SGK Ngữ Văn 7 - Từ láy

TỪ LÁY
I-CÁC LOẠI TỪ LÁY
Những từ láy (in đậm) trong các câu sau (trích từ văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê) có đặc điểm âm thanh gì giống nhau, khác nhaụ ?
Em cắn chặt môi im lặng, mắt lại đăm đăm nhìn khắp sân trường, từ cột cờ đến tấm bảng tin và những vạch than vẽ ô ăn quan trên hè gạch.
Tôi mếu máo trả lời và đứng như chôn chân xuôhg đất, nhìn theo cái bóng bé nhỏ liêu xiêu của em tồi trèo lên xe.
Dựa vào kết quả phân tích trên, hãy phân loại các từ láy có ở mục 1.
Vì sao các từ láy (in đậm) dưới đây (trích từ văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê) không nói được là bật bật, thẳm thẳm ?
Bài này có nhiều lời ca khác nhau. Đây là hai câu đầu của các lời ca đó, nói về đặc điểm tự nhiên, sản vật, con người Quảng Nam. Đất Quảng Nam nhiều cát và có nhiều vùng khô cằn. Rượu Hồng Đào là loại rượu ngon.
Nam Kì sáu tình (lục tỉnh) : Nam Kì là tên do vua Minh Mạng đặt năm 1834 cho phần đất từ Biên Hoà đến Hà Tiên. Sáu tình (Nam Kì) gồm Gia Định, Định Tường, Biên Hoà, Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên.
cửu Long: tên chỉ phần sông Mê Công, sông lớn nhất ở Đông Nam Á, chảy trên địa phận nước Việt Nam. Từ Phnôm Pênh, sông Mê Công phân ra hai dòng chính là sông Tiền và sông Hậu và chảy vào Việt Nam. Sông đổ ra biển với chín cửa nên gọi là cửu Long (chín rồng, tức chín sông).
, (e) Sông Hương, núi Ngự: những cảnh đẹp tiêu biểu của cố đô Huế.
Vừa nghe thấy thê' em tôi bất giác run lên bần bật, kinh hoàng đưa cặp mất tuyệt vọng nhìn tôi.
Cặp mắt đen của em lúc này buồn thăm thẳm, hai bờ mỉ đã sưng mọng lên vì khóc nhiều.
Ghi nhớ
Tử láy có hai loại: từ láy toàn bộ và từ láy bộ phận.
ơ từ láy toàn bộ, các tiếng lặp lại nhau hoàn toàn ; nhưng cũng có một sô' trường hợp tiếng đứng trước biến đổi thanh điệu hoặc phụ âm cuối (để tạo ra một sự hài hoà về âm thanh).
ơ từ láy bộ phận, giữa các tiêhg có sự giống nhau về phụ âm đầu hoặc phần vần.
II - NGHĨA CỦA TỪ LÁY
Nghĩa của các từ láy ha hả, oa oa, tích tắc, gâu gâu được tạo thành do đặc điểm gì về âm thanh ?
Các từ láy trong mỗi nhóm sau đây có điểm gì chung về âm thanh và về nghĩa ?
lí nhí, li ti, ti hí.
nhấp nhô, phập phồng, bập bềnh.
So sánh nghĩa của các từ láy mềm mại, đo đỏ với nghĩa của các tiếng gốc làm cơ sở cho chúng : mềm, đỏ.
Ghi nhớ
Nghĩa của từ láy được tạo thành nhờ đặc điểm âm thanh của tiêng và sựhoà phốỉ âm thanh giữa các tiếng. Trong trường hợp từ láy có tiếng có nghĩa làm gốc (tiếng gốc) thì nghĩa của từ láy có thể có nh ững sắc thái riêng so với tiêhg góc như sắc thái biểu cảm, sạc thái giảm nhẹ hoặc nhấn mạnh, ...
Ill	- LUYÊN TÂP
Đọc đoạn đầu văn bản Cuộc chia taỵ của những con búp bê (từ "Mẹ tôi, giọng khản đặc" đến "nặng nề thế này").
Tìm các từ láy trong đoạn văn đó.
Xếp các từ láy theo bảng phân loại sau đây :
Từ láy toàn bộ
Từ láy bộ phận
•
Điền các tiếng láy vào trước hoặc sau các tiếng gốc để tạo từ láy :
... ló, ... nhỏ, nhức ..., ... khác, ... thấp, ... chếch, ... ách.
Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống trong câu.
nhẹ nhàng, nhẹ nhõm :
Bà mẹ ... khuyên bảo con.
Làm xong công việc, nó thở phào ... như trút được gánh nặng.
xấu xí, xấu xa :
Mọi người đều căm phẫn hành động ... của tên phản bội.
Bức tranh của nó vẽ nguệch ngoạc,...
tan tành, tan tác :
Chiếc lọ rơi xuống đất, vỡ ...	I	k
Giặc đến, dân làng ... mỗi người một ngả.
Đặt câu với mỗi từ : nhỏ nhắn, nhỏ nhặt, nhỏ nhẻ, nhỏ nhen, nhỏ nhoi.
Các từ máu mủ, mặt mũi, tóc tai, râu ria, khuôn khổ, ngọn ngành, tươi tốt, nấu nướng, ngu ngốc, học hỏi, mệt mỏi, nảy nở là từ láy hay từ ghép ?
* Các tiêng chiền (trong chùa chiềrì), nê (trong no nê), rớt (trong rơi rớt), hành (trong học hành) có nghĩa là gì ? Các từ chùa chiền, no nê, rơi rớt, học hành là từ láy hay từ ghép ?
ĐOC THÊM
DÙNG DẤU HỎI, DẤU NGÃ ĐÚNG CHÍNH TẢ ở TỪ LÁY
Do phát âm không phân biệt thanh hỏi và thanh ngã nên người một sô' vùng thường viết lẫn lộn dấu hỏi và dâu ngã ở từ láy.
Ví dụ : đẹp đẽ viết thành đẹp đẻ mới mẻ viết thành mới mẽ khẽ khàng viết thành khẻ khàng thăm thẳm viết thành thăm thấm.
Muôn viết đúng chính tả các dấu hỏi, dấu ngã trong từ láy, cần nắm vung quy tắc hoà phối thanh điệu trong cấu tạo từ láy tiếng Việt như sau :
-Thanh ngang (không dâ"u)
Thanh hỏi (?)
Thanh sắc (/)
Thanh huyền (\)
Thanh ngã (~)
Thanh nặng (.)
Các thanh điệu cùng hàng ngang hoà phối với nhau. Gặp một tiếng trong từ láy mà ta băn khoăn không biết là dùng dấu hỏi hay dấu ngã, ta nên xem tiếng kia có dấu gì. Nếu tiếng kia có thanh ngang hoặc thanh sắc thì tiếng mà ta đang băn khoăn phải dùng dâu hỏi. Nếu tiếng kia có thanh huyền hoặc thanh nặng thì tiếng mà ta đang băn khoăn phải dùng dấu ngã (trừ một vài trường hợp ngoại lệ như tan tành, ngoan ngoãn}.