây thảm họa cho nhân loại qua hai cuộc chiến tranh thế giới. Nền văn hoá Xô viết hình thành và phát triển Nền văn hoá Xô viết đã đạt được những thành tựu to lớn và rực rỡ : + Xoá bỏ tình trạng mù chữ và nạn thất học, sáng tạo chữ viết cho các dân tộc trước đây chưa có chữ viết. + Phát triển hệ thống giáo dục quốc dân với chế độ giáo dục phổ cập bắt buộc 7 năm, làm cho đa số người dân có trình độ văn hoá cao cùng một đội ngũ trí thức có năng lực sáng tạo. Các nhà khoa học Xô viết đã chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của khoa học thế giới : Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Liên Xô đã giải quyết thành công yấn đề nguyên tử, phá thê' độc quyền của Mĩ, sử dụng nguyên tử vào mục đích hoà bình như xây dựng nhà máy điện nguyên tử, tàu phá băng chạy bằng nguyên tử ; nghiên cứu khoảng không vũ trụ. Nền vãn hoá - nghệ thuật Xô viết đã có những cống hiến xuất sắc vào kho tàng văn hoá - nghệ thuật của nhân loại. Cách học Mục I: Tập trung tìm hiểu theo bốn ý sau : Những thành tựu của khoa học thế giới trong nửa đầu thế kỉ XX. Những phát minh khoa học cấu tạo của nguyên tử, chế tạo ra chất đồng vị phóng xạ, sinh học phân tử, thuốc kháng sinh pênixilin... Úng dụng các phát minh khoa học vào phục vụ đời sống con người. Mặt trái của việc sử dụng những phát minh khoa học để tạo ra những loại vũ khí huỷ diệt. Mục II: Tìm hiểu về công cuộc xây dựng nền văn hoá Xô viết: Thanh toán nạn mù chữ. Các nhà khoa học chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của khoa học thế giới. Những thành tựu về văn học - nghệ thuật của Liên Xô. - CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP Tự KIEM TRA, ĐÁNH GIÁ i Câu 1. Khoanh tròn chữ in hoa trước ỷ trả lời đúng. Trong lĩnh vực vật lí, thế kỉ XX đã ra đời A. lí thuyết không gian và thời gian. B. lí thuyết về năng lượng, c. lí thuyết tương đối. D. lí thuyết vạn vật hấp dẫn. Nền văn hoá Xô viết được xây dựng trên cơ sở khoa học - kĩ thuật. tư tưởng của Thiên Chúa giáo. c. tư tưởng của Hồi giáo. D. tư tưởng Mác - Lênin và tinh hoa di sản vãn hoá Nga và nhân loại. Thành tựu tiêu biểu của nền văn hoá Xô viết là xây dựng nhiều công trình vãn hoá công cộng. nhiều đoàn ca múa nhạc được thành lập. c. vãn học dân gian phát triển đa dạng và phong phú. D. xoá nạn mù chữ, phát triển hệ thống giáo dục, sáng tạo ra chữ viết cho các dân tộc trước đây chưa có chữ viết. Câu 2. Thế nào là nền văn hoá Xô viết ? Câu 3. Vì sao xoá nạn mù chữ được coi là nhiệm vụ hàng đầu trong việc xây dựng một nền văn hoá Xô viết ? Câu 4. Hãy nêu những tác phẩm vãn học Xô viết mà em biết.