SGK Vật Lí 9 - Bài 5 Đoạn mạch song song
BÁI 5 ĐOẠN MẠCH SONG SONG Đối với đoạn mạch song song, điện trở tương đương của đoạn mạch có bằng tồng các điện trở thành phần không ? - CƯỞNG Độ DÒNG ĐIỆN VÀ HIỆU ĐIỆN THẾ TRONG ĐOẠN MẠCH SONG SONG Nhó lại kiến thức ở lóp 7 Trong đoạn mạch góm hai bóng đèn mác song song : Cường độ dòng điện chạy qua mạch chính bàng tổng các cường độ dòng điện chạy qua các mạch rẽ : I =Ij +I2 (1) Hiệu điện thê giữa hai đáu đoạn mạch bàng hiệu điện thế giữa hai đầu mỗi mạch rẽ : U = Uj = U2 (2) Đoạn mạch gồm hal điện trở mắc song song Hình 5.1 KS1 Quan sát so đố mạch điện hình 5.1 và cho biết các điện trở R.J, R2 được mác với nhau như thế nào. Nêu vai trò của vôn kế và ampe kế trong sơ đổ. ■ Các hệ thức (1), (2) vần đúng đối với đoạn mạch gồm hai điện trở mác song song. Hãy chứng minh ràng đối với đoạn mạch gồm hai điện trở mác song song, cường độ dòng điện chạy qua mỗi điện trở tỉ lệ nghịch với điện trở đó. (3) IL=R2 I2 R, - ĐIỆN TRỞ TƯƠNG ĐƯƠNG CÙA ĐOẠN MẠCH SONG SONG Công thức tính điện trỏ tương đương của đoạn mạch gồm hai điện trở mắc song song (4) (4’) ES Hãy chứng minh cõng thức tính điện trờ tương đương cua đoạn mạch gồm hai điện trở Rj, Rọ mác song song là : 1 _ 1 1 Rtđ _ Ri R2 rrn. » - R1 R2 Từ đó suy ra: Rtđ = Thí nghiệm kiểm tra Mác mạch điện theo sơ đồ hình 5.1, trong đóRj, R2 và UAB đã biết. Kiểm tra lại công thức (4) bàng cách giữ UAB không đổi, đo IAB ; thay Rị và R2 bàng điện' trở tương đương của chúng, đo IAB. So sánh IAB với IAB. Kết luận Đối với đoạn mạch gổm hai điện trơ mác song song thì nghịch đảo của điện trở tương đương bàng tổng các nghịch đảo cúa từng điện trở thành phản. ■ Người ta thường mắc song song vào mạch điện các dụng cụ điện có cùng hiệu điện thế định mức. Khi hiệu điện thế của mạch bàng hiệu điện thế định mức thì các dụng cụ này đều hoạt động bình thường và có thế được sử dụng độc lập với nhau. - VẬN DỰNG BE Trong phòng học đang sử dụng một đèn dây tóc và một quạt trân có cùng hiệu điện thế định mức 220V. Hiệu điện thế của nguồn là 220V. Mỗi đồ dùng đó đéu có công tắc và câu chi bảo vệ riêng. + Đèn và quạt được mác thế nào vào nguồn đé chúng hoạt động bình thường ? + Vẽ sơ đổ mạch điện đó. Cho kí hiệu sơ đồ cùa quạt điện là (m) + Nếu đèn không hoạt động thì quạt có hoạt động ■ không ? Vì sao ? tffl Cho hai điện trởR] = R2 = 30Q được mác như sơ đổ hình 5.2a. + Tính điện trở tương đương của đoạn mạch đó. + Nếu mác thêm một điện trở R3 = 30Q vào đoạn mạch trên như sơ đổ hình 5.2b thì điện trở tương đương của đoạn mạch mới bàng bao nhiêu ? So sánh điện trở đó với mỗi điện trở thành phân. ■ Mở rộng : Điện trở tương đương của đoạn mạch gồm ba điện trở mác song song được tính theo công thức : 1 111 Rtđ - Rl R2 R3 '— R12 b) Hình 5.2 Đối với đoạn mạch góm hai điện trở mắc song song : Cường độ dòng điện chạy qua mạch chính bằng tổng cường độ dòng điện chạy qua các mạcti ré : I = li + I2- ử Hiệu điện thê giũa hai đẩu đoạn mạch song song bằng hiệu điện thế giũa hai đầu mỗi đoạn mạch rể : u = IL = Uo- / 7. 1 11 * Điện trở tuông đưong đưọc tính theo cõng thức: = 77- + — ■ Rtđ R1 r2 ứ Cường độ dòng điện chạy qua mỗi điện trở tỉ lệ nghịch với điện trò đó: V- = TT'' I2 R1 CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT Vì vỏn kế thường có điện trờ Rv rất lớn so với điện trở của đoạn mạch cần đo hiệu điện thế và được mắc song song với đoạn mạch đó, nên dòng điện chạy qua vỏn kế có cường độ không đáng kể. Do đó, khi tính điện trở tưong đương của đoạn mạch này, ta có thể bỏ qua số hạng 1/Rv