SGK Địa Lí 12 - Bài 41. Vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long

Bài 41
Ván đề sử dụng họp lí và cài tạo tự nhiên ỏ Đồng bàng sông Cửu Long
Các bộ phận hợp thành đổng bằng sông Cửu Long
Vùng Đóng bàng sông Cừu Long bao gồm 13 tinh, thành phố (tưong đưong cấp tinh) với diện tích hon 40 nghìn km2, chiếm 12% diện tích toàn quốc và sớ dân là hon 17,4 triệu nguời, chiếm 20,7% số dân cả nuớc (năm 2006).
Hãy kể tên 13 tỉnh, thành phố (từong đuơng cấp tình) ở Đổng bằng sông Cửu Long.
Đóng bàng sông Cửu Long là đóng bàng châu thổ lớn nhất nuớc ta ; bao gồm phán đất nằm trong phạm vi tác động trục tiếp cùa sông Tiền, sông Hậu (thuọng và hạ châu thó) và phân đất nàm ngoài phạm vi tác động đó.
Phán thuợng châu thổ là khu vục tuơng đối cao (2 - 4m so với mục nuóc biến), nhung vần bị ngập nuớc vào mùa mua. Phán lớn bế mặt ơ đây có nhiêu vùng trũng rộng lớn. Vào mùa mua, các vùng trũng này ngập chìm sâu duới nuớc, còn vé mùa khô chi là nhùng vũng nuóc tù đút đoạn.
Phân hạ châu thổ thấp hơn, thuờng xuyên chịu tác động của thuỷ triều và sóng biến. Mực nuớc ở các cửa sông lên xuống rất nhanh và nhùng luỡi mặn đã ngấm dán vào trong đất. Ngoài các giồng đất ở hai bên bờ sông và các cồn cát duyên hai, trên bé mặt với độ cao 1 - 2m còn có các vùng trũng ngập nuớc vào mùa mua và các bãi bối bên sông.
Phân đất còn lại tuy nàm ngoài phạm vi tác động trục tiếp của sông Tiền và sông Hậu, nhung vần đuợc cấu tạo bơi phù sa sông (nhu đổng bằng Cà Mau).	r
2. Các thế mạnh và hạn chế chủ yếu
a) Thế mạnh
Đất là tài nguyên quan trọng hàng đâu của Đông bàng sông Cứu Long. Mặc dù là đất phù sa, nhung tính chất cua nó tuơng đối phức tạp. ơ Đồng bàng sông Cửu Long có 3 nhóm đất chính là đẩt phù sa ngọt, đất phèn và đất mặn.
CÁC NHÓM ĐẤT ở ĐỔNG BANG SÔNG cửu LONG
Đất phù sa ngọt
Đất khác
Đất mặn
1,2 triệu ha (30 % diện tích đồng bàng), màu mỡ nhất
Phân bỏ thành dải dọc sông Tién, sông Hậu
Đất phèn
• 1,6 triệu ha (41%)
;n uvu + Phèn nhiều (55 vạn ha) u 7 /o;	Ỷa ha
nhất	+ Phèn ít và trung bình • Phân bố thành ^0%)H
(1,05 triệu ha)	vành đai ven e
thành	Biển Đóng và	Phân bõ
áng	vịnh Thái Lan	rảl rác
ơ Hậu Tháp Mười, Hà Tiên, vùng &	- trũng ở Cà Mau
Hình 41. . Sơ đổ các loại đất chính ở Đồng bằng sông Cửu Long
Tài ngúyên đất. ở Đồng bằng sông Cửu Long có thuận lợi và khó kh.ăn nhu thế nào đối với việc phát triển nóng nghiệp ?
c A M p u c H I A ÍVỊ* V í Đ°N,G.NAMBỘ
\	©TP. Hồ CHÍ MINH
io Há Tiên
Đ. Phú Quốc
hòn Nghệ hònTre
Qo.a,^'
hòn Rái
©RẠCH GIÁ
Trà Vinh
©VỊ Thanh
.	CAO LẢNH	Tân An®
©
SỐC TRĂNG
CÀ MAU
eBạc Liêu
mũi Cà Mau
□□
Đất phù sa ngọt
□
Đất Khác
Ranh giới vùng
Đất măn	1—1
• 1—I •
Biên giới quốc gia
°"""**'
Đ.CõnSort	.
hòn Khoai
Đất xám	°
30
60	90
hòn Chuối
CHÚ GIẢI
Hình 41.2 Các loại đất chính ở Đổng bằng sóng Cửu Long
Khí hậu của Đổng bàng sông Cửu Long thế hiện rõ rệt tính chất cận xích đạo. Tống số giờ náng trung bình nãm là 2200 - 2700 giờ. Chế độ nhiệt cao, ón định với nhiệt độ trung bình năm 25 - 27°c. Luợng mua hàng năm lớn (1300 - 2000mm), tập trung vào các tháng mùa mua (tù tháng V đến tháng XI).
Mạng luới sông ngòi, kênh rạch chàng chịt, cát xẻ châu thổ thành nhũng ô vuông, tạo điéu kiện thuận lợi cho giao thông đuờng thuý, sán xuất và sinh hoạt.
Tại sao Đổng bằng sông Củu Long là vựa lúa lòn nhất cả nước ?
Sinh vật củng là nguồn tài nguyên có giá trị ở Đổng bàng sông Cửu Lùng. Thảm thực vật chu yếu là rùng ngập mặn (Cà Mau, Bạc Liêu,...) và rừng tràm (Kiên Giang, Đồng Tháp,...). Vé động vật, có giá trị hon cả là cá và chim.
Tài nguyên biến ớ đây hết sức phong phú với hàng trăm bải cá, bãi tôm và hơn nửa triệu ha mặt nuớc nuôi trồng thuỷ sản.
Các loại khoáng sản chú yếu là đá vôi (Hà Tiên, Kiên Lương) và than bùn (U Minh, Tứ giác Long Xuyên...). Ngoài ra, còn có dáu khí ờ thềm lục địa buớc đầu đả được khai thác.
Ở Đóng bàng sông Cừu Long, mùa khô kéo dài từ tháng XII đến tháng IV năm sau. Vì thế, nước mặn xâm nhập vào đẩt liền, làm tăng độ chua và chua mặn trong đất. Ngoài ra, đôi khi có thể xảy ra các thiên tai khác .
Phân lớn diện tích của đống bàng là đất phèn, đất mặn. Cùng với sự thiếu nước trong mùa khô đã làm cho việc sử dụng và cai tạo đất gặp nhiều khó khăn. Hơn nữa, một vài loại đất lại thiếu dinh dường, đặc biệt là các nguyên tố vi luợng hoặc đất quá chặt, khó thoát nước.
Tài nguyên khoáng sản hạn chế, gây trở ngại cho việc phát triến kinh tế - xã hội của đồng bàng.
Sử dụng hợp lí và cài tạo tự nhiên ở Đổng bằng sông Cửu Long
- So với Đồng bàng sông Hồng, thiên nhiên ờ Đồng bàng sông Cưu Long có nhiéu ưu thế hơn và đang được khai thác mạnh mẽ trong những năm gân dãy.
18,4
Đồng bằng sông cửu Long
Đất ở
J Đất sản xuất nông nghiệp	Đất lâm nghiệp	<dj Đất chuyên dùng
Đất chưa sử dụng	Đất khác
Hình 41.3. Cơ cấu sử dụng đất của hai đổng bằng lớn nhất nước ta năm 2005 (%)
Dựa vào hình 41.3, hãy so sánh co cấu sử dụng đất giữa Đóng bằng sông Cùu Long với Đổng bằng sông Hồng.
Tuy vậy, việc sử dụng hợp lị và cải tạo tự nhiên ớ đây lại trở thành vấn đé cấp bách nhàm biến đồng bàng thành một khu vục kinh tè' quan trọng của đất nuớc trên cơ sờ phát triển bền vũng.
Nuớc ngọt là vấn đé quan trọng hàng đâu vào mùa khô ơ Đồng bàng sông Cửu Long. Một khó khăn đáng kế cho việc sử dụng hợp lí đất là việc đất bị nhiẻm phèn, nhiẻm mặn. Do đó, cần phải có nuớc đế thau chua, rửa mặn trong mùa khô kết hợp với việc tạo ra các giống lúa chịu phèn, chịu mận. ơ Tú giác Long Xuyên, biện pháp hàng đáu đế cải tạo đất là dùng nuớc ngọt tù sông Hậu đố vé rửa phèn thông qua kênh Vinh Tế,...
- Cân phái duy tri và bao vệ tài nguyên rừng. Trong nhũng năm gán đây, diện tích rùng bị giám sút do nhu cáu tăng diện tích đất nông nghiệp thông qua các chuông trình di dân khai khán đất hoang hoá, phát triến nuôi tôm và ca do cháy rừng. Là nhân tố quan trọng nhất đám bảo sụ cân bàng sinh thái, rùng cần đuợc bảo vệ và phát triển trong mọi dụ án khai thác.
- Việc sù dụng và cải tạo tự nhiên ở Đồng bàng sông Cửu Long không tách khói hoạt động kinh tế của con người. Điều đó .đòi hôi phai chuyến đối co cấu kinh tế, đáy mạnh trồng cây công nghiệp, cây ăn qua có giá trị cao, kết hợp với nuôi trông thuý sản và phát trién công nghiệp chế biến.
Đối với vùng biến, hướng chính trong việc khai thác kinh tê là kết hợp mặt biến với đao, quân đảo và đất hển đế tạo nên một thế kinh tế hên hoàn.
Đối với đời sống của nhản dân, cần chu động sống chung với lù bàng các biện pháp khác nhau với sự hỗ trợ cúa Nhà nước, đóng thời khai thác các nguồn lợi vé kinh tế do lù hàng năm đem lại.
Câu hỏi và bài tập
Tại sao phải đặt vấn đề sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long ?
Phân tích các thế mạnh và hạn chế về mặt tự nhiên và ảnh hưởng của nó đối với việc phát triển kinh tế - xã hội ở Đổng bằng sông Cửu Long.
Đổ sử dụng hợp lí và cải tạo tự nhiên ở Đồng bằng sông Cửu Long, cần phải giải quyết những vấn đề chủ yếu nào ? Tại sao ?