SGK Lịch Sử 9 - Bài 27 - Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược kết thúc (1953 - 1954)

Bài 27
CUỘC KHÁNG CHIÊN TOÀN QUỐC CHỐNG THỰC DÂN PHÁP XÂM Lược KÊT THÚC (1953-1954)
Cuộc tiến cống chiến luợc Công - Xuân 1953 -1954 làm phá sán Kế hoạch Na-va; chiến thắng Ciện Ciên Chú đã kết thúc chiến tranh ở Công Cuơng. Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 ghi nhận thắng lợi của Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia, chắm dứt chiến tranh xâm luợc và ách thống trị của thục dân Chấp ở Công Cuơng.
- KẾ HOẠCH NA-VA CỦA PHÁP - MĨ
Ngày 7 -5 - 1953, Tướng Na-va được cử làm Tổng chỉ huy quân đội Pháp ở Đông Dương, vạch ra kế hoạch quân sự nhầm xoay chuyển cục diện chiến tranh Đông Dương, với hi vọng trong 18 tháng “kết thúc chiến tranh trong danh dự”.
Kế hoạch Na-va được thực hiện theo hai bước :
Bước một: Trong thu - đông 1953 và xuân 1954, giữ thế phòng ngự chiến lược trên chiến trường miên Bác, thực hiện tiến công chiến lược để “bình định” miền Trung và miẻn Nam Đông Dương.
Bước hai: Từ thu - đông 1954, chuyền lực lượng ra chiến trường miên Bác, thực hiện tiến công chiến lược, giành thắng lợi quân sự quyết định, “kết thúc chiến tranh”.
Thực hiện Kế hoạch Na-va, thực dân Pháp xin Mĩ tăng thêm viện trợ quân sự (gấp hai lán so vói trước, chiếm tới 73% chi phí chiến tranh ỏ Đông Duong), tăng thêm ỏ Đông Dương 12 tiểu đoàn bộ binh, tập trung ỏ dồng bằng Bắc Bộ một lực luọng cơ động mạnh gồm 44 tiểu đoàn (trong tổng sổ 84 tiểu đoàn trên toàn Đông Duơng), ra sức tãng cường nguỵ quân.
- Hãy cho biết ám mưu của Pháp - Mĩ trong việc thực hiện Kế hoạch Na-va.
- CUỘC TIẾN CÔNG CHIẾN LƯỢC ĐÔNG - XUÂN 1953 - 1954
VÀ CHIẾN DỊCH LỊCH sử ĐIỆN BIÊN PHỦ 1954
Cuộc Tiến công chiến lược Đông - Xuân 1953 - 1954
Tháng 9 - 1953, Hội nghị Bộ Chính trị Trung ương Đảng họp đé ra kê' hoạch tác chiến Đông - Xuân 1953 - 1954 với quyết tâm giữ vững quyển chủ động đánh địch trên cả hai mặt trận - chính diện và sau lưng địch.
Phương hướng chiến lược của ta là tập trung lực lượng mỏ những cuộc tiến công vào nhũng hướng quan trọng về chiến lược mà dịch tương đối yếu, nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực địch, giải phóng đất dai, dồng thời buộc chúng phải bị động phân tán lực lượng dối phó với ta trên những địa bàn xung yếu mà chúng không thể bỏ, tạo cho ta những diều kiện thuận lợi dể tiêu diệt thêm sinh lực của chúng. Phương châm chiến lược của ta là : “Tích cực, chủ dộng, cơ dộng, linh hoạt”, “đánh ăn chắc, đánh chác thắng”.
Thực hiện phương hướng chiến lược trên, trong cuộc tiến công Đông - Xuân 1953 - 1954, quân ta mở một loạt chiến dịch tiến công địch trên nhiều hướng, ở háu kháp các chiến trường Đông Dương.
7/í«/z 52. Bộ Chính trị Trung ương Đàng họp quyết định chủ trương tác chiến .Đông-Xuân 1953 - 1954
Ngày 20-11- 1953, phát hiện bộ đội chủ lực ta di chuyển lên Tây Bắc, Na-va cho ó tiểu đoàn Âu - Phi nhảy dù xuống Điện Biên Phủ.
Đầu tháng 12 - 1953, bộ đội chủ lực ta ở Tây Bác tổ chức một bộ phận bao vãy, uy hiếp địch ở Điện Biên Phủ ; bộ phận còn lại mở cuộc tiến công địch, giải phóng toàn tỉnh Lai Châu (trừ Điện Biên Phủ). Na-va buộc phải đưa 6 tiểu đoàn cơ động từ đổng bàng Bác Bộ lên tàng cường. Như vậy, sau đỏng bàng Bác Bộ, Điện Biên Phủ trở thành nơi tập trung quân thứ hai của địch.
Cũng vào đâu tháng 12 - 1953, liên quân Việt - Lào mở cuộc tiến công địch ờ Trung Lào, giải phóng toàn tinh Thà Khẹt, đồng thòi bao vây, uy hiếp Xê-nô. Na-va tăng cường lực lượng cho Xê-nô và Xê-nô trở thành noi tập trung quân thứ ba của địch.
Cuối tháng 1 - 1954, để đánh lạc hướng phán đoán của địch, tạo điéu kiện đầy mạnh công tác chuẩn bị cho chiến dịch Điện Biên Phủ, quàn ta phối hợp với quân Pa-thét Lào mở cuộc tiến công địch ở Thượng Lào, giải phóng toàn tỉnh Phong Xa-lì, mở rộng vùng giải phóng Lào. Lo sợ Liên quân Việt - Lào thừa tháng đánh Luông Pha-bang, Na-va cho tăng cường lực lượng để Luông Pha-bang trở thành noi tập trung quân thứ tư của địch.
Ngày 20 - 1 - 1954, Na-va tập trung 20 tiểu đoàn bộ binh mỏ chiến dịch Át-lăng đánh chiếm Tuy Hoà (Phú Yên), mở rộng đánh chiếm vùng tự do Liên khu V của ta.
Giữ vững quyên chủ động đánh địch, đầu tháng 2 - 1954, quân ta mở cuộc tiến công địch ở Bác Tây Nguyên, giải phóng toàn tỉnh Kon Turn, đổng thời bao vây uy hiếp Plây-ku. Na-va buộc phải bỏ dở cuộc tiến công Tuy Hoà đé tăng cường lực lượng cho Plây-ku và Plây-ku trở thành noi tập trung quân thứ năm của địch.
Phổi hợp chặt chẽ vói mặt trộn chính diện, phong trào chiến tranh du kích phát triển mạnh ờ vùng sau lưng dịch. Bộ đội ta ỏ Nam Bộ, Nam Trung Bộ, Bình - Trị - Thiên, dồng bằng Bắc Bộ cũng dẩy mạnh hoạt dộng đánh địch.
Cuộc Tiến công chiến lược Đông - Xuân 1953 - 1954 của ta đã làm phá sản bước đầu Kê' hoạch Na-va của Pháp - Mĩ, buộc quân chủ lực của chúng phải bị động phân tán và giam chân ở mién rừng núi.
- Cuộc Tiên công chiến lược Đông - Xuân 1953 -1954 đã bước đáu làm phá sán
Kê hoạch Na-va cùa Pháp - Mĩ như thè nào ?
LÀO CAI
Đỏng Khêj
LẠNG SƠN
sầm Nưa
Luông Pha - bang Xiêng Khoảng
Đ. Hài Nam
VỊÊ^ẹ CHĂN
xẻ-nỗ
! • Xa-van-na-khét
Vùng tự do vầ căn cứ
du kích của ta
Vùng quân Pháp tạm chiếm
Hướng tiến công của quân đội nhân dân Việt Nam
• .QUÁNG NGÃI
Hướng tiến cõng của quân đôi giải phóng Lầo và bộ đội tinh nguyên Việt Nam
Hướng tiến công của quân Pháp
: Quy Nhơn ‘sỏng cắu sTưyHoà
Buàn Ma rhuữỉ
PHNÔM PÊNH_
■ Phan Rang Phan Rí
ay Hinn
Óẵu Một .	■£:
'BiẽnHoà VjsAi GÒN,
■■ • BẾN TRE
QĐ. Thố Chu
Qd Tho Chu L-
Õ.CótìSơn
MA^AI-XI-A
Hình 53. Hình thái chiến trường trên các mặt trặn Đông - Xuân 1953 - 1954
Hình 54. Lược đô chiến dịch Điện Biên Phú (1954)
Chiến dịch lịch sử Điện Biên Phủ (1954)
Điện Biên Phủ là một thung lũng rộng lớn nàm ở phía tây vùng rừng núi Tây Bác, gân biên giới với Lào, có vị trí chiến lược quan trọng.
Được Mì giúp đỡ, Pháp xây dựng Điện Biên Phủ thành tập đoàn cứ điểm mạnh nhất ỏ Đông Dương. Lực lượng địch ở đây lúc cao nhất là 16 200 quân, được bố trí làm 49 cứ điểm, chia thành ba phân khu : phân khu Trung tâm có sở chỉ huy và sân bay Mường Thanh, phân khu Bác, phân khu Nam.
Na-va và nhiều nhà quân sự Pháp - Mĩ đánh giá Điện Biên Phủ là “pháo dài bất khả xâm phạm”, và từ ngày 3 -12 - 1953, chúng quyết định giao chiến vói quân ta tại Điện Biên Phủ.
Đầu tháng 12 - 1953, Bộ Chính trị Trung ương Đảng quyểt định mở chiến dịch Điện Biên Phủ. Mục tiêu của chiến dịch là tiêu diệt lực lượng địch, giải phóng vùng Tây Bác, tạo điẻu kiện giải phóng Bắc Lào.
Chiến dịch bát đầu từ ngày 13 - 3 - 1954 đến hết ngày 7 - 5 - 1954 và được chia làm 3 đợt :
Đợt 1, quân ta tiên công tiêu diệt căn cứ Him Lam và toàn bộ phân khu Bác.
Đợt 2, quân ta tiến công tiêu diệt các căn cứ phía đông phân khu Trung tâm.
Đợt 3, quân ta đổng loạt tiến công tiêu diệt các căn cứ còn lại ở phân khu Trung tâm và phân khu Nam. Chiêu 7-5, quân ta đánh vào sở chỉ huy địch. 17 giờ 30 phút ngày 7-5, Tướng Đờ Ca-xtơ-ri cùng toàn bộ Ban tham mưu của địch ra đáu hàng.
Hình 55. Bộ đội ta kéo pháo vào Điên Biên Phủ
Hình 56. Biếu tượng chiến tháng Điện Biên Phú
Trong cùng thời gian, trên các chiến trường toàn quốc, quân ta day mạnh chiến đấu tiêu diệt, giam chân, phân tán lục lượng địch, tạo điều kiện cho Điện Biên Phủ giành toàn thắng.
Trong toàn bộ cuộc Tiến công chiến lược Đông - Xuân 1953- 1954, mà đỉnh cao là chiến dịch Điện Biên Phủ, quân ta đã giải phóng nhiều vùng đổng dân ở các đồng bàng Bác Bộ, Trung Bộ, Nam Bộ.
Riêng tại mặt trận Điện Biên Phủ, trong gần hai tháng chiến đấu, quân ta tiêu diệt hoàn toàn tập đoàn cú điém của địch, loại khỏi vòng chiến đấu 16 200 tên địch (có 1 thiếu tướng), phá huỷ và thu toàn bộ phưong tiện chiến tranh, bán rơi và bán cháy 62 máy bay các loại.
Pháp - Mĩ đã làm gì đê xây dựng Điện Biên Phủ thành tập đoàn cứ điểm mạnh nhát ở Đông Dương ?
Dựa vào lược đô (Hình 54), trình bày diễn biến chiến dịch lịch sử
Điện Biên Phù (1954).
- HIỆP ĐỊNH GIƠ-NE-VƠ VÊ CHẤM DỨT CHIẾN TRANH Ỏ ĐÔNG DƯƠNG (1954)
Bước vào Đông - Xuân 1953 - 1954, đồng thời với mặt trận quân sự, ta còn tiến công địch trên mặt trận ngoại giao.
Ngày 2Ó - 11 - 1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố : “...nếu Chính phủ Pháp đã rút được bài học trong cuộc chiến tranh mấy năm nay, muón đi đến đình chiến ỏ Việt Nam bằng cách thương lượng và giải quyết vấn đề Việt Nam theo lói hoà bình thì nhân dân và Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà sẵn sàng tiếp ý muốn đó”(,>.
Hội nghị Giơ-ne-vơ vé Đông Dương chinh thức khai mạc ngày 8 - 5 - 1954 và bát đầu thảo luận vê vấn đé lập lại hoà bình ờ Đông Dương.
Tham dự Hội nghị Gio-ne-vơ về Đông Dương, gồm có Liên Xô, Mĩ, Anh, Pháp, Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa và các nước có liên quan ỏ Đông Dương. Phái đoàn Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà do Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Văn Đồng làm trưởng doàn.
Cuộc đấu tranh trên bàn Hội nghị diễn ra gay gắt và phức tạp do lộp trường ngoan cố cùa Pháp và Mĩ. Lộp trường của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà là chấm dứt chiến tranh trên toàn Đông Dương, giải quyết vấn đề quân sụ và chính trị cùng một lúc cho cá ba nước Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của mỗi nước ỏ Đông Dương.
Căn cứ vào điều kiện cụ thé cuộc kháng chiến của ta, cũng nhu so sánh lực lượng giữa ta và Pháp trong chiến tranh và xu thè chung cua thế giới là giải quyết các vẫn đé tranh chấp bàng thương lượng, Chính phủ Viêt Nam Dân chủ Cộng hoà kí Hiệp định Giơ-ne-vơ ngày 2 Ị - 7 - 1954.
(1) Hó Chi Minh. Toàn tập, tặp 7, NXB Chinh trị Quốc gia, Hà Nội. 1996, tr. 168.
Nội dung Hiệp định gổm những điéu khoản cơ bản sau :
Các nuớc tham dụ Hội nghị cam kết tôn trọng các quyên dân tộc cơ bản của ba nước Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia là độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ.
Hai bên tham chiến (lực lượng kháng chiến ờ các nước Đông Dương và lực lượng quân xâm lược Pháp) cùng ngừng bán, lập lại hoà bình trên toàn Đông Dương.
Hai bên tham chiến thực hiện cuộc di chuyến, tập kết quân đội ở hai vùng : Quân đội cách mạng Việt Nam và quân đội xâm lược Pháp tập kết ở hai miền Bác và Nam, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới quân sự tạm thời.
Việt Nam tiến tới thống nhất bàng cuộc tổng tuyển cừ tự do trong cả nước, sẽ tổ chức vào tháng 7 - 1956 dưới sự kiểm soát của một Uỷ ban quốc tế...
Hiệp định Giơ-ne-vơ cùng với chiến tháng lịch sử Điện Biên Phù đã chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược của thực dân Pháp và can thiệp Mỉ ở Việt Nam, Lào và Cam-pu-chia.
Hiệp định Giơ-ne-vơ là văn bản pháp h' quốc tế ghi nhận các quyên dân tộc cơ bản cùa nhân dân các nước Đông Dương và được các nước tham dự Hội nghị cam kết tôn trọng.
Với Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 vé Đông Dương, Pháp buộc phải rút hết quân đội vé nước ; Mĩ thất bại trong âm mưu kéo dài, mở rộng, quốc tê' hoá chiến tranh xâm lược Đông Dương ; miền Bác nước ta hoàn toàn giải phóng, chuyển sang giai đoạn cách mạng xã hội chủ nghĩa.
- Nêu nội dung cơ bàn và ý nghĩa lịch sử cùa Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 vẻ chàm dứt chiên tmnh ở Đòng Dương.
- Ý NGHĨA LỊCH sử, NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI
CỦA CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP (1945 - 1954)
Ý nghĩa lịch sử
Thắng lợi của cuộc kháng chiến đà chấm dứt cuộc chiến tranh xâm lược, đóng thời chấm dứt ách thống trị thực dân cúa Pháp trong gán một thế kỉ trên đất nước ta. Miên Bác nước ta được hoàn toàn giải phóng, chuyển sang giai đoạn cách mạng xã hội chủ nghĩa, tạo cơ sở để nhân dân ta giải phóng miên Nam, thống nhất Tó quốc.
Tháng lợi của cuộc kháng chiến đã giáng đòn nặng né vào tham vọng xâm lược, âm mưu nô dịch của chủ nghĩa đế quốc sau Chiến tranh thế giới thứ hai, góp phần làm tan rã hệ thống thuộc địa của chúng, cổ vũ mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới, trước hết là ở các nước châu Á, châu Phi và Mĩ La-tinh.
Nguyên nhân thắng lợi
Cuộc kháng chiến chống Pháp tháng lợi nhờ sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đâu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, vói đường lối chính trị, quân sự và đường lối kháng chiến đúng đán, sáng tạo.
Cuộc kháng chiến của nhân dân ta chống thực dân Pháp xám lược được tiến hành trong điéu kiện có hệ thống chính quyên dân chủ nhân dân trong cả nước, có Mặt trận dân tộc thống nhất được củng cố và mở rộng, có lực lượng vũ trang ba thứ quân sớm được xây dựng và không ngừng lớn mạnh, có hậu phưong rộng lớn được xây dựng vững chác vé mọi mặt.
Cuộc kháng chiến của nhân dân ta đuợc tiến hành trong hên minh chiến đấu với nhân dân hai nước Lào và Cam-pu-chia chống kẻ thù chung, có sự đồng tình, ủng hộ và giúp đõ của Trung Quốc, Liên Xô và các nước dán chù nhàn dân khác, của nhân dân Pháp và loài người tiến bộ.
- Trình bày ý nghĩa lịch sử, nguyên nhân thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp (1945 -1954).
CÂU HÒI VÀ BÀI TẬP
Tại sao lại khẳng định chiến thắng Điện Biên Phủ đã quyết định việc chấm dứt chiến tranh xâm lược của Pháp ở Đông Dương ?
Hãy sưu tầm tranh ảnh về chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ 1954.
Lập bảng các niên đại và sự kiện về thắng lợi có ý nghĩa chiến lược của quân dân ta trên các mặt trận quân sự, chính trị, ngoại giao trong kháng chiến chống Pháp từ tháng 12 -1946 đến tháng 7 - 1954.