Giải Sinh 11 - Bài 38. Các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở động vật
Bài 38. CÁC NHÂN Tố ẢNH HƯỞNG LÊN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN ở ĐỘNG VẬT A. KIẾN THỨC CẦN NAM vững I. Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong Tính di truyền Mỗi cá thể động vật đều có những đặc điểm về sinh trưởng và phát triển đặc trưng cho loài do tính di truyền quyết định. Hai đặc điểm dễ thấy nhất là tốc độ lớn và giới hạn lớn (giới hạn về kích thước và giới hạn về thời gian). Người ta đã phát hiện được hệ thống gen chịu trách nhiệm điều khiển sự sinh trưởng và phát triển của động vật. Bệnh già trước tuổi (bệnh nhân đã biểu hiện già ở tuổi thiếu nhi) là do sai lệch trong hệ gen. Giới tính Trong cùng một loài sự sinh trưởng và phát triển của con đực và con cái có thể khác nhau. Thường thì con cái có tốc độ lớn nhanh hơn và sống lâu hơn. Ví dụ: mối chúa lớn rất nhanh, cơ thể dài gấp đôi và nặng gấp 10 lần mối đực. Chúng có thể đẻ 6000 trứng mỗi ngày. Mối lính và mối thợ thì rất bé và không có khả năng sinh sản. ở người, con trai và con gái tốc độ sinh trưởng cũng không giống nhau. Các hoocmôn sinh trưởng và phát triển Như đã trình bày các hoocmôn sinh trưởng (HGH, tirôxin) có tác dụng điều hoà tốc độ lớn cũng như giới hạn lớn của động vật. Sai lệch trong sự chế tiết các hoocmôn này dẫn đến các bệnh lí như bệnh khổng lồ, bệnh lùn. Điều hoà sự phát triển phôi và đặc biệt là hậu phôi có hàng loạt hoocmôn phối hợp tác động như các hoocmôn biến thái (ecđixơn, juvenin, tirôxin,...) các hoocmôn kích dục điều hoà sự chín trứng và rụng trứng (FSH, LH), các hoocmôn sinh dục điều hoà sự dậy thì, sự động dục, sự mang thai (testostêrôn, ơstrôgen, prôgestêrôn,...). B. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÁC CÂU HỞI Câu 1. Kể tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của động vật có xương sống. STT Các loại hoocmôn Vai trò 1 Hoocmôn sinh trưởng Kích thích phân chia tế bào và tăng kích thước của tế bào qua tăng tổng hợp prôtêin. Kích thích xương phát triển chiều dài và to lên. Kích thích chuyển hoá tế bào 2 Tirôxin Kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển bình thường của cơ thể’ Gây biến thái từ nòng nọc thành ếch 3 ơtrôgen và testostêrôn Kích thích quá trình sinh trưởng và phát triển mạnh ở giai đoạn dậy thì nhờ: + Tăng phát triển xương + Kích thích phân hoá tế bào để hình thành các đặc điếm sinh dục thứ cấp. Riêng testostêron còn làm tăng mạnh hỗn hợp prôtêin, phát triển mạnh cơ bắp. Câu 2. Kể tên các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của côn trùng. Các hoocmôn ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở côn trùng là ecđixơn và juvenin. Câu 3. Vào thời kì dậy thì của nam và nữ loại hoocmôn nào được tiết ra nhiều làm co thể thay đổi mạnh về thể chất và tâm sinh lí. Vào thời kì dậy thì của nam và nữ vùng dưới đồi thông qua tuyến yên kích thích tinh hoàn tăng cường sản xuất testostêron và kích thích buồng trứng tăng cường tiết ơstrôgen. Những biến đổi về thế chất ở tuổi dậy thì của nam và nữ là do tác dụng của hai hoocmôn sinh dục này.