SGK Địa Lí 8 - Bài 3. Sông ngòi và cành quan châu Á

Bài 3 : SÔNG NGÒI VÀ
GẢNH QUAN CHÂU Ă
Châu Á có mạng lưới sông ngòi khá phát triển, song sự phân bô' không đều và chế độ nước thay đổi phức tạp. Các cảnh quan tự nhiên phân hoá đa dạng. Nhìn chung, thiên nhiên châu Á có nhiều thuận lợi nhưng cũng không ít khó khăn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia ở châu lục này.
ĐẶC ĐIẾM SÔNG NGÒI
Sông ngòi ờ châu Á khá phát triển và có nhiều hệ thống sông lớn.
Dựa vào hình 7.2, em hãy cho bìểt:
+ Các sông lớn cùa Bắc Á và Đông Á bắt nguồn từ khu vực nào, đổ vào biển và đại dưong nào ?
+ Sông Mê Công (Cừu Long) cháy qua nước ta bắt nguồn từ sent nguyên nào ?
Các sông ở châu Á phân bố không đéu và có chế độ nước khá phức tạp.
ơ Bác A, mạng lưới sông dày và các sông lớn đéu cháy theo hướng từ nam lên bác.
Vé mùa đông các sõng bị đóng băng kéo dài. Mùa xuân, băng tuyết tan, mực nước sông lên nhanh và thường gây ra lù băng lớn.
Dựa vào hình 1.2 và 2.1 em hãy cho biết sông Ô-bi chày theo hướng nào và qua các đới khí hậu nào. Tại sao về mùa xuân vùng trung và hạ lưu sông Ô-bi lại có lũ băng lớn ?
Đông A, Đông Nam A và Nam A là những khu vực có mưa nhiều nên ờ đây mạng lưới sông dày và có nhiều sõng lơn. Do ảnh hường cúa chế độ mưa gió mùa, các sông có lượng nước lớn nhất vào cuối hạ đâu thu và thời kì cạn nhất vào cuối đông đáu xuân.
Tây Nam Á và Trung Á là nhùng khu vực thuộc khí hậu lục địa khô hạn nèn sông ngòi kém phát triến. Tuy nhiên, nhờ nguồn nước do tuyết vá băng tan từ các núi cao cung cấp, ớ đây vần có một số sông lớn. Điến hình là các sông Xưa Đa-ri-a, A-mu Đa-ri-a ở Trung Á, Ti-grơ và ơ-phrát ơ Tây Nam Á.
Lưu lượng nước sông ở các khu vực này càng vé hạ lưu càng giảm. Một số sông nhỏ bị "chết" trong các hoang mạc cát.
- Các sông của Bác Á có giá trị chủ yếu vé giao thông và thuỷ điện, còn sông các khu vục khác có vai trò cung cấp nước cho sản xuất, đời sống, khai thác thuỷ điện, giao thông, du lịch, đánh bát và nuôi trông thuỷ sản.
CÁC ĐỚI CẢNH QUAN Tự NHIÊN
ẤN Độ D
CHÚ GIẢI I 1 l Đài nguyên Ị~2 I Rừng la kim (tai ga)
rr I Rừng hỗn hợp I——I và rừng la rộng I 4 I Thào nguyên
m
Rírng và cây bụi lấ cứng địa trung hải
I 6 I Rừng cận nhiệt đới ẩm [ 7 I Rừng nhiệt đới ẩm I 8 1 Xavan vá cây bụi
I I Hoang mạc và I a I bán hoang mạc I 10 Cảnh quan núi cao
Ranh giói các đới cảnh quan
Ranh giới châu Á • châu Âu
Hình 3.1. Lược đổ các đới cảnh quan tự nhiên châu Á
Dựa vào hình 2.1 và 3.1, em hãy cho biết :
-Tên các đới cành quan cùa châu Á theo thứ tự từ bắc xuống nam dọc theo kinh tuyến 80°Đ.
- Tên các cành quan phân bô' ở khu vục khí hậu gió mùa và các cánh quan ờ khu vực khí hậu lục địa khô hạn.
Canh quan tự nhiên ở châu Á phân hoá rất đa dạng.
Rừng lá kim (hay rừng tai-ga) ơ châu Á cò diện tích rất rộng, phân bố chu yếu ớ đồng bàng Tây Xi-bia, sơn nguyên Trung Xi-bia và một phần ớ Đông Xi-bia.
Rùng cận nhiệt ở Đông Á và rùng nhiệt đới ấm ớ Đông Nam Á và Nam Á là các loại rúng giàu bậc nhất thế giới. Trong rừng có nhiéu loại gỗ tốt, nhiêu loại động vật quý hiếm.
Ngày nay, trừ rừng lá kim, đa số các cảnh quan rúng, xavan và thao nguyên đã bị con người khai phá, biên thành đẩt nông nghiệp, các khu dàn cư và khu công nghiệp. Các rừng tự nhiên còn lại rất ít, bới vậy việc bao vệ rừng là nhiệm vụ rất quan trọng của các quốc gia ơ châu Á.
NHỮNG THUẬN LỢI VÀ KHÓ KHĂN CỦA THIÊN NHIÊN CHÂU Á
Châu Á có nguồn tài nguyên thiên nhiên rất phong phú :
Nhiều loại khoáng sản có trữ lượng rất lớn, đáng chú ý nhất là than, dâu mo, khí đốt, sát, thiếc ...
Các tài nguyên khác như đất, khi hậu, nguồn nuớc, thực vật, động vật và rừng rất đa dạng, các nguồn năng lượng (thuý năng, gió, nàng lượng mặt trời, địa nhiệt...) rất dói dào. Tính đa dạng cùa tài nguyên là cơ sở đế tạo ra sự đa dạng các sản phám.
Thiên nhiên châu Á củng gây nhiều khó khăn cho con người :
Các vùng núi cao hiếm trớ, các hoang mạc khô càn rộng lớn, các vùng khí hậu giá lạnh khác nghiệt chiếm tỉ lệ lớn so với toàn bộ lãnh thó đã gây trờ ngại lớn cho việc giao lưu giữa các vùng, việc mớ rộng diện tích trồng trọt và chăn nuôi cùa các dân tộc.
Các thiên tai như động đất, hoạt động núi lưa, bảo lụt... thường xáy ra ở các vùng đảo và duyên hái Đóng Á, Đông Nam Á và Nam Á, gây thiệt hại lớn vé người và của.
Châu Á có nhiều hệ thống sông lớn nhưng phân bô' không đều.
Cảnh quan thiên nhiên phân hoá rất đa dạng. Ngày nay phần lớn các cảnh quan nguyên sinh đã bị con người khai phá, biến thành đồng ruộng, các khu dân cư và khu công nghiệp.
Thiên nhiên châu Á có nhiều thuận lợi nhờ nguồn tài nguyên đa dạng, phong phú song cũng nhiều khó khăn do núi non hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt và thiên tai bất thường.
CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
Dựa vào hình 1.2 và các kiến thức đà học, em hãy ké tên các sóng lớn o Bác Á, nêu hướng cháy và đặc điếm thuỷ chế của chúng.
Dựa vào hình 3.1, em hãy cho biết sự thay đói các cảnh quan tự nhiên từ tây sang đông theo vĩ tuyến 40°B và giải thích tại sao có sự thay đói như vậy.
Em hãy sưu tám và ghi tóm tát những thông báo vé một sớ thiên tai thường xày ra ở nước ta và các nước khác thuộc châu Á.
(Các thiên tai góm : bào, lụt, động đất, hoạt động núi lưa.
Nội dung tóm tát : loại thiên tai, ngày tháng năm xáy ra, noi xảy ra, những thiệt hại đà biết; nguốn tàí liệu : sách, báo, truyền thanh, truyền hình...).