SGK Địa Lí 12 - Bài 11. Thiên nhiên phân hoá đa dạng
Thiên nhiên phân hoá đa dạng Thiên nhiên phân hoá theo Bắc - Nam . Nguyên nhân chủ yếu nào làm cho thiên nhiên nước ta phân hoá theo chiếu Bắc - Nam ? Phần lãnh thổ phía Bắc (từ dày Bạch Mã trợ ra) Thiên nhiên ở đây đặc trưng cho vùng khí hậu nhiệt đới ầm gió mùa có mùa đông lạnh. Nén khí hậu nhiệt đới thế hiện ở nhiệt độ trung bình năm trên 20°C. Do ảnh hưởng của gió mùa Đông Bác nên khí hậu trong năm có mùa đông lạnh vói 2 - 3 tháng nhiệt độ trung bình < 18°c, thế hiện rò nhất ở trung du miền núi Bác Bộ và đổng bàng Bác Bộ. Biên độ nhiệt độ trung bình năm lớn. Cảnh quan thiên nhiên tiêu biểu là đới rừng nhiệt đới gió mùa. Sự phân mùa nóng, lạnh làm thay đổi cảnh sác thiên nhiên : mùa đông báu trời nhiều mây, tiết trời lạnh, mưa ít, nhiều loài cây rụng lá ; mùa hạ trời nắng nóng, mưa nhiều, cây cối xanh tốt. Trong rừng, thành phần loài nhiệt đói chiếm ưu thế, ngõài ra còn có các loài cây cận nhiệt đới như dé, re, các loài cây ôn đới như sa mu, po mu ; các loài thú có lông dày như gấu, chôn... ơ vùng đồng bàng, vào mùa đông trồng được cá rau ôn đói. Phần lãnh thổ phía Nam (từ dãy Bạch Mã trở vào) Thiên nhiên mang sác thái của vùng khí hậu cận xích đạo gió mùa. Nén nhiệt độ thiên vé khí hậu xích đạo, quanh năm nóng, nhiệt độ trung bình năm trên 25°c và không có tháng nào dưới 20°C. Biên độ nhiệt độ trung binh năm nho. Khí hậu gió mùa thế hiện ở sự phân chia thành hai mùa mưa và khô, đặc biệt rõ từ vĩ độ 14° B trớ vào. -. Cảnh quan thiên nhiên tiêu biếu là đới rúng cận xích đạo gió mùa. Thành phán thực vật, động vật phân lớn thuộc vùng xích đạo và nhiệt đới từ phưong Nam (nguồn gốc Mã Lai - Inđônéxia) đi lèn hoặc từ phía tây (An Độ - Mianma) di cư sang. Trong rừng xuất hiện nhiéu loài cây chịu hạn, rụng lá vào mùa khô như các loài cây thuộc họ Dâu. Có noi hình thành loại rừng thưa nhiệt đới khô, nhiều nhất ở Tây Nguyên. Động vật tiêu biếu là các loài thú lớn vùng nhiệt đới và xích đạo như voi, hổ, báo, bò rừng... Vùng đầm lầy có trăn, rán, cá sấu... Thiên nhiên phân hoá theo Đông - Tây Quan sát trên bản đồ Địa lí tự nhiên Việt Nam (hoặc Atlat Địa lí Việt Nam), nhận .xét vế sự thay đổi thiên nhíén từ Đông sang Tây. Từ Đông sang Tây, từ biển vào đất liẻn, thiên nhiên nước ta có sự phân hoá thành 3 dải rõ rệt : Vùng biển và thềm lục địa Vùng biến nước ta lớn gần gấp 3 lân diện tích đất lién. Độ nông - sâu, rộng - hẹp của thềm lục địa có quan hệ chặt chẽ với vùng đổng bàng, vùng dồi núi ké bèn và có sự thay đổi theo từng đoạn bờ biển. Hãy quan sát bản đổ Địa lí tụ nhiên Việt Nam, nêu dẫn chứng vé mói quan, hệ đó. Thiên nhiên vùng biển nước ta đa dạng và giàu có, tiêu biếu cho thiên nhiên vùng biến nhiệt đới gió mùa. Vùng đổng bằng ven biển Thiên nhiên vùng đóng bàng nước ta thay đổi tuỳ noi, thế hiện mối quan hệ chặt chẽ vói dải đồi núi phía tây và vùng biến phía đông. Đồng bàng Bấc Bộ và đồng bàng Nam Bộ mở rộng với các bãi triều thấp phắng, thém lục địa rộng, nông ; phong cảnh thiên nhiên trù phú, xanh tưoi, thay đối theo mùa. Dải đổng bàng ven biển Trung Bộ hẹp ngang và bị chia cát thành những đồng bàng nhò, đường bờ biến khúc khuỷu với thềm lục địa thu hẹp, tiếp giáp vùng biến sâu ; các dạng địa hình bồi tụ, mài mòn xen kẽ nhau, các cồn cát, đâm phá khá phố biến ;• thiên nhiên khác nghiệt, đất đai kém màu mở nhưng giàu tiếm năng du lịch và thuận lợi cho phát triển các ngành kinh tế biển. o) Vùng đồi núi Sự phân hoá thiên nhiên theo Đỏng - Tây ở vùng đói núi rất phức tạp, chú yếu do tác động của gió mùa vói hướng của các dãy núi. Hãy nêu ảnh hưởng kết họp của gió mùa với huớng các dãy nùi đến sự khác biệt vé thiên nhiên giũa hai vùng núi Đỏng Bắc và Tây Bắc, .giữa Đông Trường Son và Tây Nguyên. Trong khi thiên nhiên vùng núi Đông Bắc mang sác thái cận nhiệt đới gió mùa thì ở vùng núi tháp phía nam Tây Bác lại có cảnh quan thiên nhiên nhiệt đới gió mùa và ờ vùng núi cao Tây Bầc, cảnh quan thiên nhiên giống nhu vùng ôn đới. Khi sườn Đông Trường Sơn đón nhận các luồng gió từ biển thổi vào tạo nên một mùa mưa vào thu đông,,thì ở vùng Tây Nguyên lại là mùa khô, nhiều nơi khô hạn gay gát, xuất hiện cảnh quan rừng thưa. Còn khi Tây Nguyên vào mùa mưa thì bên sườn Đông Trường Sơn nhiêu nơi lại chịu tác động của gió Tây khô nóng. Câu hỏi và bài tập Qua bảng số liệu, biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa của Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, nhận xét và so sánh chế độ nhiệt, chế độ mưa của 2 địa điểm trên. Một sô' chỉ số về nhiệt độ của Hà Nội và TP. Hõ Chí. Minh (°C) Địa điểm t°TB năm t°TB tháng lạnh nhất t°TB tháng nóng nhất Biên độ t°TB năm t° tối thấp tuyệt đối t° tối cao tuyệt đối Biên độ t° tuyệt đối Hà Nội 23,5 16,4 28,9 12,5 2,7 42,8 40,1 (21°0ÍB) (tháng I) (tháng VU). TP. Hồ Chí Minh 27,1 25,7 28,9 3,2 13,8 40,0 26,2 (10°47B) (tháng XII) (tháng IV) Biểu đồ nhiệt độ và lượng mưa ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh 2 Nêu đặc điểm thiên nhiên nổi bật của phần lãnh thổ phía Bắc và phần lãnh thổ phía Nam nước ta. Nêu khái quát sự phân hoá thiên nhiên theo Đông - Tây. Dần chứng về mối liên hệ chặt chẽ giữa đặc điểm thiên nhiên của vùng thềm lục địa, vùng đổng bằng ven biển và vùng đồi núi kề bên.