SGK Ngữ Văn 7 - Bố cục trong văn bản
BỐ CỤC TRONG VĂN BAN - BỐ CỤC VÀ NHŨNG YÊU CẦU VỀ Bố cục TRONG VĂN BAN Bô' cục của văn bân Em muốn viết một lá đơn để xin gia nhập Đội Thiếu niên Tiền phong- Hồ Chí Minh. Hãy cho biết: Những nội dung trong đơn ây có cần được sắp xếp theo một trật tự không ? Có thể tuỳ thích muôn ghi nội dung nào trước cũng được hay không ? (Ví dụ, có nên viết lí do khiến em muốn xin vào Đội trước, rồi mới khai rõ họ tên em là gì, sông và học ở đâu không ? Hoặc có nên đưa ra lời hứa sẽ tiếp tục phấn đâu sau khi được kết nạp vào Đội trước, rồi mới nêu lí do xin vào Đội hay không ? Vì sao ?) (a) Nguyên văn : Big, big world - một bài hát rất nổi tiếng của Ê-mi-la, miêu tả tâm trạng trông vắng, lạnh lẽo của một em bé khi bô' mẹ li hốn. Đoạn trích trên lây từ bản dịch của Phương Thuỳ - được giải Nhất báo Hoa học trò. Sự sắp đặt nội dung các phần trong văn bản theo một trình tự hợp lí được gọi là bố cục. Em hãy cho biết: Vì sao khi xây dựng văn bản, cần phải quan tâm tới bố cục ? Những yêu cẩu vê bố cục trong văn bản Đọc hai câu chuyện sau và trả lời câu hỏi. Có một con ếch quen thói coi trời bằng vung, nên cứ nghênh ngang đi lại khắp nơi, nhâng nháo nhìn trời và kêu Ồm ộp. Trước kia, ếch sống ở trong giêhg. Tại vì năm ấy trời mưa, nước trong giếng dềnh lên tràn bờ, dưa ếch ta ra ngoài. Trước đó, ếch ta đã từ đáy giếng nhìn lên và nó thâỳ trời bé tí, chỉ bằng cái vung thôi. Còn nó thì lại oai ghê lắm, vì nó mà đã cất tiếng kêu thì tất thảy bọn cua, ốc, nhái ở giếng đều phải hoảng sợ. Cuối cùng, nó bị một con trâu giẫm bẹp. Từ đâ'y, trâu trỏ thành bạn của nhà nông. Ngày xưa, có một anh tính rất hay khoe. Một hôm, anh ta may được cái áo mới, liền đem ra mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai qua người ta khen. Đứng mãi từ sáng đến chiều chả thâỳ ai hỏi cả, anh ta tức lắm. Nhưng rồi anh ta củng khoe được áo với một người rằng : "Từ lúc tôi mặc chiếc áo mới này, tôi chả thấy con lợn nào chạy qua cả". Đấy là do người kia, tính cũng hay khoe, bỗng không biết từ đâu tất tưởi chạy đến hỏi anh ta : "Bác có thâỳ con lợn cưới của tôi chạy qua đây không ?". Câu hỏi: Hai câu chuyện trên đã có bố cục chưa ? Cách kể chuyện như trên bất hợp lí ở chỗ nào ? Theo em, nên sắp xếp bố cục hai câu chuyện trên như thế nào ? Các phần của bô' cục Hãy nêu nhiệm vụ của ba phần MỞ bài, Thân bài, Kết bài trong văn bản miêu tả và văn bản tự sự. Có cần phân biệt rõ ràng nhiệm vụ của mỗi phần không ? Vì sao ? Có bạn nói rằng phần MỞ bài chỉ là sự tóm tắt, rút gọn của phần Thân bài, còn phần Kết bài chẳng qua chỉ là sự lặp lại một lần nữa của MỞ bài. Nói như vậy có đúng không ? Vì sao ? Ị Một bạn khác lại cho rằng nội dung chính của việc miêu tả, tự sự (của đơn từ nửa) được dồn cả vào phần Thân bài nên MỞ bài và Kết bài là những phần không cần thiết lắm. Em có đồng ý với ý kiến đó không ? Ghi nhớ Văn bản không thể được viết một cách tuỳ tiện mà phải có bố cục rõ ràng. Bố cục là sự bố trí, sắp xếp các phần, các đoạn theo một trình tự, một hệ thôhg rành mạch và hợp lí. Các điều kiện để bô'cục được rành mạch và hợp lí: Nội dung các phần, các đoạn trong văn bản phải thống nhất chặt chẽ với nhau; đồng thời, giữa chúng lại phải có sự phân biệt rạch ròi. Trình tự xếp đặt các phần, các đoạn phải giúp cho người viết (người nói) dễ dàng đạt được mục đích giao tiếp đã đặt ra. Văn bản thường được xâỵ dựng theo một bô'cục gồm có ba phần : MỞ bài, Thân bài, Kết bài. - LUYỆN TẬP Tìm những ví dụ thực tế để chứng tỏ rằng : Nếu chúng ta biết chú ý đến việc sắp xếp các ý cho rành mạch thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ có hiệu quả thuyết phục cao. Ngược lại, nếu không biết sắp xếp các ý cho hợp lí thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ không hiểu đưỢc, không được tiếp nhận. Hãy ghi lại bố cục của truyện Cuộc chia tay của những con búp bê. Bố cục ấy, theo em, đã rành mạch và hợp lí chưa ? Có thê’ kể lại câu chuyện ấy theo một bố cục khác được không ? Có một bạn được phân công báo cáo kinh nghiệm học tập tại Hội nghị học tốt của trường. Bạn ây dự định viết bản báo cáo theo một bô' cục gộm ba phần như sau : MỞ bài: Chào mừng các đại biểu, các thầy cô và các bạn tham dự Hội nghị. Thân bài: (1) Nêu rõ bản thân đã học thế nào trên lớp. Nêu rõ bản thân đã học thế nào ở nhà. Nêu rõ bản thân đã học thế nào trong cuộc sớhg. Nêu thành tích hoạt động Đội và thành tích văn nghệ của bản thân. Kết bài : Chúc Hội nghị thành công. Bố cục trên đây đã rành mạch và hợp lí chưa ? Vì sao ? Theo em, có thể bổ sung thêm điều gì ?