SGK Ngữ Văn 7 - Tiếng gà trưa
BÀI 13 Kết quả cần đạt cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng, đằm thắm của những kỉ niệm về tuổi thơ và tình cảm bà cháu trong bài Tiếng gà trưa. Thấy được nghệ thuật biểu hiện tình cảm, cảm xúc qua những chi tiết tự nhiên, bình dị của bài thơ. Nắm được khái niệm điệp ngữ, tác dụng của điệp ngữ. Luyện nói : biết phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học. Hiểu được luật thơ lục bát và biết làm thơ lục bát đúng luật. VĂN BẢN TIẾNG GÀ TRƯA Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảý ổ : "Cục... cục tác cục ta" Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ Tiếng gà trưa o rơm hồng những trứng Này con gà mái mơ Khắp mình hoa đốm trắng Này con gà mái vàng •Lông óng như màu nắng Tiếng gà trưa Có tiếng bà vẫn mắng - Gà đẻ mà mày nhìn Rồi sau này lang mặt^1) ! Cháu về lấy gương soi Lòng dại thơ lo lắng Tiếng gà trưa Tay bà khum soi trứng Dành từng quả chắt chiu Cho con gà mái ấp Cứ hàng năm hàng năm Khi gió mùa đông tới Bà lo đàn gà toi Mong trời đừng sương muối(2) Đê’ cuối năm bán gà Cháu được quần áo mới Ôi cái quần chéo go(3) Ống rộng dài quét đất Cái áo cánh trúc bâu(4) Đi qua nghe sột soạt. * * * Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng Cháu chiêh đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác o trứng hồng tuôi thơ. (Xuân Quỳnh(*\ trong Sân ga chiều em đi, NXB Văn học, Hà Nội, 1984) Chú thích (★) Xuân Quỳnh (1942 - 1988) quê ở làng La Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội), là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam. Thơ Xuân Quỳnh thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị trong đời sông gia đình và cuộc sống thường ngày, biểu lộ những rung cầm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm. Năm 2001, Xuân Quỳnh được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Bài Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống đế quốc Mĩ, in lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh. Lang mặt: da mặt có những đám trắng loang lổ do bệnh lang ben (bệnh ngoài da, do một thứ nấm gây ra). Trong dân gian xưa lưu truyền quan niệm cho rằng nhìn gà đẻ sẽ bị lang mặt. Sương muốỉ: sương đông thành những hạt băng trắng xoá phủ trên mặt đất và cây cỏ, trông như muối, chỉ xuất hiện khi thời tiết rất lạnh, có hại đô'i với cây cối và loài vật. Chéo go : vải dày, trên mặt vải có những đường dệt chéo song song với nhau theo bề ngang khổ vải. Trúc bâu : vải trắng dày dệt bằng sợi bông thông thường. ĐỌC - HlỂu VĂN BẢN cảm hứng của tác giả trong bài thơ được khơi gợi từ sự việc gì ? Mạch cảm xúc trong bài thơ diễn biến như thế nào ? Những hình ảnh và kỉ niệm gì trong tuổi thơ đã được gợi lại từ tiếng gà trưa ? Qua đó bài thơ đã biểu hiện những tình cảm gì của tác giả ? Em cảm nhận được gì về hình ảnh người bà và tình cảm bà cháu được thể hiện trong bài thơ ? Bài thơ làm theo thể 5 tiếng, nhưng CQ những chỗ biến đổi khá linh hoạt. Em có nhận xét gì về cách gieo vần, về sô' câu (dòng) thơ trong mỗi khổ ? Câu thơ "Tiếng gà trưa" được lặp lại nhiều lần trong bài ở những vị trí nào và có tác dụng ra sao ? Ghi nhớ Tỉêhg gà trưa đã gọi về những kỉ niệm dẹp đẽ của tuổi thơ và tỉnh bà cháu. Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc thêm tình quê hương đất nước. Bài thơ theo thể 5 tiếng có cách diễn đạt tình cảm tự nhiên và nhiều hình ảnh bình dị, chân thực. LUYỆN TẬP Chọn học thuộc một đoạn của bài thơ khoảng 10 dòng. cảm nghĩ của em về tình bà cháu trong bài thơ này.