Giải Sinh 10 - Bài 11. Vận chuyển các chất qua màng sinh chất

Bài 11. VẬN CHUYỂN CÁC CHAT QUA MÀNG SINH CHAT
KIẾN THỨC CẨN NAM vững
Sự vận chuyên thụ động
Vận chuyến thụ động là sự vận chuyến các chất qua màng mà không cần tiêu tốn năng lưựng. Kiểu vận chuyến này dựa theo nguyên tắc khuếch tán cúa các phân tử nước qua màng được gọi là sự thẩm thấu.
Các chât tan có thế khuếch tán qua màng sinh chất bằng hai cách: (1) trực tiêp khuếch hán qua lớp phôtpholipit kép: (2) khuếch tán qua kênh prôtêin trên màng tế bào.
Sự vận chuyển chủ động
Vận chuyên chu động hay còn gọi là vận chuyến tích cực là quá trình vận chuyến các chất qua màng từ nơi có nồng độ thấp đèn nơi có nồng độ cao (ngược dốc nồng độ). Vì thế vận chuyền chủ động cần tiêu tốn năng lượng.
Vận chuyến chu động cần phải có các kênh prôtêin hay các “máy bơm” đặc biệt trên màng, mỗi loại prôtêin có thể vận chuyến một chất riêng hoặc có thế dồng thời vận chuyến cùng một lúc hai chất cùng chiều hoặc ngược chiều.
Sự thực bào, ẩm bào và xuất bào
Các tê hào động vật có thể đưa các mảnh vỡ tế bào thậm chí cả một tế bào nguyên vẹn khác (tế bào vi khuẩn) vào trong tế bào không phải bằng cách vận chuyên qua màng theo cách nêu trên mà bằng cách dặc biệt gọi là thực bào, đầu tiên màng tế bào được lõm vào để bao bọc lấy “đối tượng” sau đó “nuốt” hẳn đối tượng vào hên trong tế bào. Tiếp đó không bào thức ăn có chứa đối tượng được liên kết với lizôxônì.
Những chất nhỏ hơn có thể được tố bào đưa vào bên trong dưới dạng dịch lỏng bằng cách tương tự được gọi là “ẩm bào”.
Quá trình vận chuyên các chất ra khỏi tế bào theo cách ngược lại với thực bào và ám bào gọi là quá trình xuất bào.
HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI
Câu 1. Thế nào là vận chuyển thụ động?
Vận chuyến thụ động là sự vận chuyển các chất qua màng mà không cần tiêu tôn năng lượng. Kiểu vận chuyến này dựa theo nguyên lí khuếch tán của các chát từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp. Sự khuếch tán của các phân tử nước qua màng được gọi là sự thẩm thấu.
Các chất tan có thế khuếch tán qua màng sinh chát bằng 2 cách:
Trực tiêp khuếch tán qua lớp phôtpholipit kép.
Khuêch tán qua kênh prôtêin xuyên màng tê bào.
Câu 2. Phân biệt vận chuyển thụ động vởi vận chuyển chủ động.
Vận chuyên thụ động
Vận chuyên chủ động
Là phương thức vận chuyển các chất qua màng từ nơi có nồng độ cao đến nơi có nồng độ thấp.
Là phương tiện vận chuyển qua màng tu nơi có nồng độ thấp đến nơi có nồng độ
cao.
Phải có sự chênh lệch nồng độ, không tiêu tốn năng lượng.
Phải sử dụng năng lượng ATP.
Vận chuyển có chọn lọc cần có kênh prótêin đặc hiệu.
Phải có prôtêin vân chuyển đặc hiệu.
Kích thước chất vận chuyến phải nhỏ hơn đường kính lỗ màng.
Câu 3. Tại sao muôn giữ rau tươi, ta phải thường xuyên vảy nước vào rau?
Khi váy nước vào rau, nước sẽ thẩm thấu vào tế bào làm tế bào trương lèn khiến rau tươi, không bị héo.
Câu 4. Khi tiến hành ẩm bào làm thê nào tê bào có thể chọn được các chất cần thiết trong sô hàng loạt các chất có ở xung quanh để đưa vào tế bào?
Khi tố bào tiên hành quá trình ẩm bào trong điều kiện môi trường có rất nhiều chất ở xung quanh thì tế bào sứ dụng các thụ thế đặc hiệu trên màng sinh chất đế chọn lấy những chất cần thiết đưa vào tê bào.
Câu 5. Sự thực bào là gì?
Là hiện tượng các chất rắn lọt vào tế bào nhờ chất mang như prôtêin mang.
Là hiện tượng của phân tử lớn (hoặc thê ran) không thể lọt qua lồ màng thì được màng tạo ra bóng bao bọc lại và tiêu hoá trong lizôxôm.
Là hiện tượng các phân tử lớn được hút vào tế bào ngược chiều građien nồng độ và tiêu hoá trong lizôxôm.
Cả a và c đều đúng.
Dáp Ún: 1)