Giải Lịch Sử 10 Bài 22: Tình hình kinh tế ở các thế kỉ XVI - XVIII

TÌNH HÌNH KINH TẾ Ỏ CÁC THẾ KỈ XVI - XVIII
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Kiến thức
Giúp HS nắm và hiểu được:
Đất nước có nhiều biến động, xong tình hình kinh tế có nhiều biểu hiện phát triển.
Lãnh thổ Đàng Trong mở rộng, tạo nên một vựa thóc lớn, góp phần quan trọng ổn định tình hình xã hội.
Kinh tế hàng hóa do nhiều nguyên nhân, chủ yếu là nguyên nhân khách quan, phát triển mạnh mẽ, tạo điều kiện cho sự hình thành và phồn vinh của một số đô thị.
Từ nửa sau thê' kỉ XVIII kinh tế cả hai Đàng đều suy thoái. Song sự phát triển của kinh tế hàng hóa ở các thế kỉ trước đã ảnh hưởng quan trọng đến xã hội.
Kĩ năng
Rèn kĩ năng phân tích, liên hệ thực tế.
NHŨNG KIẾN THỨC CAN NẮM VŨNG
Tình hình nông nghiệp ở các thê kỉ XVI - XVIII
Từ cuối thế kỉ XV đến nửa đầu thế kỉ XVII, do nhà nước không quan tâm đến sản xuất, nội chiến giữa các thế lực phong kiến —> nông nghiệp sa sút, mất mùa đói kém liên miên.
Từ nửa sau thế kỉ XVII, tình hình chính trị ổn định, nông nghiệp hai Đàng phát triển.
+ Ruộng đất ở cả hai Đàng mở rộng, nhất là ở Đàng Trong.
+ Thủy lợi được củng cố.
+ Giống cây trồng càng phong phú.
+ Kinh nghiệp sản xuất được đúc kết.
Ở cả hai Đàng chế độ tư hữu ruộng đất phát triển. Ruộng đất ngày càng tập trung trong tay địa chủ.
Sự phát triển của thủ công nghiệp
Nghề thủ công truyền thống tiếp tục phát triển đạt trình độ cao (dệt, gốm).
Một số nghề mới xuất hiện như: khắc in bản gỗ, làm đường trắng, làm đồng hồ, làm tranh sơn mài.
Khai mỏ một ngành quan ừọng - rất phát triển ở cả Đàng Trong và Đàng Ngoài.
Các làng nghề thủ công xuất hiện ngày càng nhiều.
Ở các đô thị, thợ thủ công đã lập phường hội vừa sản xuất vừa bán hàng (nét mới trong kinh doanh).
Sự phát triển của thương nghiệp
Nội thương: ở các thế kỉ XVI - XVIII buôn bán trong nước ngày càng phát triển:
Chợ làng, chợ huyện... mọc lên khắp nơi và ngày càng đông đúc.
Ở nhiều nơi xuất hiện làng buôn.
Buôn bán lớn (buôn chuyến, buôn thuyền) xuất hiện
Buôn bán giữa các vùng miền phát triển.
Ngoại thương:
Thế kỉ XVI - XVIII, ngoại thương phát triển mạnh.
+ Thuyền buôn các nước (kể cả các nước châu Âu: Bồ Đào Nha, Hà Lan, Pháp, Anh) đến Việt Nam buôn bán ngày càng tấp nập.
Họ bán vũ khí, thuốc súng, len dạ, bạc, đồng.
Mua: tơ lụa, đường, gốm, nông lâm sản.
+ Thương nhân nhiều nước đã tụ hội lập phố xá, cửa hàng buôn bán lâu dài.
Nguyên nhân phát triển:
+ Do chính sách mở cửa của Chính quyền Trịnh, Nguyễn.
+ Do phát kiến địa lí tạo điều kiện giao lưu Đông - Tây thuận lợi.
Sự hưng khởi của đô thị
Thế kỉ XVI - XVIII nhiều đô thị mới hình thành phát triển hưng thịnh.
Thăng Long - Kẻ chợ với 36 phố phường trở thành đò thị lớn của cả nước.
Những đô thị mới như: Phố Hiến (Hưng Yên), Hội An (Quảng Nam), Thanh Hà (Phú Xuân - Huế) trở thành những nơi buôn bán sầm ủất.
Đầu thế kỉ XIX, do chính sách hạn chế ngoại thương, hạn chế giao lưu giữa các vùng của chính quyền phong kiến, đô thị suy tàn dần.
LUYỆN TẬP
Gợi ý trả lời câu hỏi SGK.
Câu 1: Những biểu hiện của sự phát triển thủ công nghiệp, thương nghiệp trong các thế kỉ XVI-XVIII
Thủ công nghiệp
Nghề thủ công truyền thống tiếp tục phát triển đạt trình độ cao (dệt, gốm).
Một số nghề mới xuất hiện như: Khắc in bản gỗ, làm đường trắng, làm đồng hồ, làm tranh sơn mài.
Khai mỏ một ngành quan trọng - rất phát triển ở cả Đàng Trong và Đàng Ngoài.
Các làng nghề thủ công xuất hiện ngày càng nhiều.
Ở các đô thị thợ thủ công đã lập phường hội, vừa sản xuất vừa bán hàng (nét mới trong kinh doanh).
Thương nghiệp
Nội thương: Ớ các thế kỉ XVI - XVIII, buôn bán trong nước ngày càng phát triển:
Chợ làng, chợ huyện... mọc lên khắp nơi và ngày càng đông đúc.
Ớ nhiều nơi xuất hiện làng buôn.
Buón bán lớn (buôn chuyến, buôn thuyền) xuất hiện
Buôn bán giữa các vùng miền phát triển.
Ngoại thương:
Thế kỉ XVI - XVIII ngoại thương phát triển mạnh.
+ Thuyền buôn các nước (kể cả các nước châu Âu: Bồ Đào Nha, Hà Lan, Pháp, Anh) đến Việt Nam buôn bán ngày càng tấp nập.
Họ bán vũ khí, thuốc súng, len dạ, bạc, đồng.
Mua: tơ lụa, đường, gốm, nông lâm sản.
• + Thương nhân nhiều nước đã tụ hội lập phố xá, cửa hàng buôn bán lâu dài.
Câu 2: Nguyên nhân của sự phát triển kinh tế hàng hóa ở các thế ki XVI-XVIII
Do chính sách mở cửa của chính quyền Trịnh, Nguyễn.
Do phát kiến địa lí tạo điều kiện giao lưu Đông - Tây thuận lợi.
Câu 3:
Biểu hiện sự hưng khởi của các đô thị:
Thệ' kỉ XVI - XVIII nhiều đô thị mới hình thành phát triển hưng thịnh.
Thăng Long - Kẻ chợ với 36 phố phường trở thành đô thị lớn của cả nước.
Những đô thị mới như: Phố Hiến (Hưng Yên), Hội An (Quảng Nam), Thanh Hà (Phú Xuân - Huế) trở thành những nơi buôn bán sầm uất.
Ý nghĩa:
Tạo điều kiện hàng hóa lưu thông, thúc đẩy sản xuất thủ công và thương nghiệp phát triển.
Hình thành cầc trung tâm buôn bán lớn, phồn thịnh.
Câu 4. Nêu câu ca dao về nghề thủ công: HS tự sưu tầm ở địa phương mình