SGK Vật Lí 9 - Bàl 12 Công suất điện
Khi sử dụng đèn điện, có đèn sáng mạnh đèn sáng yếu, ngay cá khi các đèn này được dừng với cùng một hiệu diện thế. Tương tự như vậy, các dụng cụ điện như quạt điện, nổi cơm diện, bếp điện... cũng có thể hoạt dộng mạnh, yếu khác nhau. Căn cứ vào đâu dể xác định mức độ hoạt động mạnh, yếu khác nhau này ? BÀ112 CÔNG SUẤT ĐIỆN - CỘNG SUẤT ĐỊNH MỨC CÙA CÁC DỤNG cụ ĐIỆN Số vôn và số oat trên các đụng cụ điện Trên các dụng cụ điện thường có ghi số vôn và số oat. Hãy đọc các số ghi này trên một vài dụng cụ điện như bóng đèn, quạt điện, nôi cơm điện... Quan sát độ sáng của hai bóng đèn được mác như sơ đổ hình 12.1 khi công tác K đóng. Nhận xét mối quan hệ giữa số oat ghi trên mỗi đèn với độ sáng mạnh, yếu của chúng. Hãy nhớ lại kiến thức ờ lớp 8 và cho biết oat là đơn vị của đại lượng nào. Ý nghĩa của số oat ghi trỄn mỗi dụng cụ điện Mỗi dụng cụ điện khi được sư dụng với hiệu điện thế bàng hiệu điện thế định mức, thì tiêu thụ công suất điện (gọi tát là công suất) bàng số oat ghi trên dụng cụ đó và được gọi là công suất định mức. Công suất định mức của mỏi dụng cụ điện cho biết công suất mà dụng cụ đó tiêu thụ khi hoạt động bình thường. Một dụng cụ điện hoạt động càng mạnh thì công suất của nó càng lớn. Hãy cho biết : + Một bóng đèn có thể lúc sáng mạnh, lúc sáng yếu thì trong trường hợp nào bóng đèn đó có công suất, lớn hon ? + Một bếp điện được điêu chỉnh lúc nóng nhiéu hơn, lúc nóng ít hơn thì trong trường hợp nào bếp có công suất nhỏ hơn ? - CÔNG THỨC TÍNH CỒNG SUẤT ĐIỆN ^1 r-0 L-0 Hình 12.2 Các bóng đèn khác nhau hoạt động với cùng một hiệu điện thế có thể có công suất khác nhau. Nhưng cùng một bóng đèn hoạt động với các hiệu điện thế khác nhau (nhỏ hơn hoặc bàng hiệu điện thế định mức) thì công suất điện sẽ khác nhau. Cán phải xác định mối hên hệ giữa công suất tiêu thụ của một dụng cụ điện với hiệu điện thế đặt vào dụng cụ đó và cường độ dòng điện qua nó. 1. Thí nghiệm a) Mác mạch điện như sơ đổ hình 12.2 với bóng đèn thứ nhất có ghi 6V-5W. Đóng công tác, điều chình biến trờ đé số chỉ của vôn ké' đúng bàng số vỏn ghi trên bóng đèn, khi đó ampe kế có số chi như được ghi trong bảng 2. b) Làm tương tự với bóng đèn thứ hai có ghi 6V-3W thi thu được kết quá như ghi trong bảng 2. Bàng 2 Số liệu Lân ' thí nghiệm Số ghi trên bóng đèn Cường độ dòng điện đo được (A) Công suất (W) Hiệu điện thê' (V) Với bóng đèn 1 5 6 0,82 Với bóng đèn 2 3 6 0,51 KI Từ các số liệu của bảng 2, hãy tính tích UI đối với mồi bóng đèn và so sánh tích này với công suất định mức của đèn đó khi bỏ qua sai sô' của các phép đo. 2. Công thức tính công suất điện Công suất tiêu thụ cùa một dụng cụ điện (hoặc cùa một đoạn mạch) bàng tích của hiệu điện thè' giữa hai đáu dụng cụ đó (hoặc đoạn mạch đó) và cường độ dòng điện chạy qua nó : UI, trong đó: ,^đo bàng oát (W), u đo bàng vôn (V), đo bàng ampe (A). 1W = 1V.1A. ES Xét trường hợp đoạn mạch có điện trở R, hãy chứng tỏ ràng cõng suất điện của đoạn mạch được tính theo công thức : 2 gP=I2R = iL. R - VẬN DỤNG H3 Trên một bóng đèn có ghi 220V-75W. + Tính cường độ dòng điện qua bóng đèn và điện trở của nó khi đèn sáng bình thường. + Có thế dùng cáu chì loại 0,5A cho bóng đèn này được không ? Vì sao ? Hỉ Khi mác một bóng đèn vào hiệu điện thê' 12V thì dòng điện chạy qua nó có cường độ 0,4A. Tính công suất điện của bóng đèn này và điện trở cùa bóng đèn khi đó. 3 Một bếp điện hoạt động bình thường khi được mác với hiệu điện thê' 220V và khi đó bếp có điện trờ 48,4Q. Tính công suất điện của bếp này. * Số oat ghi trên một dụng cụ điện cho biết công suất định mức của dụng cụ đó, nghĩa là công suất điện củà dụng cụ nàỹ khi nó hoạt động bình thường. ử Công suất điện của một đoạn mạch bằng tích của hiệu điện thế giũa hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện qua nó: 3° = UL CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT Công thức 3P= UI có thể được dùng để tính công suất cho các dụng cụ điện sử dụng với mạng điện gia đình nếu trong các dụng cụ này dòng điện chỉ chạy qua các điện trở, chẳng hạn như bóng đèn dây tóc, bếp điện, bàn là, nói cơm điện..’.