Học Tốt Lịch Sử 10 Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế kỉ XIX)
VIỆT NAM Ở NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX Bài 25. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ, KỈNH TẾ, VĂN HÓA DƯỚI TRIỀU NGUYỄN (NỬA ĐAU thế kỉ XIX) KIẾN THỨC Cơ BẢN Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước - chính sách ngoại giao Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi vua, lấy niên hiệu là Gia Long, lập ra nhà Nguyễn, đóng đô ở Phú Xuân Xây dựng chính quyền thời Gia Long: + Ớ trung ương: tổ chức theo ’mô hình thời Lê + ở địa phương: cả nước được chia thành 3 vùng là Bắc thành, Gia Định thành và các trực doanh. Đứng đầu thành là Tổng trấn, các trực doanh do Triều đình cai quản. Các trấn, dinh vẫn như cũ. Thời Minh Mạng: Năm 1831 - 1833, vua Minh Mạng chia cả nước thành 30 tỉnh và một phủ Thừa Thiên, đứng đầu tỉnh là Tổng đốc, Tuầq phủ. Tuyển chọn quan lại bằng khoa cử. Ban hành bộ Hoàng Việt luật lệ gần 400 điều. Quân đội được tổ chức quy củ, trang bị vũ khí đầy đủ. Ngoại giao: + Thần phục nhà Thanh. + Bắt Lào và Chân Lạp thần phục. + “Đóng cửa”, không quan hệ với các nước phương Tây. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn a) Nông nghiệp Nhà nước + Ban hành chính sách quân điền. + Khuyến khích nhân dân khai hoang. + Hàng năm bỏ. tiền, thóc, huy động nhân dân sửa, đắp đê. Nhân dân + Ra sức tăng gia sản xuất, kinh tế tiểu nông phổ biến. + Trồng nhiều loại cây lương thực, mở rộng diện tích trồng rau quả. 84 kíỉl Đoàn Công Tương Tliủ công nghiệp Nhà nước: + Quy mô lớn, nhiều ngành nghề. + Chế tạo được máy móc đơn giản, tàu thủy chạy bằng máy hơi nước. Nhân dân: + Các làng, phường thủ công được duy trì nhưng không phát triển. + Xuất hiện .nghề in tranh dân gian. Thương nghiệp Nộỉ thương phát triển chậm chạp và mang tính địa phương. Nhà nước nắm độc quyền ngoại thương, thuyền bè của các nước láng giềng chỉ được vào một số cảng. Thuyền buôn của các nước phương Tây bị khám xét nghiêm ngặt. Các đô thị tàn lụi. Tình hình vãn hóa - giáo dục Giáo dục Nho học được củng cố. Văn học chữ Hán kém phát triển, văn học chữ Nôm phong phú và hoàn thiện. Quốc sử quán được thành lập, các bộ sử ra đời. Kiến trúc: Cung điện Huế, các lăng tẩm, cột cờ thành Hà Nội. Nghệ thuật dân gian tiếp tục phát triển. CÂÚ HỎI VÀ ĐÁP ÁN CÂU HỎI Trắc nghiệm Hãy khoanh tròn chỉ một chữ in hoa trước câu trả lời đúng. Chính quyền địa phương thời Minh Mạng khác thời Gia Long ở chỗ chia cả nước thành 30 tỉnh và một phủ Thừa Thiên. đơn vị hành chính cơ sở là xã. c. chia cả nước thành ba vùng. D. không có đơn vị cấp xã. Nguồn tuyển chọn quan lại chủ yếu dưới thời Nguyễn là A. đề cử. B. khoa cử. c. tiến cử. D. dòng dõi. B. Hình luật. D. Quôc*triều hình luật. Bộ luật được ban hành dưới triều Nguyễn là A. Hình thư. c. Hoàng Việt luật lệ. Điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế dưới triều Nguyễn là đất nước thống nhất. đất nước yên bình. c. đất nước yên bình, thống nhất. D. nhà nước quan tâm. Thành tựu lớn nhất của thủ công nghiệp dưới triều Nguyễn là đã đóng được. A. thuyền chiến. B. thuyền chiến có lầu. c. tàu thủy. D. tàu thủy chạy bằng máy hơi nước. Nghề thủ công mới xuất hiện dưới triều Nguyễn là A. làm đồng hồ. B. in tranh dân gian, c. kéo tơ dệt vải lụa. D. làm gạch ngói. Tôn giáo nhà Nguyễn đặc biệt hạn chế là A. Phật giáo. B. Đạo giáo, c. Đạo giáo và Phật giáo. D. Thiên Chúa giáo. Nhà Nguyễn tổ chức khoa thi hội đầu tiên vào thời gian nào? B. Năm 1832. D. Năm 1831. A. Năm 1822. c. Năm 1807. Tự luận Câu 1. Trình bày khái quát và nhận xét quá trình hoàn chỉnh bộ máy thông trị của nhà Nguyễn. Câu 2. Hãy nêu những thành tựu văn hóa tiêu biểu dưới thời Nguyễn. II. ĐÁP ÁN Trắc nghiệm 1. A 2. B 3. c 4. c 5. D 6. B 7. D 8. A. Tự luận Câu 1* - Khái quát quá trình hoàn chỉnh bộ máy thông trị của nhà Nguyễn. Dựa vào mục 1. Nhận xét: Bộ máy nhà nước thời Nguyễn được xây dựng từ thời Gia Long, hoàn chỉnh dưới thời Minh Mạng. Chế độ phong kiến nhà Nguyễn được xây dựng theo mồ hình cũ nhưng tăng thêm tính chuyên chế. Câu 2. Thành tựu văn hóa tiêu biểu dưới thời Nguyễn: Văn học: Văn học chữ Nôm phong phú và hoàn thiện với các tác phẩm xuất sắc như Truyện Kiều của Nguyễn Du, tho' Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan. Sử học: Các bộ sử: Lịch triều hiến chương loại chí, Lịch triều tạp kỉ, •' Gia Định thành thông chí. Kiến trúc: quần thể cung điện ỗ Huế và các lăng tẩm, cột cờ thành Hà Nội. Nghệ thuật dân gian', tiếp tục phát triển.