SGK Ngữ Văn 7 - Liên kết trong văn bản
LIÊN KẾT TRONG VĂN BẢN - LIÊN KẾT VÀ PHƯƠNG TIỆN LIÊN KẾT trong văn ban Tính liên kết của văn bản Theo em, nếu bô' En-ri-cô chỉ viết mây câu sau, thì En-ri-cô có thê’ hiểu điều bô' muốn nói chưa ? Trước mặt cô giáo, con đã thiêu lễ độ với mẹ. Bô'nhớ, cách đầy mấy năm, mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thỏ hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng có thê mất con ! Hãy nghĩ xem, En-rỉ-cô à ! Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn, người mẹ có thể đi ăn xỉn để nuôi con, có thể hỉ sinh tính mạng để cứu sống con ! Thôi, trong một thời gian con đừnghốn bố. Nếu En-ri-cô chưa hiểu ý bô' thì hãy cho biết vì lí do nào trong các lí do kể dưới đây : Vì có câu văn viết chưa đúng ngữ pháp ; Vì có câu văn nội dung chưa thật rõ ràng ; Vì giữa các câu còn chưa có sự liên kết (liên : liền ; kết: nô'i, buộc ; liên kết: nối liền nhau, gắn bó với nhau). Từ đó, hãy trả lời câu hỏi: Muôn cho đoạn văn có thể hiểu được thì nó phải có tính chất gì ? 2-NGỮVÃN 7/1-A Phương tiện liên kết trong văn bẳn Đọc kĩ lại đoạn văn trên và cho biết do thiếu ý gì mà nó trở nên khó hiểu. Hãy sửa lại đoạn văn đê’ En-ri-cô hiểu được ý của bố". Đọc các câu văn sau và chỉ ra sự thiếu liên kết của chúng. Hãy sửa lại đê’ thành một đoạn văn có nghĩa. Một ngày kia, còn xa lắm, ngày đó con sẽ biết thế nào là không ngủ được. Giấc ngủ đến với CO1Ĩ dễ dàng như uống một li sữa, ăn một cái kẹo. Gương mặt thanh thoát của đứa trẻ tựa nghiêng trên gối mềm, đôi môi hé mở và thỉnh thoảng chúm lại như đang mút kẹo. Từ hai ví dụ trên, em hãy cho biết: Một văn bản có tính liên kết trước hết phải có điều kiện gì ? Cùng với điều kiện âỳ, các câu trong văn bản phải sử dụng các phương tiện gì ? Ghi nhớ Liên kết là một trong những tính chất quan trọng nhâ't của văn bản, làm cho văn bẳn trở nên có nghĩa, dễ hiểu. Đê’ văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội d ung của các câ u, các đoạn thôhg nhất và gắn bó chặ t chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nô'i các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu,...) thích hợp. - LUYỆN TẬP Sắp xếp những câu văn dưới đây theo một thứ tự hợp lí đê’ tạo thành một đoạn văn có tính liên kết chặt chẽ. Một quan chức của thành phố đã kết thúc buổi lễ phát thưởng như sau : Và ông đưa tay chỉ về phía các thầy giáo, cô giáo ngồi trên các hành lang. Các thầy, các cô đều đứng dậy vẫy mũ, vẫy khăn đáp lại, tất cả đều xúc động về sự biểu lộ lòng mêh yêu ấy của học sinh. (4) "Ra khỏi đây, các con ạ, các con không được quên gửi lời chào và lòng biết ơn đêh những người đã vì các con mà không quản bao mệt nhọc, những người đã hiến cả trí thông minh và lòng dũng cảm cho các con, những người sống và chết vì các con, và họ đây này!". (5) Nghe lời kêu gọi cảm động, đáp ứng đúng những tình cảm của mình, tất cả học sinh đều dứng dậy, dang tay về phía các thầy, các cô. 2-NGỬVĂN 7/1-B Các câu văn dưới đây đã có tính liên kết chưa ? Vì sao ? Tôi nhớ đến mẹ tôi "lúc người còn sông, tôi lên mười". Mẹ tôi ầu yếm dắt taỵ tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Sáng nay, lúc cô giáo đêh thăm, tôi nói với mẹ có nhỡ thốt ra một lời thiếu lễ độ. Còn chiều nay, mẹ hiền từ của tôi cho tôi đi dạo chơi với anh con trai lớn của bác gác cổng. (Lưu ý: về hình thức, các câu văn này có vẻ rất "liên kết".) Điền những từ ngữ thích hợp vào chỗ trống trong đoạn văn dưới đây để các cầu liên kết chặt chẽ với nhau. Bà ơi ! Cháu thường về đây, ra vườn, đứng dưới gốc na, gốc Ổi mong tìm lại hình bóng của... và nhớ lại ngày nào... trồng cây,... chạy lon ton bên bà. ... bảo khi nào cây có quả... sẽ dành quả to nhất, ngon nhất cho..., nhưng cháu lại bảo quả to nhất, ngon nhất phải đểphần bà.... bà ôm cháu vào lòng, hôn cháu một cái thậtkêu. (Theo Nguyễn Thu Thuỷ Tiên, Những bức thư đoạt giải UPU^) "Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường lớp Một của con." Có người nhận xét: Sự liên kết giữa hai câu trên hình như không chặt chẽ, vậy mà chúng vẫn được đặt cạnh nhau trong văn bản cổng trường mở ra. Em hãy giải thích tại sao. (Gợi ý: Hãy đọc những câu văn tiếp đó.) Chắc em biết câu chuyện cổ tích kể về một anh trai cày đã đẵn đủ trăm đốt tre nhưng không nhờ đến phép màu của Bụt thì không sao có được cây tre trăm đốt. Câu chuyện ấy có giúp em hiểu được điều gì cụ thể hơn về vai trò của liên kết trong văn bản không ? ĐỌC THÊM Nhà văn Nguyễn Công Hoan kể lại: Hồi đầu thế kỉ XX, đã có người viết một lốì văn "ngắn đến cộc lốc". Ví dụ như : (a) UPU: Liêrt minh Bưu chính Quô'c tế. Anh đi đâu ngày mai, bạn tôi hỏi. Chơi. Hê-ra-clít uổhg nước hai lần trong một dòng sông ? Sẽ có. Cho mà xem. Nguyễn Công Hoan nhận xét: Trong đoạn văn dẫn trên, có "nhiều ý cóc nhảy như loại chơi, rồi Hê-ra-clít, rồi sẽ có, rồi cho mà xem, khiến người đọc không hiểu có cái dây tư tưởng nào nó nối từ ý chơi đến ý cho mà xem". Nhà văn còn cho biết, nhiều người ngày ây đùa rằng, đến người viết những câu này cũng không hiểu mình nói gì nữa là người đọc ! (Theo Tuyển tập Nguyễn Công Hoan, tập III, NXB Văn học, Hà Nội, 1986)