SGK Địa Lí 12 - Bài 10. Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa (tiếp theo)
Thiên nhiên nhiệt đổi ám gió mùa (tiếp theo) Các thành phần tự nhiên khác Địa hình Xâm thực mạnh ở miên đồi núi. Vì sao địa hình đổi húi nước ta bị xâm thục mạnh ? Trên các sườn dốc mát lớp phủ thực vật, bê mặt địa hình bị cát xẻ, đất bị xói mòn, rửa trôi, nhiéu nơi trơ sỏi đá. Biểu hiện của địa hình xâm thực mạnh còn là những hiện tượng đất trượt, đá lở. ơ vùng núi đá vôi hình thành địa hình cacxtơ với các hang động, suối cạn, thung khô. Các vùng thém phù sa cổ bị chia cát thành các đổi thấp xen thung lũng rộng. Bổi tụ nhanh ở đổng bàng hạ lưu sống. Hệ quả của quá trình xâm thực, bào mòn mạnh bé mặt địa hình ở miền đổi núi là sụ bồi tụ mở mang nhanh chóng các đồng bàng hạ lưu sông. Ria phía đông nam đồng bàng châu thổ sông Hổng và phía tây nam đồng bàng châu thổ sông Cửu Long hàng năm lẩn ra biển từ vài chục đến gần trâm mét. Có thể nói, quá trình xâm thực - bồi tụ là quá trình chinh trong sự hình thành và biến đổi địa hình Việt Nam hiện tại. Hãy nêu ảnh huởng của địa hình xâm thực, bổi tụ mạnh đến việc sử dụng đất ở nuớc ta. Sông ngòi Mạng lưới sông ngòi dày đặc. Chỉ tính những con sông có chiều dài trên 10 km thì nước ta đả có tới 2360 sông. Dọc bờ biển, trung bình cứ 20 km lại gặp một cùa sông. Sông ngòi nước ta nhiều, nhưng phần lớn là sông nhỏ. Sông ngòi nhiêu nước, giàu phù sa. Sông ngòi nước ta có lượng nước lớn, tổng lượng nước là 839 ti m3/năm (trong đó 60% lượng nước là từ phân lưu vực nàm ngoài lãnh thổ). Tổng lượng phù sa hàng năm của sông ngòi trên lãnh thồ nước ta là khoảng 200 triệu tấn. - Chê độ nước theo mùa Nhịp điệu dòng chảy của sông ngòi nước ta theo sát nhịp điệu mưa. Mùa lũ tưong ứng với múa mưa, mùa cạn tương ứng với mùa khô. Chê độ mưa thất thường làm cho chê' độ dòng chay sông ngòi cũng diẻn biến thất thường. Vì sao sông ngòi nước ta có đặc điểm nêu trên ? Đát Quá trinh feralit là quá trình hình thành đất đặc trưng cho vùng khi hậu nhiệt đới ám. Trong điéu kiện nhiệt ám cao, quá trình phong hoá diễn ra với cường độ mạnh, tạo nên một lớp đất dày. Mưa nhiều rưa trôi các chất badơ dẻ tan (Ca2+, Mg2+, K+) làm đất chua, đóng thời có sự tích tụ ôxit sát (FeọO3) và ôxit nhôm (A1-,O3) tạo ra màu đỏ vàng. Vì thế, loại đất này được gọi là đất feralit (Fe - Al) đỏ vàng. Quá trình feralit diẻn ra mạnh ở vùng đôi núi thấp trên đá mẹ axít, do đó đất feralit là loại đất chính ơ vùng đồi núi nước ta. Đất íeralit có đặc tính gì và ’ảnh hưởng như thế nào đến việc sừ dụng đất trong trổng trọt ? Sinh vật . ơ Việt Nam, hệ sinh thái rừng nguyên sinh đặc trưng cho khí hậu nóng ầm là rừng rậm nhiệt đới ám lá rộng thường xanh. Hiện nay, rừng nguyên sinh còn lại rất ít, phổ biến là rừng thứ sinh với các hệ sinh thái rừng nhiệt đới gió mùa biến dạng khác nhau, 'từ rừng gió mùa thường xanh, rừng gió mùa nưa rụng lá, rừng thưa khô rụng lá tới xa van, bụi gai hạn nhiệt đới. Trong giới sinh vật, thành phần các loài nhiệt đới chiếm ưu thế. Thực vật phó biến là các loài thuộc các họ cây nhiệt đới như họ Đậu, Vang, Dâu tằm, Dáu. Động vật trong rừng là các loài chim thú nhiệt đới, nhiéu nhất là công,, trì, gà lôi, vẹt, khi, vượn, nai, hoảrtg... Ngoài ra, các loài bò sát, ếch nhái, côn trùng củng rất phong phú. Hệ sinh thái rừng nhiệt đới ầm gió mùa phát triến trên đất feralit là cảnh quan tiêu biếu cho thiên nhiên nhiệt đới ám gió mùa ở nước ta. Ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động sàn xuất và đòi sống Thiên nhiên nhiệt đới ám gió mùa anh hương đến nhiéu mặt hoạt động san xuất và đời 'sống, trực tiếp nhất và rỏ rệt nhất là hoạt động sận xuất nông nghiệp. Ảnh hường đêìi sàn xuất hông nghiệp Nến nhiệt ám cao, khi hậu phân mùa tạo điéu kiện cho chúng ta phát triển nén nông nghiệp lúa nước, tăng vụ, đa dạng hoá cây trổng, vật nuôi. Cân tận dụng mặt thuận lợi này đế không ngừng nâng cao năng suất cây trổng và nhanh chóng phục hổi lóp phu thực vật trên đất trống bàng mô hình nông - lâm kết hợp. Tính thất thường cùa các yếu tố thời tiết và khí hậu gây khó khăn cho hoạt động canh tác, cơ cấu cây trống, kế hoạch thời vụ, phòng chống thiên tai, phòng trừ dịch bệnh... trong sản xuất nông nghiệp. Ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất khác và đời sống Thiên nhiên nhiệt đới ám gió mùa tạo thuận lợi cho nước ta phát triến các ngành kinh tế như lâm nghiệp, thuy sán, giao thông vận tải, du lịch... và đấy mạnh hoạt động khai thác, xây dựng... nhất là vào mùa khô. Tuy nhiên, các khó khăn, trở ngại củng không ít : + Các hoạt động giao thông vận tái, du lịch, công nghiệp khai thác... chịu ánh hưởng trực tiếp cua sự phân mùa khí hậu, chế độ nước cùa sõng ngòi. + Độ àm cao gây khó khăn cho việc bảo quản máy móc, thiết bị, nông sản. + Các thiên tai như mưa bào, lũ lụt, hạn hán hàng năm gây tổn thất rất lớn cho mọi ngành sản xuất, thiệt hại vé người và tài sản. + Các hiện tượng thời tiết bất thường như dông, lốc, mưa đá, sương muối, rét hại, khô nóng... củng gây anh hưởng lớn đến sản xuất và đời sống. + Mõi trường thiên nhiên dẻ bị suy thoái. Câu hỏi và bài tập 1. Hãy nêu biểu hiện của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa qua các thành phần địa hình, sông ngòi ở nước ta. 2 Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa biểu hiện qua các thành phần đất, sinh vật và cảnh quan thiên nhiên như thế nào ? Hãy nêu ảnh hưởng của thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa đến hoạt động sản xuất và đời sống.