Giải Sinh 11 - Bà 36. Phát triển ở thực vật có hoa
Bài 36. PHÁT TRIEN ở THỰC VẬT CÓ HOA A. KIẾN THỨC CẦN NAM vững Khái niệm Phát triển là quá trình biến đổi về chất lượng các cấu trúc và chức năng làm cây ra hoa, kết quả, tạo hạt. Các yếu tố chi phối sự ra hoa Vai trò chất điểu hoà sinh trưởng Sự phân hoá giới tính của hoa liên quan với lượng hoocmôn. Cây non nhiều lá, ít rễ, nhiều gibêrelin sẽ tạo nên 85 - 90% là hoa đực. Ngược lại, cây nhiều rễ phụ nhiều xitôkinin thì đa phần phát triển thành hoa cái. Cây vừa có nhiều rễ và lá tạo sự cân bằng hoocmôn, giới tính đực cái ỏ' trạng thái cân bằng, tỉ lệ hoa đực cái bằng nhau. b. Vai trò ngoại cảnh 'Ngày ngắn, ánh sáng xanh, nhiệt độ thấp, hàm lượng co2 cao, độ ẩm cao, nhiều nitơ tạo nhiều hoa cái. Ngày dài, ánh sáng đỏ, nhiệt độ cao, hàm lượng co2 cao, nhiều nitơ tạo nhiều hoa cái. Ngày dài, ánh sáng đỏ, nhiệt độ cao, hàm lượng lượng co2 thấp, nhiều kali tạo hoa đực. Một chế độ dinh dưỡng tốt, thích hợp, tỉ lệ C/N cân đối sẽ tạo cây khoẻ, thúc đẩy sự ra hoa. Tóm lại: yếu tố môi trường -> phitôhoocmôn -> bộ máy di truyền (ADN) -> giới tính đực, cái. Hoocmôn ra hoa - Florigen Bản chất florigen Theo học thuyết Trailakhian thì florigen là hoocmôn kích thích ra hoa. Đó là một tập hợp gibêrelin (kích thích sự sinh trưởng của đế hoa) và antezin (kích thích sự ra đi mầm hoa). Tác động của florigen Lá là cơ quan tiếp nhận ánh sáng và sản sinh ílorigen kích thích sự ra hoa của cây ngày dài, cây càng ngắn và cây trung tính. Quang chu kì Khái niệm Quang chu kì là biểu hiện của thời gian chiếu sáng xen kẽ với bóng tối (độ dài của ngày đêm) liên quan tới hiện tượng sinh trưởng và phát triển của cây. Quang chu kì có tác động đến sự ra hoa, rụng lá, tạo củ, di chuyển các hợp chất quang hợp. Phân loại cây ra hoa theo quang chu kì Có 3 loại cây ra hoa theo quang chu kì Cây trung tính: ra hoa ở ngày dài và ngày ngắn, phần lớn cây trồng (cà chua, lạc, đậu, ngô,...) thuộc loại này. Cây ngày ngắn: ra hoa trong điều kiện chiếu sáng ít hơn 12 giờ, ví dụ ở những cây như: thược dược, đậu tương, cúc vú, gia dầu, cúc sao,... Cây ngày dài: ra hoa trong điều kiện chiếu sáng hơn 12 giờ (hành, cà rốt, rau diếp, lúa mì, sen cạn, củ cải đường). c. Phitôcrôm Phitôcrôm là sắc tố enzim có mặt ở chồi mầm và chóp của lá mầm. Chúng tồn tại ở hai dạng P660 (hấp thụ ánh sáng đỏ có bước sóng 660nm, còn gọi là Pr và P730 hấp thụ ánh sáng đỏ ỏ’ bước sóng 730nm (xa đỏ hay đỏ sẫm) nên còn gọi là Prs và có thể chuyển hoá lẫn nhau. Phitôcrôm tác động đến sự ra hoa, sự nảy mầm tổng hợp sắc tố, enzim, các vận động cảm ứng, đóng mở khí khổng. Vai trò của nó có đặc tính kích thích của auxin, vai trò tổng hợp của axit nuclêic và vận động cảm ứng. ứng dụng Dùng gibêrelin tạo điều kiện cho sự ra hoa.. Dinh dựỡng hợp lí (tỉ lệ C/N) cây ra hoa dễ dàng. Dùng tia lazer helium - nêon có độ dài bựớc sóng 632nm chỉ sau vài giây chuyển hoá từ P660 thành P730 sử dụng cho cây. Đây là ứng dụng và hướng đi của “sinh học ánh sáng” thực hiện quang hợp nhân tạo, trồng cây và trồng hoa theo ý muốn “nền nông nghiệp lazer”. B. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÁC CÂU HỎI Câu 1. Phát triển của thực vật là gì? Phát triển của cơ thế thực vật bao gồm 3 quá trình liên quan mật thiết với nhau: sinh trưởng, phân hóa và phát sinh hình thái tạo nên các co' quan (rễ, thân, lá, hoa, quả và hạt). Câu 2. Lúc nào thì cây ra hoa? Cây ra hoa khi đã có những điều kiện thích hợp (tuổi, nhiệt độ, ánh sáng) tùy thuộc vào giống, loài cây, các chồi đỉnh thân chuyển hóa từ trạng thái sinh dưỡng hình thành lá sang trạng thái sinh sản hình thành hoa. Câu 3. Thời điểm ra hoa ở thực vật vào một năm có phản ứng chu kì quan trung tính được xác định theo đặc điểm nào? (chọn phương án đúng). Chiều cao của thân Đường kính gốc Theo số lượng trên thân D. Cả A, B và c đều đúng Đáp án: c Câu 4. Sắc tố tiếp nhận ánh sáng trong phản ứng quang chu kì của thực vật là gì? (chọn phương án đúng) Diệp lục b Carôtenoit Phitôcrôm D. Diệp lục a, b và phitôcrôm Đáp án: A và B