Giải Lịch Sử 10 Bài 27: Quá trình dựng nước và giữ nước
QUÁ TRÌNH DỰNG NƯỚC VÀ GIỮ NƯÓC MỤC TIÊU BÀI HỌC Kiến thức Giúp học sinh nhớ và hiểu: Nước Việt Nam có lịch sử giữ nước lâu đời, trải qua nhiều biến động thăng trầm. Trong quá trình tồn tại, phát triển nhân dân ta đã từng bước hợp nhất, đoạn kết xây dựng một quốc gia thống nhất, có tổ chức nhà nước hoàn chỉnh, có nền kinh tế đa dạng ổn định, cómền văn hóa tươi đẹp giàu bản sắc riêng đặt nền móng vững chắc cho sự vươn lên của các thế hệ nối tiếp. Trong quá trình lao động sáng tạo, xây dựng đất nước, nhân dân Việt Nam còn phải liên tục cầm vũ khí chung sức, đồng lòng tiến hành hàng loạt các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm bảo vệ độc lập tổ quốc. Kĩ năng Rèn luyện kĩ năng tổng hợp vấn đề, so sánh, phân tích. NHŨNG KIẾN THỨC CẦN NẮM VŨNG I. Các thời kì phát triển và xây dựng đất nước Nội dung chủ yếu Thời kỳ Chính trị Kinh tê Văn hóa - giáo dục Xã hội Thời kì dựng nước (VII TCN - II TCN) (Từ I -X bị phong kiến phương Bắc đô hộ - Bắc thuộc) -Thế kỉ VII TCN - II TCN nhà nước Vãn Lang-Âu Lạc thành lập ở Bắc Bộ => Bộ máy nhà nước quân chủ còn sơ khai. -ThếkỉIITCNỞ Nam Trung Bộ làm ấp Chăm-pa ra đời. - Thế kỉ ITCN quốc Nông nghiệp trồng luá nước. TCN dệt, gốm, làm đồ trang sức. Đời sống vật chất đạm bạc, giản dị, thích ứng với tự nhiên. Tín ngưỡng: Đa thần. Đời sống tinh thần phong phú, đa dạng, chất phác, nguyên sơ. Giáo dục từ 1070 ' được tôn - Quan hệ vua tôi gần gũi hòa dịu Nội dung chủ yếu Thời kỳ Chính trị Kinh tế Văn hóa - giáo dục Xã hội gia Phù Nam ra đời ở Tây Nam Bộ vinh, ngày càng phát triển. - Giai đoạn đầu của thời kì phong kiến độc lập (X -XV), giai đoạn đất nước bị chia cắt (XVI - XVIII) TCN nhà nứớc quân chủ phong kiến ra đời =^> the kỉ XV hoàn chỉnh bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương.. - Chiến tranh phong kiến => đất nước bị chia cắt làm hai miền: Đàng Trong, Đàng Ngoài với hai chính quyền riêng. =>Nền quân chủ không còn vững chắc như trước NN: nhà nước quan tầm đến sx nông nghiệp. -TCN - TN phát triển Đời sống kinh tế của nhân dân được ổn định Thế kỉ XVII kinh tế phục hồi. + NN: ổn định và phát triển, nhất là ở Đằng Trong. + Kinh tế hàng hóa phát triển mạnh giao lưu với nước ngoài mở rộng tạo điều kiện cho các đô thị hình thành, hứng khởi. Nho giáo, Phật giáo thịnh hành. Nho giáo ngàu càng được đề cao. Văn hóa chịu ảnh hưởng các yếu tố bên ngoài song vẫn mang đậm đà bản sắc dân tộc. Nho giáo suy thoái, Phật giáo được phục hồi. Đạo thiên chúa được truyền bá. Văn hóa tín ngưỡng dân gian nở rộ. Giáo dục tiếp tục phát triển song chất lượng suy giảm. Quan hệ xã hội chưa phát triển thành mâu thuẫn đối kháng Giữa thế kỉ XVIII chê' độ phong kiến ở hai Đằng khủng khoảng =í> • phong trào nông dân bùng nổ, tiêu biểu là phong trào công nhân Tây Sơn. Việt Nạm giữa đầu thế kỉ XIX - Năm 1820 nhà Nguyễn thành lập duy trì bộ máy nhà nước quân chủ - Chính sách đóng cửa của nhà Nguyễn đã Nho giáo được độc tôn. Văn hóa - Sự cách biệt giữa các giai cấp ngày càng Nội dung chủ yêu Thời kỳ Chính trị Kỉnh tế Văn hóa - giáo dục Xã hội chuyên chê' phong kiến, song nền quân chủ phong kiến đã bước vào khủng khoảng suy vong. hạn chế sự phát triển của nền kinh tế. Kinh tế Việt Nam trở nên lạc hậu, kém phát triển. giáo dục có những đóng góp đáng kể. lớn, mâu thuẫn xã hội tăng cao phong trào đấu tranh liên tục bùng nổ. II. Cuộc kháng chiến bảo vệ tổ quốc Tên cuộc đâu tranh Vương triều Lãnh đạo Kết quả Cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê (981) Tiền Lê - Lê Hoàn - Thắng lợi nhanh chóng Kháng chiến chống Tống thời Lý Thời Lý - Lí Thường Kiệt - Năm 1077 kết thúc thắiig lợi Kháng chiến chống Nguyên - Mông (thế kỉ XVII) Thời Trần Vua Trần (lần 1) Trần Quốc Tuấn (lần n-lần m) - Cả ba lần kháng chiến đều giành thắng lợi. Phong trào đấu tranh chống quân xâm lược Minh và khởi nghĩa Lam Sơn 1407 -1427 Thời Hồ Kháng chiến chống quân Minh do nhà Hồ Lãnh đạo. Khởi nghĩa Lam Sơn chống ách đô hộ của nhà Minh do Lê Lợi - Nguyễn Trãi lãnh đạo - Lật đổ ách thống trị của nhà Minh giành lại độc lập Kháng chiến chống quân Xiêm năm 1785 Thời Tây Sơn - Nguyễn Huệ - Đánh tan 5 vạn quân Xiêm Kháng chiến chống quân Thanh Thời Tây Sơn - Vua Quang Trung (Nguyễn Huệ) - Đánh tan 29 vạn quân Thanh III. LUYỆN TẬP Gợi ý trả lời câu hỏi SGK. Câu 1: Thống kê các triều đại trong lịch sử dân tộc từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX STT Vương triều 1 Ngô 2 ■ Tiền Lê 3 Lý 4 Trần 5 'HỒ 6 Hậu Lê 7 Mạc 8 Trịnh 9 Tây Sơn 10 Nguyễn Câu 2. Vẽ sơ đồ tổ chức nhà Nguyễn Bộ máy nhà nước nhà Nguyễn theo mô hình thời Lê Sơ (Xem sơ đồ bộ máy nhà nước thời Lê Sơ bài 21) Câu 3.Thống kê các thành tựu văn học, nghệ thuật thời kì mà em biết Chẳng hạn, thống kê thành tựu văn học, nghệ thuật thời Nguyễn Các lĩnh vực Thành tựu Văn học. Sử học Kiến trúc Nghệ thuật dân gian Vãn học chữ Nôm phát triển. Tác phẩm xuất sắc của Nguyên Du, Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan Quốc sử quán thành lập, nhiều bộ sử lớn được biên soạn: Lịch triều Hiến chương loạn chí.... Kinh đô Huế, lăng tẩm, thành luỹ ở các tỉnh, cột cờ Hà Nội. Tiếp tục phát triển. Câu 4. Thống kê các cuộc kháng chiến trong lịch sử dân tộc Tên cuộc đấu tranh Vương triều Lãnh đạơ Kết quả Cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê (981) Tiền Lê - Lê Hoàn - Thắng lợi nhan chóng Kháng chiến chống Tống thời Lý Thời Lý - Lí Thường Kiệt - Nãm 1077 kết thúc thắng lợi Kháng chiến chống Nguyên - Mông (thế kỉ XVII) Thời Trần Vua Trần (lần 1) Trần Quốc Tuấn (Lần II - Lần III) - Cả 3 lần kháng chiến đều giành thắng lợi. Tên cuộc đấu tranh Vương triều Lãnh đạo . Kết quả Phong trào đấu tranh chống quan xâm lược Minh và khởi nghĩa Lam Sơn 1407- 1427 - Thời Hồ Kháng chiến chống quân Minh do nhà Hồ lãnh đạo Khởi nghĩa Lam Sơn chống ách đô hộ của nhà Minh do Lê Lợi - Nguyễn Trãi lãnh đạo - Lật đổ ách thống trị của nhà Minh giành lại độc lập Kháng chiến chống quân Xiêm năm 1785 -Thời Tây Sơn - Nguyễn Huệ - Đánh tan 5 vạn quân Xiêm Kháng chiến chống quân Thanh -Thời Tây Sơn - Vua Quang Trung (Nguyễn Huệ) - Đánh tan 29 vạn quân Thanh