SGK Sinh Học 8 - Bài 53. Tác động của con người đối với môi trường

Chương CON NGƯỜI, DÃN số VÀ MÔI TRƯỜNG
Bài 53.
TÁC DỘNG CỦA CON NGƯÒI ĐỐI VỚI MÔI TRƯỜNG
I - Tác động của con người tới môi trường qua các thời kì phát triển của xã hội
- Thời kì nguyên thuỷ
wr 1
/ .Ạ A	xỒaSỈBl
z Ị /LBi
ÍT’ À )\
/ t Wwk
—3-tj Xb ■ 72/^7'\.
’ V ■ [ r 1 I 1'
\ XA ■ ỉ*
' '7 ’	7
) if?
Hình 53.1. Các hình thức khai thác thiên nhiên của con người thời nguyên thuỷ a) Hái quả ; b) Bắt cá ; c) Săn bắt thú ; d) Đốt rừng đê săn thú.
Trong thời kì này, con người sống hoà đồng với tự nhiên. Cách sông cơ bản là săn bắt động vật và hái lượm cây rừng.
Tác động đáng kể của con người đối với môi trường là con người biết dùng lửa để nấu nướng thức ăn, sưởi ấm và xua đuổi thú dữ. Con người đã đốt lửa dồn thú dữ vào những hố sâu để bắt, làm cho nhiều cánh rừng rộng lớn ở Trung Âu, Đông Phi, Nam Mĩ, Đông Nam Á bị đốt cháy.
- Xã hội nông nghiệp
Bên cạnh hoạt động săn bắn, con người đã bắt đầu biết trồng cây lương thực như lúa, lúa mì, ngô... và chăn nuôi dê, cừu, lợn, bò... Hoạt động trồng trọt và chăn nuôi đã dẫn con người tới việc chặt phá và đốt rừng lấy đất canh tác', chăn thả gia sục.
Hoạt động cày xới đất canh tác góp phần làm thay đổi đất và nước tầng mặt. Hậu quả là nhiều vùng đất bị khô cằn và suy giảm độ màu mỡ.
Nền nông nghiệp hình thành đòi hỏi con người phải định cư, từ đó nhiều vùng rừng bị chuyển đổi thành các khu dân cư và khu sản xuất nông nghiệp.
Hình 53.2. Con người trồng trọt (a) và chăn nuôi (b) trong xã hội nông nghiệp
Tuy nhiên, ngoài việc phá rừng, hoạt động nông nghiệp còn đem lại lợi ích là tích luỹ thêm nhiều giông cây trồng, vật nuôi và hình thành các hệ sinh thái trồng trọt. - Xã hội công nghiệp
Thế kỉ XVIII được coi là điểm mốc của thời đại văn minh công nghiệp. Việc chê tạo ra máy hơi nước sử dụng trong sản xuất, giao thông vận tải đã tạo điều kiện để chuyên từ sản xuất thủ công sang
sản xuất bằng máy móc. Máy móc ra đời đã tác động mạnh mẽ tới môi trường sống.
Nền nông nghiệp cơ giới hoá tạo ra nhiều vùng trồng trọt lớn.
Công nghiệp khai khoáng phát triển đã phá đi rất nhiều diện tích rừng trên Trái Đất.
Đô thị hoá ngày càng tăng đã lấy đi nhiều vùng đất rừng.tự nhiên và đất trồng trọt.
Bên cạnh những tác động làm suy giảm môi trường, nền công nghiệp phát triển cũng góp phần cải tạo môi trường.
Ngành hoá chất sản xuất được nhiều loại phân bón, thuốc trừ sâu bảo vệ thực vật làm tăng sản lượng lương thực và khống chê được nhiều loại dịch
bệnh. Nhiều giống vật nuôi và cây	Hỉnh 533 Nhà mảy ngày càng
trồng quý được lai tạo và nhân giông.	được xây dựng ờ nhiều nơi
n - Tác động của con người làm suy thoái môi trường tự nhiên
Một trong những tác động lớn nhất của con người tới môi trường tự nhiên là phá huỷ thảm thực vật, từ đó gây ra nhiều hậu quả xấu.
▼ - Chọn một hoặc một số nội dung thích hợp ở cột hên phải (kí hiệu bằng a, b, c...) ứng với mỗi hoạt động của con người ở cột bên trái (kí hiệu 1, 2, 3,...) gây ra sự phá huỷ môi nường tự nhiên ở bảng dưới đây và ghi vào cột "Ghi kết quả".
Bảng 53.1. Những hoạt động của con người phá huỷ môi trường tự nhiên
Hoạt động của con người
Ghi
kết quả
Hậu quả phá huỷ môi trường tự nhiên
Hái lượm
Săn bắt động vật hoang dã
Đốt rừng lấy đất trồng trọt
Chăn thả gia súc
Khai thác khoáng sản
Phát triển nhiều khu dân cư
Chiến tranh
Mất nhiều loài sinh vật
Mất nơi ở của sinh vật
Xói mòn và thoái hoá đất
ô nhiễm môi trường
Cháy rừng
Hạn hán
Mất cân bằng sinh thái
Hoạt động chặt phá rùng bừa bãi và gây cháy rừng sẽ dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Theo em, đó là nhũng hậu quả gì ?
IU - Vai trò của con người trong việc bảo vệ và cải tạo môi trường tự nhiên
Nhiều hoạt động của con người đã tác động tới môi trường tự nhiên, gây ô nhiễm và làm suy thoái môi trường. Tuy nhiên, với sự hiểu biết ngày càng tăng, con người đã và đang nỗ lực để khắc phục tình trạng đó, đồng thời bảo vệ và cải tạo môi trường tự nhiên. Những biện pháp chính là :
Hạn chế phát triển dân số quá nhanh
Sử dụng có hiệu quả các nguồn tài nguyên
Bảo vệ các loài sinh vật
Phục hồi và trồng rừng mới
Kiểm soát và giảm thiểu các nguồn chất thải gây ô nhiễm
Hoạt động khoa học của con người góp phần cải tạo nhiều giông cây trồng, vật nuôi có năng suất cao.
Hãy nêu nhưng hiện pháp hảo vệ môi nường tự nhiên khác mà em biết.
Nhiêu hoạt động cùa con người gày hậù quà xấu đối với mồi trường: làm mất các loài sinh vật, tàm suy giảm các hệ sinh thậi hoang dã, lầm mất cân bàng sỉnh thái. Tác động lớn nhát cùa con người tới môi trường tự nhiên là phá huỳ thảm thực vật, từ đó gây ra xóỉ mòn và thoái hoá đát, ổ nhỉẽm môỉ trường, hạn hân, lụt lội, lũ quét...
Con người đã và đang nỗ lực đề bảo vệ và cải tạo môi trường tựnhiên.
Mỗỉ người đêuphảỉ có trách nhiệm trong việc bảo vệ móỉ trường sống cùa mĩnh.
(c^ấu hói và bài tập
Trình bày nguyên nhân dần tới suy thoái môi trường do hoạt động của con người.
Kể tên những việc làm ảnh hưởng xấu tới môi trường tự nhiên mà em biết ; tác hại của những việc làm đó ; những hành động cần thiết đê khắc phục ảnh hưởng xấu đó rồi liệt kê vào bảng 53.2.
Bảng 53.2. Bảng ghi những việc làm ảnh hưởng xấu tới môi trường tự nhiên và biện pháp khắc phục
Tên việc làm
Tác hại
Hành động cần làm để khắc phục