SGK Lịch Sử 9 - Bài 17 - Cách mạng Việt Nam trước khi Đảng Cộng sản ra đời
Bài 17 CÁCH MẠNG VIỆT NAM TRƯỚC KHI ĐÀNG CỘNG SẢN RA ĐỚI Chong trào cách mạng phát triến theo xu huóng vô sản đả thúc đẩy sụ phân hoá của Tân Việt Cách mạng đảng kâ sụ tan rã của phong trào đấu tranh theo xu huóng tu sản do Việt Nam Quốc dân đẳng đại diện. Trong hối cảnh đỏ, ha tố chúc cộng sản nối t iếp nhau ra đời vào núa sau năm 1929. - BƯỚC PHÁT TRIỂN MÓI CỦA PHONG TRÀO CÁCH MẠNG VIỆT NAM (1926 - 1927) Trong hai năm 1926 - 1927, hên tiếp bùng nổ nhiêu cuộc bãi công của công nhân, viên chức, học sinh học nghé. Lớn nhất là các cuộc bãi công cúa công nhân nhà máy sợi Nam Định, công nhân hai đồn đién cao su Cam Tiêm (nay thuộc tỉnh Đóng Nai), Phú Riéng (nay thuộc tỉnh Bình Phước) và công nhân đồn đién cà phè Ray-na (Thái Nguyên). Trên đà đó, phong trào công nhân đã mang tính thống nhất trong toàn quốc. Nhiều cuộc đấu tranh nổ ra từ Bác chí Nam, lớn nhất là bãi công ờ các nhà máy xi măng, nhà máy sợi Hải Phong, nhà máy sợi Nam Định, nhà máy diêm, nhà máy cưa Bến Thuỷ, nhà máy xe lửa Trường Thi (Vinh), nhà máy sửa chữa ô tô A-vi-a (Hà Nội) nhà máy Ba Son (Sài Gòn), mỏ than Hòn Gai và đồn điền cao su Phú Riêng. Các cuộc đấu tranh đó đéu mang tinh chất chính trị, vượt ra ngoài phạm vi một xưởng, bước đáu hên kết được nhiéu ngành, nhiéu địa phương. Tình hình đó chứng tô trình độ giác ngộ của công nhân đã nâng lên rỏ rệt, tuy chưa được đéu kháp. Cùng với phong trào công nhân thi phong trào nông dán, phong trào tiếu tư sản và các táng lớp nhân dân yêu nước khác cũng phát triển, kết thành một làn sóng cách mạng dân tộc dân chủ kháp cả nước, trong đó giai cấp công nhân đã trơ thành một lực lượng chính trị độc lập. Trong bối cảnh đó, các tổ chức cách mạng nối tiếp nhau ra đới. Phong trèio đấu tranh của công nhân, viên chức, học sinh học nghé trong nhũng năm 1926 -1927 đã có những điểm mới nào ? - TÂN VIỆT CÁCH MẠNG ĐẢNG (7 - 1928) Trong phong trào yêu nước dân chủ mạnh mẽ đầu những năm 20 cùa thê kỉ XX, một số sinh viên trường Cao đảng Sư phạm Đông Dương và nhóm tù chính trị cũ ở Trung Kì đã thành lập Hội Phục Việt. Bị lộ sau khi rải truyền đơn đòi nhà câm quyền Pháp thả nhà yêu nước Phan Bội Châu (11 - 1925), Hội Phục Việt đà đổi tên nhiều lần và cuối cùng lấy tên là Tân Việt Cách mạng đáng (7 - 1928). Đảng Tân Việt tập họp những trí thức trè và thanh niên tiểu tư sản yêu nước, hoạt động chủ yếu ở Trung Kì. Ra đời và hoạt động trong điéu kiện Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên phát triển mạnh, lí luận và tư tường cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin có ảnh hường lớn, cuốn hút nhiều đảng viên trè, tiên tiến đi theo, nội bộ Tân Việt đã diển ra một cuộc đấu tranh giữa hai xu hướng tư tường : vô sản và tư sản. Cuối cùng, xu hướng cách mạng theo quan điểm vô sản chiếm ưu thế. Một số đảng viên tiên tiến của Tân Việt đã chuyển sang Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, tích cực chuần bị tiến tới thành lập một chính đảng kiéu mới theo chủ nghĩa Mác - Lê-nin. Tán Việt Cách mạng đàng đã phán hoă trong hoàn cánh nào ? - VIỆT NAM QUỐC DÂN ĐẢNG VÀ CUỘC KHỚI NGHĨA YÊN BÁI (1930) Không bao làu sau khi Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và Tân Việt Cách mạng dâng ra đời thì Việt Nam Quốc dân đảng cũng được thành lập (25 - 12 - 1927). Cơ so hạt nhân dâu tiên cua đảng là Nam đồng thư xã - một nhá xuất bản tiến bộ, tập hợp một nhóm thanh niên yêu nước chưa có đường lối chính trị rõ rệt. Sự phát triển mạnh mẽ của phong trào dần tộc dân chủ, cộng với ảnh hưởng của các trào lưu tư tướng mới từ bên ngoài dội vào, đặc biệt là ánh hưởng của cách mạng Trung Quốc với “chủ nghĩa Tam dân” Chù nghía Tam dán do Tòn Trung Sơn đé xướng có ba tư tưởng lớn là : Dân tộc độc lặp, Dân quyên tự do, Dần sinh hạnh phúc. của Tôn Trung Sơn (một trào lưu tư tưởng dân chủ tư sản thịnh hành ờ Trung Quốc bấy giờ), đã dần tới sự ra đời Việt Nam Quốc dân đáng. Việt Nam Quốc dân đảng do Nguyền Thái Học, Phạm Tuấn Tài và Phó Đức Chính sáng lập, là một đảng chính trị theo xu hướng cách mạng dân chú tư sản, tiêu biếu cho bộ phận tư sàn dân tộc Việt Nam. Địa bàn hoạt động chính của dâng này là Bác Kì. Mục tiêu của đảng là nhàm đánh đuổi giặc Pháp, thiết lập dân quyển. Đảng viên của đảng gôm sinh viên, học sinh, công chức, tư sản lớp dưới, người làm nghé tự do và cả một sô' nông dân khá giả, thân hào, địa chủ ờ nòng thôn, binh lính, hạ sĩ quan người Việt trong quân đội Pháp. Ngày 9 - 2 - 1929, ờ Hà Nội xảy ra vụ giết Ba-danh - trùm mộ phu cho các đồn điền cao su. Thực dân Pháp liên tổ chức nhiêu cuộc vây ráp lớn. Số đảng viên Việt Nam Quốc dân đảng bị bát có tới gân 1 000 người, nhiều cơ sở ờ các nơi bị phá vỡ, hầu hết cán bộ từ trung ương đến địa phương đéu sa lưới giặc. Bị động trước tình thế, mặc dù hệ thống tổ chức cùa đảng chưa kịp xây dựng và củng cố lại, các nhân vật chủ yếu còn lại của đảng đả quyết định hành động. Cuộc khơi nghĩa của Việt Nam Quốc dân đàng nó ra đêm 9 - 2 - 1930 ờ Yên Bái, Phú Thọ, sau đó là ở Hải Dương, Thái Binh; riêng ở Hà Nội, đã tổ chức ném bom vào Sở Mật thám, Sờ Cánh sát... Tại Yên Bái, quân khới nghĩa chiếm được trại lính, giết và làm bị thương một số sỉ quan và hạ sì quan Pháp, nhưng không làm chu được tinh lị nên hôm sau đả bị quân Pháp phán công và tiêu diệt, ơ các nơi khác, nghĩa quân củng chi tạm thời làm chủ mấy huyện lị, nhưng sau đó đã nhanh chóng bị địch phản công chiếm lại. Nguyền Thái Học cùng 12 đồng chí khi lên máy chém đã hô to : “Việt Nam vạn tuế” (Việt Nam muôn năm). Khới nghĩa Yên Bái thất bại nhanh chóng vì nhiều nguyên nhân, vẻ khách quan, đê' quốc Pháp lúc ấy còn mạnh, đủ sức đàn áp một cuộc đấu tranh vũ trang vừa đơn độc, vừa non kém như khởi nghĩa Yên Bái. Vé chú quan, Việt Nam Quốc dân đang vừa non yếu lại không vững chác vé tổ chức và lãnh đạo. Kết qua là phong trào dân tộc theo khuynh hướng dân chủ tư sản dưới ngọn cờ Việt Nam Quốc dân đáng đã nhanh chóng tan rã trước sự khung bố ác liệt của quân thù. Tuy thất bại, khởi nghĩa Yên Bái đà góp phân cổ vũ lòng yêu nuớc và chí căm thù cùa nhân dân ta đối với bè lũ cuớp nước và tay sai. - Khởi nghĩa y ên Bái thát bại nhanh chóng vì những nguyên nhân nào ? - BA TỔ CHÚC CỘNG SẢN NỐI TIẾP NHAU RA ĐỜI TRONG NĂM 1929 Từ cuối năm 1928 đến đâu năm 1929, phong trào dân tộc và dân chu ở nước ta, đặc biệt là phong trào công nông theo con đường cách mạng vô san, đã phát triển mạnh mẽ. Trước tình hình đó, cán phái thành lập một đang cộng sản đế tổ chức và lành đạo giai cấp công nhàn, giai cấp nông dân cùng các lực lượng yêu nước và cách mạng khác đấu tranh chống đế quốc và phong kiến tay sai, giành độc lập và tự do. Cuối tháng 3 -1929, một số hội viên tiên tiến của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ỏ Bắc Kì (trong đó có Ngô Gia Tụ và Nguyền Đức cánh) đã họp tại số nhà 5D phố Hàm Long (Hà Nội) dể lập chi bộ cộng sán dầu tiên ỏ Việt Nam gồm 7 người, tịch cực chuẩn bị tiến tới thành lập một dâng cộng sản thay thế cho Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Tại Đại hội toàn quốc lần thứ nhất của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (5 -1929), khi kiến nghị thành lập Đảng Cộng sởn không được chấp nhận, đoàn đại biểu Bắc Kì bèn bỏ Đại hội về nước(1), rồi ra lòi kêu gọi công nhân, nông dân, các táng lớp nhân dân cách mạng nước ta ủng hộ chủ trương thành lộp dâng cộng sán. Hình 30. Nơi thành lập chi bộ cộng sản đáu tiên, số nhà 5D pho Hàm Long - Hà Nội. Ngày 17 - 6 - 1929, đại biếu các tổ chức cơ sở cộng sản ở miên Bác họp đại hội, quyết định thành lập Đông Dương Cộng sản đàng, thông qua Tuyên ngôn, Điều lệ của đáng, ra báo Búa liềm làm cơ quan ngôn luận. Tiếp đó, các hội viên tiên tiến của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Trung Quốc và ở Nam Kì cũng quyết định lập An Nam Cộng sán đàng. Sự ra đời của Đông Dương Cộng sàn đáng (6 - 1929) và An Nam Cộng sản đáng (8 - 1929) đã tác động mạnh mẽ đến Tân Việt Cách mạng đảng. Các đảng viên tiên tiến của Đảng Tân Việt, từ lảu đã chịu ảnh hướng cùa Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, cũng tách ra đế thành lập Đông Dương Cộng sán liên đoàn (9 - 1929). Như vậy, đến tháng 9 - 1929 ở Việt Nam đã có ba tổ chức cộng sản lán lượt tuyên bố thành lập. - Tại sao một sô hội viên tiên tiến cùa Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Bác Kì lại chù động thành lập chi bộ cộng sản đầu tiên ớ Việt Nam ? CÂU HÓI VÀ BÀI TẬP Tại sao chỉ trong một thời gian ngắn, ba tổ chức cộng sản nối tiếp nhau ra đời ở Việt Nam ? (1) Đai hội họp ở Hương Càng (Trung Quốc). Lúc nãy, Nguyên Áì Quớc đang hoạt động ờ Xiêm (tức Thái Lan ngày nay) nên không tham dự Đại hội.