SGK Vật Lí 9 - Bài 42 Thấu kính hội tụ

  • Bài 42 Thấu kính hội tụ trang 1
  • Bài 42 Thấu kính hội tụ trang 2
  • Bài 42 Thấu kính hội tụ trang 3
BÀI 42	THẤU KÍNH HỘI TU
Bạn Kiên : Cậu dùng loại kính gì hứng ánh sáng mặt trời mà lại dốt cháy được miếng giấy trên sân như vậy ?
Bạn Long: Anh tớ bảo dó là thấu kính hội tụ.
Hình 42.1
Bạn Kiên : Thấu kính hội tụ là gì nhì ?
I - ĐẶC ĐIỂM CÙA THẤU KÍNH HỘI Tự
Thí nghiệm
Bố trí thí nghiệm nhú hình 42.2, trong đó chiếu một chùm sáng tới song song theo phưong vuông góc với mặt một thâu kính hội tụ.
Bi Chùm tia khúc xạ ra khỏi thấu kính có đặc điểm gì mà nguôi ta gọi thấu kính đó là thấu kính hội tụ ?
■ Tia sáng đi tới thấu kính gọi là tia tói. Tia khúc xạ ra khỏi thấu kính gọi là tia ló.
00 Hãy chỉ ra tia tới, tia ló trong thí nghiệm o hình 42.2.
2. Hình dạng của thấu kính hộl tụ	Ạ
Tìm hiếu, so sánh độ dày phân rìa so với phán giữa của thấu kính hội tụ dùng trong thí nghiệm.
■ Thấu kính được làm bàng vật liệu trong suốt	V
(thường là thuỷ tinh hoặc nhựa).
Tiết diện mặt cắt ngang của một số thấu kính hội tụ được mô tả trên hình 42.3a, b, c.
Kí hiệu thấu kính hội tụ được vẽ như hình 42.3d.	/
b)
ỳ i
II - TRỤC CHÍNH, QUANG TÂM, TIỀU ĐIỂM, c) TIÊU Cự CÙA THẤU KÍNH HỘI TỤ
Trục chính
S3 Quan sát lại thí nghiệm ờ hình 42.2 và cho biết, trong ba tia sáng tôi thấu kính, tia nào qua thấu kính truyền thắng không bị đói hướng ? Tìm cách kiêm tra điều này.
■ Trong các tia tói vuông góc với mặt thấu kinh hội tụ, có một tia cho tia ló truyền thắng không đổi hướng. Tia này trùng với một đường thàng được gọi là trục chính (A) của thấu kính.
Quang tâm
Trục chính của thấu kinh hội tụ đi qua một điếm o trong thấu kính mà mọi tia sáng tói điếm này đéu truyền thắng, không đối hướng. Điếm o gọi là quang tâm của thấu kính.
d)
Hình 42.3
3. Tiêu điểm
Hã Quan sát lại thi nghiệm ở hình 42.2 và cho biết điểm hội tụ F của chùm tia ló nàm trên đường thăng chứa tia tói nào ? Hãy biểu diẻn chùm tia tới và chùm tia ló trong thí nghiệm này trên hình 42.4.
H3 Vần thi nghiệm trên, nếu chiếu chùm tia tói vào mặt bên kia của thấu kính thì chùm tia ló có đặc điểm gì ?
V
Hình 42.4
s.	(1) -
0
(2)
A	F
(3)
P
r
b)
Hỉnh 42 5
Hình 42.6
■ Một chùm tia tới song song với trục chinh của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại một điểm F nàm trên trục chính. Điém đó gQi là tiêu điêm của thấu kinh hội tụ và nàm khác phía với chùm tia tới (hình 42.5a).
Mỗi thấu kinh có hai tiêu điểm F và F’ nàm vê hai phía của thấu kính, cách đêu quang tâm (hình 42.5b).
Tiêu cự
Khoảng cách tù quang tâm đến mỗi tiêu điếm OF - OF’ = f gọi là tiêu cự của thấu kính.
Nếu cho tia tới đi qua tiêu điểm của thấu kính thì thấy tia ló song song với trục chính.
Ill	- VẬN DỤNG
Trên hình 42.6 có vẽ thấu kính hội tụ, quang tâm o, trục chính Á, hai tiêu điém F và F’, các tia tới 1, 2, 3. Hãy vẽ tia ló cúa các tia này.
Trả lời câu hỏi bạn Kiên nêu ra ở phân mở bài.
ứ Thấu kính hội tụ thuờng dùng có phần rìa mỏng hơn phán giữa.
* Một chùm tia tới song song với trục chính của thấu kính hội tụ cho chùm tia ló hội tụ tại tiêu điểm của thấu kính.
ứ Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính hội tụ :
Tia tới đến quang tâm thì tia ló tiếp tục truyền thẳng theo phương của tia tới.
Tia tới song song với trục chính thì tia ló qua tiêu điểm.
Tia tới qua tiêu điểm thì tia ló song song với trục chính.
CỚ THỂ EM CHƯA BIẾT
Những kết luận vế đường truyền của tia sáng qua thấu kính hội tụ sẽ càng đúng khi thấu kính có bế dày phần giữa càng nhỏ (thấu kính mỏng) và khi tia sáng lệch càng ít so với trục chính.
Trục chính cắt thấu kính ở hai điểm trên hai mặt của thấu kính. Đối với thấu kính mỏng có thể coi hai điểm đó trùng nhau, đó là quang tâm của thấu kính. Trên hình ta chỉ vẽ trục chính cắt thấu kính tại một điểm.