SGK Ngữ Văn 7 - Từ đồng nghĩa

TỪ ĐỒNG NGHĨA
I - THẾ NÀO LÀ TỪ ĐỒNG NGHĨA ?
Đọc lại bản dịch thơ Xa ngắm thác núi Lư của Tương Như. Dựa vào kiến thức đã học ở bậc Tiểu học, hãy tìm các từ dồng nghĩa với mỗi từ : rọi, trông.
Từ trông trong bản dịch thơ Xa ngắm thác núi Lư có nghĩa là "nhìn đê’ nhận biết". Ngoài nghĩa đó ra, từ trông còn có những nghĩa sau :
8-NGỮVĂN 7/1-A
Coi sóc, giữ gìn cho yên ổn.
Mong.
Tìm các từ đồng nghĩa với mỗi nghĩa trên của từ trông.
Ghi nhớ
Tử đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc vào nhiều nhóm từ đồng nghĩa khắc nhau.
II - CÁC LOẠI TỪ ĐỒNG NGHĨA
So sánh nghĩa của từ quả và từ trái trong hai ví dụ sau :
-Rủ nhau xuống bể mò cua,
Đem về nấu quả mơ chua trên rừng.
(Trần Tuân Khải)
- Chim xanh ăn trái xoài xanh,
Ăn no tắm mát đậu cành cây đa.
(Ca dao)
Nghĩa của hai từ bỏ mạng và hi sinh trong hai câu dưới đây có chỗ nào giồng nhau, chỗ nào khác nhau ?
Trước sức tấn công như vũ bão và tỉnh thần chiêh đâu dũng cảm tuyệt vời của quân Tây Sơn, lĩầng vạn quân Thanh đã bỏ mạng.
Công chúa Ha-ba-na đã hỉ sinh anh dũng, thanh kiêm vẫn cầm tay.
(Truyện cổ Cu-ba)
Ghi nhớ
Từ đồng nghĩa có hai loại : những từ đồng nghĩa hoàn toàn (không phân biệt nhau về sắc thái nghĩa) và những từ đông nghĩa không hoàn toàn (có sắc thái nghĩa khác nhau).
8-NGỮVĂN 7/1 -B
Ill	- sử DỤNG TỪ ĐỔNG NGHĨA
Thử thay các từ đồng nghĩa quả và trái, bỏ mạng và hi sinh trong các ví dụ ở mục II cho nhau và rút ra nhận xét.
ơ Bài 7, tại sao đoạn trích trong Chinh phụ ngâm khúc lây tiêu đề là Sau phút chia li mà không phải là Sau phút chia tay ?
Ghi nhớ
Không phải bao giờ các từ đồng nghĩa cũng có thể thay thế cho nhau. Khi nói cũhg như khi viết, cần cân nhắc để chọn trong số các từ đồng nghĩa những từ thể hiện đúng thực tếkhách quan và sắc thái biểu cảm.
- LUYỆN TẬP
Tìm từ Hán Việt đồng nghĩa với các từ sau đầy : - gan dạ	- chó biêh
nhà thơ	- đòi hỏi
mô xẻ	- năm học
của cải	- loài người
nước ngoài	- thay mặt
Tìm từ có gốc Ân - Âu đồng nghĩa với các từ sau đẩy :
máy thu thanh	- xe hơi
sinh tố	- dương cầm
Tìm một số từ địa phương đồng nghĩa với từ toàn dân (phổ thông). Mẫu : heo - lợn.
Tìm từ đồng nghĩa thay thế các từ in đậm trong các câu sau đây :
Món quà anh gửi, tôi đã đưa tận tay chị âỳ rồi.
Bô' tôi đưa khách ra đến cổng rồi mới trở về.
Cậu ấy gặp khó khăn một tí đã kêu.
Anh đừng lầm như thê'người ta nói cho đâ'y.
Cụ ốm nặng đã đi hôm qua rồi.
Phân biệt nghĩa của các từ trong các nhóm từ đồng nghĩa sau đây :
ăn, xơi, chén
cho, tặng, biếu -yếu đuôi, yếu ớt
xinh, đẹp
tu, nhâ'p, nốc
Chọn từ thích hợp điền vào các câu dưới đây :
thành tích, thành quả
Thế hệ mai sau sẽ được hưởng ... của công cuộc đổi mới hôm nay.
Trường ta đã lập nhiều ... để chào mừng ngày Quốc khánh mồng 2 tháng 9.
ngoan cường, ngoan cố
Bọn địch ... chống cự đã bị quân ta tiêu diệt.
Ông đã ... giữ vững khí tiết cách mạng.
nhiệm vụ, nghĩa vụ
Lao động là ... thiêng liêng, là nguồn sổng, nguồn hạnh phúc của mỗi người.
Thầy Hiệu trưởng dã giao ... cụ thể cho lớp em trong đợt tuyên truyền phòng chống ma tuý.
giữ gìn, bảo vệ
Em Thuý luôn luôn ... quần áo sạch sẽ.
... Tổ quốc là sứ mệnh của quân đội.
■e
Trong các cặp câu sau, câu nào có thể dùng hai từ đồng nghĩa thay thế nhau, câu nào chỉ có thể dùng một trong hai từ đồng nghĩa đó ?
(Gợi ý:
Câu có thể dùng hai từ thay thế nhau : điền cả hai từ vào khoảng trống, dùng dấu gạch chéo để phân cách.
Câu chỉ được dùng một trong hai từ : điền từ đó vào khoảng trông.
Mẫu : nuôi dưỡng, phụng dưỡng
Con cái có trách nhiệm phụng dưỡng/nuôi dưỡng bô'mẹ già.
Bô'mẹ có trách nhiệm nuôi dưỡng con cái cho đến lúc con cái trưởng thành.)
đô'i xử, đô'i đãi
Nó ... tử tê'với mọi người xung quanh nên ai cũng mến nó.
Mọi người đều bất bình trước thái độ ... của nó đối với trẻ em.
trọng đại, to lớn
Cuộc Cách mạng tháng Tám có ý nghĩa ... đối với vận mệnh dân tộc.
Ông ta thân hình ... như hộ pháp.
Đặt câu với mỗi từ : bình thường, tầm thường, kết quả, hậu quả.
Chữa các từ dùng sai (in đậm) trong các câu dưới đây :
Ông bà cha mẹ dã lao động vất vả, tạo ra thành quả để con cháu đời sau hưởng lạc.
Trong xã hội ta, không ít người sôhg ích kỉ, không giúp đỡ bao che cho người khác.
-Câu tục ngữ "Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" đã giảng dạy cho chúng ta lòng biết ơn đối với thê hệ cha anh.
Phòng tranh có trình bày nhiều bức tranh của các hoạ sĩ nổi tiêhg.