SGK Lịch Sử 9 - Bài 23 - Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa

Bài 23
TỐNG KHỚI NGHĨA THÁNG TÁM NĂM 1945
VÀ Sự THÀNH LẬP NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOẰ
Quới sụ lảnh đạo của Đảng Cộng sản Cổng Quơng và lãnh tụ HỐ Chí Minh, lệnh Tống khới nghĩa đuợc han hố. Chớp thời cơ, đồng hào Hà Nới và các địa phuơng trong cả nuớc nối tiếp nhau vùng dậy giành chính quyến.
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, nuớc Việt Nam Cắn chú Cộng hoà ra đời, mớ ra một ki nguyên mói của lịch sú dán tộc.
- LỆNH TỔNG KHỎI NGHĨA Được BAN BỐ
Chiến tranh thê' giới thứ hai đang tới những ngày cuối. Ỏ châu Âu, phát xít Đức đã bị đánh bại và buộc phải đáu hàng không điéu kiện vào tháng 5 - 1945. Ò châu Á, quân phiệt Nhật đã đâu hàng Đông minh không điéu kiện (8 - 1945).
Ngay khi nghe tin Chính phủ Nhật đâu hàng, Uỳ ban Khờl nghĩa toàn quốc được thành lập và ra Quân lệnh số 1 kêu gọi toàn dân nổi dậy. Hội nghị toàn quốc của Đảng Cộng sản Đông Dưong họp ở Tân Trào (Tuyên Quang) từ ngày 14 đến 15 - 8 -1945 đã quyết định phát động Tổng khới nghĩa trong cả nước, giành lấy chính quyén trước khi quân Đổng minh vào.
Tiếp theo, Đại hội Quốc dân được tiến hành ở Tân Trào (16-8) gồm đại biếu ba xứ thuộc đủ các giới, các đoàn thé, các dân tộc, tiêu biếu cho ý chí và nguyện vọng cùa toàn dân. Lân đâu tiên, lãnh tụ Hổ Chí Minh ra mát các đại biểu của quốc dân.
Đại hội đã nhất tri tán thành quyết định Tổng khói nghĩa, thông qua 10 chinh sách của Việt Minh, lập Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam (tức Chính phủ Lâm thời sau này) do Hổ Chí Minh làm Chủ tịch. Sau đó, Chủ tịch Hổ Chí Minh gửi thư tới đổng bào cả nước kêu gọi nổi dậy Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.
Chiêu 16 - 8, theo lệnh của Uỷ ban Khởi nghĩa, một đội quân giải phóng do Võ Nguyên Giáp chỉ huy, xuất phát từ Tàn Trào tiên vé bao vây và tấn công quân Nhật ở thị xã Thái Nguyên, mở đường vé Hà Nội.
- GIÀNH CHÍNH QUYÊN Ở HÀ NỘI
ơ Hà Nội, từ sau ngày Nhật đảo chính Pháp, không khi cách mạng càng thêm sôi động. Các tầng lớp nhân dân, nhất là thanh niên, hăng hái gia nhập các đoàn thể cứu quốc, các đội tự vệ chiến đấu. Các đội Tuyên truyền xung phong của
Việt Minh hoạt động hầu kháp thành phố. Các đội danh dự cùa Việt Minh thầng tay trừ khử những tên tay sai đác lực của Nhật.
Tối 15 - 8, Đội Tuyên truyền xung phong của Việt Minh tổ chức diễn thuyết công khai ỏ ba rạp hát lớn trong thành phó. Ngày 16-8, truyền đan,
Hình 39. Cuộc mít tinh tại Nhà hát lớn Hà Nội (19 - 8 - 1945)
Đến sáng 19 - 8, cả Hà Nội tràn ngập khí thế cách mạng. Đóng bào rám rập kéo tới quảng trường Nhà hát lón dự cuộc mít tinh do Mặt trận Việt Minh tổ chức. Đại biếu Việt Minh đọc Tuyên ngôn, Chuông trình của Việt Minh và kêu gọi nhàn dân đứng lên giành chính quyền. Bài hát Tiến quân caw lần đầu tiên vang lên.
Cuộc mít tinh nhanh chóng chuyển thành biểu tình, chia ra nhiêu đoàn đi chiếm các công sở của chính quyền bù nhìn. Trước khi thế của quân chúng khởi nghĩa, quân Nhật không dám chống lại. Cuộc khởi nghĩa đã tháng lợi hoàn toàn ở Hà Nội.
(1) Tác giả bài Tiến quân ca là nhạc sỉ Văn Cao.
Ill	- GIÀNH CHÍNH QUYÊN TRONG CẢ NƯỚC
Ngay từ những ngày đâu tháng 8, một không khí gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa đã sục sôi trong cả nước. Từ ngày 14 - 8 đến ngày 18 - 8, ở nhiéu xã, huyện thuộc một số tỉnh đã nối tiếp nhau chớp thời cơ nổi dậy giành chính quyền. Bốn tỉnh giành được chính quyên ở tinh lị sớm nhất trong cả nước là Bác Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh và Quảng Nam.
Hình 40. Chù tịch Hộ Chi Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập (2 - 9 - 1945)
Khi CÓ tin Nhật đầu hàng, lệnh khởi nghĩa truyền xuống và tin Hà Nội giải phóng báo vé thì cuộc khởi nghĩa trong cả nước càng lan nhanh như một dây thuốc nổ. Tiếp sau Hà Nội, đến lượt Huê' (23 - 8), rồi Sài Gòn (25 - 8). Trước khí thế vũ bão của cách mạng, vua Bảo Đại phải thoái vị. Chỉ trong vòng 15 ngày (từ ngày 14 đến 28 - 8), cuộc Tổng khởi nghĩa đà thành công trong cả nước.
Ngày 2 - 9 -1945, tại Quàng trường Ba Đình, trước hàng chục vạn đổng bào Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mật Chính phủ Lâm thời trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập. tuyên bố trước quốc dàn vá thê' giới ràng nước Việt Nam Dân chù Cộng hoà đã ra đời.
- Ý NGHĨA LỊCH sử VÀ NGUYÊN NHẢN THÀNH CÔNG CỦA CÁCH MẠNG THÁNG TÁM
Cách mạng tháng Tám là một sự kiện vĩ đại trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Nó đả phá tan hai tâng xiéng xích nô lệ của thực dân Pháp và phát xít Nhật, đóng thời lật nhào chế độ quân chủ chuyên chế tôn tại ngót ngàn năm. Việt Nam từ một nước thuộc địa đã trở thành một nước độc lập dưới chê' độ dàn chủ cộng hoà, đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ thành người dân độc lập, tự do, làm chủ nước nhà.
Với thắng lợi của Cách mạng tháng Tám, một kỉ nguyên mới của lịch sử dân tộc ta đã mỏ ra - kỉ nguyên độc lập và tự do.
Vé mặt quốc tế, Cách mạng tháng Tám là tháng lợi đầu tiên trong thời đại mới của một dân tộc nhược tiéu đã tự giải phóng khỏi ách đê' quốc thực dân. Tháng lọi đó đã cổ vũ mạnh mẽ tinh thán đấu tranh của nhân dân các nước thuộc địa và nửa thuộc địa trên thê' giới, đặc biệt là nhân dân châu Á và châu Phi.
Cách mạng tháng Tám thành công do các nguyên nhân sau :
Dân tộc Việt Nam vốn có truyên thống yêu nước sâu sác, đả đấu tranh kiên cường bất khuất từ ngàn xưa cho độc lập, tự do. Vì vậy, khi Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh phất cao ngọn cờ cứu nước thì mọi người hăng hái hưởng ứng.
Có khối hên minh công nông vững chác, tập hợp được mọi lực lượng yêu nước trong một mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi, lại biết kết hợp tài tình đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị, đấu tranh du kích với khởi nghĩa từng phân ở nông thôn, tiến lên phát động tổng khởi nghĩa cả ở nông thôn và thành thị, đánh đổ hoàn toàn bộ máy cai trị của đê' quốc và phong kiến, giành chính quyền vé tay nhân dân.
Cách mạng tháng Tám tháng lợi tương đối nhanh chóng và ít đổ máu một phần nhờ có hoàn cảnh quốc tê' thuận lợi. Chiến tranh thê' giới thứ hai đang đi đến hói kết thúc, Hồng quân Liên Xô và quân Đóng minh đã đánh bại phát xít Đức - Nhật, góp phần quyết định vào thắng lợi chung của các lực lượng hoà bình, dân chủ trên thê' giới.
- Tiến trình Cách mạng tháng Tám đã dièn ra như thè nào ?
CÂU HÒI VÀ BÀI TẬP
Sự lãnh đạo kịp thời, sáng tạo của Đảng Cộng sản Đông Dương và của lãnh tụ Hồ Chí Minh trong Cách mạng tháng Tám thể hiện ở những điểm nào ?
Hãy trình bày ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của Cách mạng tháng Tám.