SGK Vật Lí 9 - Bài 35 Các tác dụng của dòng điện xoay chiều - Đo cường độ và hiệu điện thế xoay chiều
BÀI 35 CÁC TÁC dung Của dòng điện xoay chiêu - ĐO CƯỜNG Độ VÀ HIỆU DIỆN THẼ XOAY CHIÉU Dòng điện xoay chiều được dùng phổ biến trong đời sống và trong sản xuất. Vậy dòng điện xoay chiểu có gì giống và khác với dòng điện một chiều ? Đo cường dộ và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiểu như thế nào ? I - TẤC DỤNG CÙA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỆU HI Hãy mô tá hiện tượng xảy ra trong mỏi thí nghiệm ở hình 35.1 và cho biết hiện tượng nào chứng tỏ dòng điện xoay chiéu có tác dụng nhiệt, tác dụng quang, tác dụng từ. II - TÁC DỤNG Từ CÙA DÒNG ĐIỆN XOAY CHIỀU Thí nghiệm E0 Làm thí nghiệm như ờ hình 35.2. Hiện tượng gì xảy ra khi ta đổi chiéu dòng điện ? 6V ~ K T Hỉnh 35.2 Hình 35.3 Kết luận Khi dòng điện đối chiêu thì lực từ của dòng điện tác dụng lên nam châm cũng đổi chiêu. Hình. 35.1 Làm lại thí nghiệm nhưng thay nguồn điện một chiều bàng nguồn điện xoay chiêu 6V (hình 35.3). Hiện tượng xảy ra với thanh nam châm có gì khác so với trường hợp dùng nguồn điện một chiều ? Giải thích vì sao. Ill - ĐO CƯỜNG Độ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ CỬA MẠCH ĐIỆN XOAY CHIẺU Quan sát giáo viên làm thí nghiệm Mác mạch điện như hình 35.4. Dùng vôn kế và ampe kế một chiéu có kí hiệu DC (hay -) để đo hiệu điện thê' ở hai cực của nguồn điện một chiều và cường độ dòng điện trong mạch điện. Nếu ta đổi chiêu dòng điện thì chiẻu quay của kim trên dụng cụ đo thay đổi thế nào ? Thay nguổn điện một chiêu bàng nguồn xoay chiều có hiệu điện thế 3V, kim của vôn kê' và ampe kê' một chiều chỉ bao nhiêu ? Thay vôn ké' và ampe kê' một chiểu bàng vón kê' và ampe kê' có kí hiệu AC (hay ~), gọi là vón kê' và ampe kê' xoay chiều (hình 35.5). Kim của vôn kê' và ampe kê' chi bao nhiêu ? Nếu đổi hai đầu phích cám vào ổ lấy điện thì kim của ampe kê' và vón kê' có quay không ? Kết luân Đo hiệu điện thê' và cường độ của dòng điện xoay chiều bàng vón kê' và ampe kê' có kí hiệu là ÃC (hay -). Kết quả đo không thay đổi khi ta đổi chỗ hai chốt của phích cám vào ổ lấy điện. Các số đo này chỉ giá trị hiệu dụng của hiệu điện thê' xoay chiếu và cường độ dòng điện xoay chiều. Dòng điện xoay chiéu có cường độ hiệu dụng 3A khi chạy qua một dây dần toả ra một nhiệt lượng bàng nhiệt lượng khi cho dòng điện một chiều có cưong độ 3A chạy qua dây dân đó trong cùng một thời gian. Thông thường, cường độ và hiệu điện thê' hiệu dụng cùa dòng điện xoay chiều được gọi tắt là cường độ và hiệu điện thế của dòng điện xoay chiêu. + Hình 35.4 - VẬN DỤNG Một bóng đèn có ghi 6V-3W. Lán lượt mác vào mạch điện một chiều rổi vào mạch điện xoay chiều có cùng hiệu điện thế 6V. Trường hợp nào đèn sáng hơn ? Tại sao ? A B Đặt một nam châm điện A có dòng điện xoay chiếu chạy qua truớc một cuộn dây dần kín B nhu hình 35.6. Sau khi công tác K đóng thì trong cuộn dây dần B có xuất hiện dòng điện cảm úng không ? Tại sao ? ứ Dòng điện xoay chiều có các tác dụng nhiệt, quang và tù. ử Lục tù đổi chiểu khi dòng điện đổi chiều. * Dùng ampe kế hoặc vôn kế xoay chiều có kí hiệu AC (hay ~) để đo các giá trị hiệu dụng của cường độ và hiệu điện thế xoay chiếu. Khi mắc ampe ke vẩ vón kế xoay chiều vào mạch điện xoay chiêu không cân phan biệt chốt củã chúng. CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT Đặt một kim nam châm ở bên cạnh một dây dẫn có dòng điện xoay chiều tán số 50Hz chạy qua, kim nam châm đứng yên, không quay, mặc dù nó vẫn chịu tác dụng lục từ của dòng điện. Đó là vì lục từ đổi chiéu rất nhanh theo dòng điện, kim nam châm có quán tính, không kịp đổi chiều quay nên kết quả là kim đứng yên.